The Communicative Construction and Reception of Religion, Death, Loneliness, and Humor in the Series Gassal

Yıl 2025, Cilt: 27 Sayı: 3, 1107 - 1122, 29.09.2025

Kübra Erden

https://doi.org/10.32709/akusosbil.1671096

Öz

This article examines the reconstruction of religion within the context of popular culture through an analysis of the Gassal series, broadcast on the TRT Tabii digital platform in 2024. The study explores the representation of concepts such as religion, death, loneliness, and humor through the lens of communication theories. Centering on the existential journey of Baki, a mortuary washer, the series intertwines Turkish-Islamic death rituals with dark comedy, offering both a critical and meaningful reinterpretation of these rituals. This narrative, shaped by the interplay between societal norms and individual quests for meaning, problematizes the representation of the sacred within an increasingly secularized media environment. Employing thematic analysis and netnographic methods, the study analyzes all ten episodes of the series across visual, auditory, and narrative dimensions. The findings show that Gassal strengthens cultural identity through its humorous depiction of religious rituals, offering audiences a space for existential reflection on themes like death and loneliness. Netnographic analysis of viewer comments further indicates that these representations generate emotional resonance and connect with individual experiences. Drawing on Stuart Hall’s representation theory and Lövheim’s media-religion framework, the study examines how religious themes are transformed within the dynamics of popular culture in Turkish media, contributing original insights to the literature on media and communication studies.

Anahtar Kelimeler

Religious representations , Death rituals , Humor and communication

Gassal Dizisinde Din, Ölüm, Yalnızlık ve Mizah Temsillerinin İletişimsel İnşası ve Alımlanması

Öz

Bu makale, dinin popüler kültür bağlamında yeniden inşa edilişini, TRT Tabii dijital platformunda 2024 yılında yayımlanan Gassal dizisi üzerinden analiz etmektedir. Çalışma, din, ölüm, yalnızlık ve mizah gibi kavramların temsilini, iletişim kuramları ekseninde incelemektedir. Cenaze yıkayıcısı Baki karakterinin ölüm ve yalnızlıkla örülü varoluşsal serüvenini merkezine alan dizi, Türk-İslam geleneğine özgü ölüm ritüellerini (örneğin kefenleme, cenaze namazı) karanlık komediyle harmanlayarak, bu ritüelleri hem eleştirel hem de anlamsal bir çerçevede yeniden yorumlamaktadır. Toplumsal normlar ile bireysel anlam arayışları arasında şekillenen bu anlatı, sekülerleşen medya ortamında kutsalın temsilini problematize etmektedir. Sekülerleşen medya ortamı, medyanın içerik üretiminde ve temsil pratiklerinde dinî veya kutsal değerlerin etkisinin azaldığı, bunun yerine daha dünyevi, bireysel perspektiflerin öne çıktığı bir dönüşümü ifade etmektedir. Çalışma, tematik analiz ve netnografik yöntemler aracılığıyla dizinin 10 bölümünü görsel, işitsel ve anlatısal düzlemlerde çözümlemektedir. Bulgular, Gassal’ın dinî ritüelleri mizahi bir anlatımla sunarken kültürel aidiyet duygusunu pekiştirdiğini; ölüm ve yalnızlık gibi evrensel temalar etrafında izleyicilere varoluşsal düşünme alanı sunduğunu göstermektedir. Netnografik analiz, izleyici yorumları üzerinden bu temsillerin duygusal rezonans yarattığını ve bireysel deneyimlerle bağ kurduğunu göstermektedir. Stuart Hall’un temsil kuramı ve Lövheim’in medya-din çalışmaları kapsamında, dizinin Türk medyasında dinî temaların popüler kültür dinamikleri içerisinde nasıl dönüştüğü iletişimsel bağlamda ele alınarak, medya ve iletişim araştırmaları literatürüne özgün bir katkı sunulması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Din temsilleri , Ölüm ritüelleri , Mizah ve iletişim

Kaynakça

• Bakhtin, M. M. (1984). Rabelais and his world (H. Iswolsky, Çev.). Indiana University Press. (Orijinal eser 1965’te yayımlandı)
• Bauman, Z. (2000). Liquid Modernity. Cambridge: Polity Press.
• Braun, V. ve Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77–101. https://doi.org/10.1191/1478088706qp063oa
• Çınar, A. (2010). Modernity, Islam, and secularism in Turkey: Bodies, places, and time. Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Erden, N. K. (2022). Lambadaki Cin: Sosyal Medya. Martı Yayınları. İstanbul.
• Fiske, J. (1987). Television culture. Routledge.
• Friedman, B. J. (1965). Black humor. New York, NY: Bantam Books.
• Gehring, W. D. (1996). American dark comedy: Beyond satire. Westport, CT: Greenwood Press.
• Göçmen, I. (2014). Religion, politics and social assistance in Turkey: The rise of religiously motivated associations. Journal of European Social Policy, 24(1), 92-103. https://doi.org/10.1177/0958928713511278
• Hall, S. (1997). Representation: Cultural representations and signifying practices. Sage Publications.
• Hoover, S. M. (2006). Religion in the media age. Routledge.
• İslam Ansiklopedisi. (2003). Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (ss. 422–424). İstanbul, Türkiye: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Karaarslan, S. (Senarist), ve Aydemir, S. (Yönetmen). (2024). Gassal [Dijital Televizyon dizisi]. Ş. Eraz Çelik (Yapımcı). Türkiye.
• Kozinets, R. V. (2010). Netnography: Doing ethnographic research online. Sage Publications.
• Kraidy, M. M. (2005). Hybridity, or the cultural logic of globalization. Temple University Press.
• Kraidy, M. M., ve Al-Ghazzi, O. (2013). Neo-Ottoman cool: Turkish popular culture in the Arab world. Popular Communication, 11(1), 17–29. doi:10.1080/15405702.2013.747940
• Kuipers, G. (2008). The sociology of humor. V. Raskin (Der.), The primer of humor research (pp. 365–402). Mouton de Gruyter.
• Lövheim, M. (2013). Media, religion and gender: Key issues and new challenges. Routledge.
• Morgan, D. (2018). Images at work: The material culture of enchantment. Oxford University Press.
• Öztürkmen, A. (2018). “Turkish Content”: The Historical Rise of the Dizi Genre”, TV/Series [Online], 13 Online since 03 July 2018, connection on 25 October 2024. https://doi.org/10.4000/tvseries.2406
• Straubhaar, J. (1991). Beyond media imperialism: Asymmetrical interdependence and cultural proximity. Critical Studies in Media Communication, 8(1), 39–59. https://doi.org/10.1080/15295039109366779 TRT World Research Centre. (2023). Gassal: Modern kapitalizmin içi boş maneviyatına karşı sessiz bir isyan. Alındığı yer: https://researchcentre.trtworld.com/analysis-2/gassal-modern-kapitalizmin-ici-bos-maneviyatina-karsi-sessiz-bir-isyan/
• Türkiye Radyo Televizyon Kurumu. (2021). Türk dizilerinin küresel ihracatı: 2021 raporu. https://www.trt.net.tr (Erişim tarihi: 14 Mayıs 2025).
• Yeşil, B. (2016). Media in new Turkey: The origins of an authoritarian neoliberal state. Urbana: University of Illinois Press.