EĞİTİMDE FIRSAT EŞİTSİZLİĞİNİN NEDENİ OLARAK OKUL/ÖĞRETMEN ETKİSİZLİĞİ VE AİLE KATILIMI

Yıl 2022, , 63 - 71, 31.12.2022

Engin Aslanargun

Öz

İlerleme, demokrasi, insan hakları gibi kavramlar ile toplumdaki bireylere sunulan fırsat eşitliği arasında yakın bir ilişki vardır. Toplumsal hayattaki fırsat eşitliğinin alt boyutu olarak eğitimde fırsat eşitliği kapsam, hedef kitle ve derinlik açısından düşünüldüğünde etki gücü en yaygın eşitlik türleri arasında sayılmaktadır. 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren gelişmiş ülkelerde, son birkaç yıl içinde ise ülkemizde gündem olan bu konu fiziki, maddi ve teknolojik olanaklara indirgenerek oldukça dar, felsefesinden uzak ve niceliğe dayalı olarak tartışılmaktadır. 2021 yılında yapılan MEB Şurası gündem maddelerinden birisi olmasına karşın eğitim, bilim ve akademi dünyasında yeterli ilgiyi gördüğünü ve güncel çalışma raporlarına konu olduğunu söylemek mümkün değildir. Bunun en temel sebebi eğitimde fırsat eşitliği çalışmalarının öğretmen ve okul etkililiği ile aile katılımı merkezli yapılması gerekirken niceliksel ve fiziki iyileştirmelere indirgenmesinden kaynaklanmaktadır. Okul öncesi eğitimde yaşanan sayısal gelişmeler, okullara gönderilen ödenekler, ücretsiz kitap dağıtımı, zorunlu eğitim süresi ve okullaşmanın yükselmesi, öğretmen atamaları gibi nicelik ve sonuç merkezli tartışmaların yürütülmesi konunun yeterince anlaşılamadığını ve literatürdeki bilgi birikimiyle ilişkilendirilmeden yürütülmeye çalışıldığını göstermektedir. İhtiyaç analizi yapılmadan, gelişmiş eğitim sistemleri incelenmeden, oldukça zengin bir birikime sahip literatürden yararlanılmadan ve ciddi bir felsefeye dayanmadan yürütülecek eğitimde fırsat eşitliği çalışmaları mevcut eşitsizliği ortadan kaldıramayacağı gibi meşrulaştırma, derinleştirme ve sürekli hale getirme riskini taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Eğitimde fırsat eşitsizliği, aile katılımı, okul etkililiği

SCHOOL/TEACHER INEFFECTIVENESS AND PARENT PARTICIPATION AS A MATTER OF UNEQUAL EDUCATIONAL OPPORTUNITY

Öz

There is a close relationship between the concepts such as progress, democracy, human rights, and equal opportunity that people have in society. Equal educational opportunity as a sub-dimension of equal opportunity in social life is one of the most extensive, comprehensive, and pervasive that has been talked over in developed countries since the second half of the twentieth century and for several years now in Turkey. The problem is that equal educational opportunity has been reduced to quantification such as materials, technology, and physical means which is far from the emerging philosophy as comprehended in the developed countries. Equal educational opportunity had been discussed as one of the agenda topics at the National Education Council (şura) held in 2021 but attracted less public attention and was studied poorly in academic research. This is because the topic of equal educational opportunity has been dealt with by reducing to quantitative and physical improvements instead of school/teacher effectiveness and parent participation. Handling the topic reducing to quantification and outcomes such as preschooling ages, school funds, free school books, the period of compulsory education, the proportion of schooling, and newly enrolled teachers are means of inconclusive comprehension for the equal educational opportunity and being unaware of the studies and researches in the literature. If the policies and studies about equal educational opportunity are handled without needs analysis, scrutinizing the developed countries' policies, make use of literature and philosophical background, this will not provide equality in educational settings, furthermore, it may possibly cause to maintain, legitimize and deepen the inequality in educational settings.

Anahtar Kelimeler

Unequal educational opportunity, parent participation, school effectiveness

Kaynakça

• Aslanargun, E., Bozkurt, S. ve Sarıoğlu, S. (2016). Sosyo Ekonomik Değişkenlerin Öğrencilerin Akademik Başarısı Üzerine Etkileri, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (3), 213-234.
• Aslanargun, E. (2018). Akademik Başarıları Yüksek Olan Öğrencilerin Başarı Düzeylerine Ailelerinin Katkıda Bulunma Biçimleri, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15 (3), s 9-22.
• Brookover, W., Beamer, L., Efthim, H., Hathaway, D., Lezotte, L., Miller, S., Passalacqua, J. and Tornatzky, L. (1982). Creating Effective Schools: An In-Service Program for Enhancing School LearningClimate and Achievement, Florida: Learning Publication, Inc. Holmes Beaches.
• Candaş, A., Yılmaz, V., Günseli, S. and Çakar, B. Y. (2010). Türkiye’de Eşitsizlikler: Kalıcı Eşitsizliklere Genel Bir Bakış, Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Politika Forumu, Açık Toplum Vakfı.
• Sönmez, A. (2022). Öğretmen Olan Velilerin Çocuklarını Devlet Okulu Yerine Özel okula Gönderme Sebepleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Projesi, Düzce Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Jorgensen, M.A. ve Hoffmann, J. (2003). History of the No Child Left Behind Act of 2001 (NCLB): Assessment Report: Pearson Education.
• Kartal, A. (2018). Fen Lisesinde Okuyan Öğrenciler Ailelerinin Sosyo Kültürel Yapılarının İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Düzce Üniversitesi Lisansüstü Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Lezotte, L, W. (1993).   Creating Effective Schools Today and Tomorrow, The Journal for Quality and Participation, 16 (1).
• MEB, (1973). Milli Eğitim Temel Kanunu, Erişim tarihi: 19.10.2022. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.1739.pdf
• TTKB, (2022a). Geçmişten Günümüze Milli Eğitim Şuraları, Erişim tarihi: 19.10.2022. https://ttkb.meb.gov.tr/www/gecmisten-gunumuze-mill-egitim-sralari /icerik/328
• TTKB, (2022b). 20. Millî Eğitim Şûrası Kararları Temel Eğitimde Fırsat Eşitliği, Erişim tarihi: https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2021_12/08163100_ 20_sura.pdf