Antropolojik Nedenleriyle Cam Engelleri Tanımak: Kadınların Yönetimdeki Eksik Temsiliyetinin Bilinmeyenleri

Yıl 2023, Eğitim Yönetimi Alanında Üretilen Bilimsel Bilginin Eleştirisi, 51 - 57, 10.04.2023

Metin Özkan , Nida Demir

https://doi.org/10.59320/alanyazin.1197548

Öz

Dünya fiziksel anlamda olağan hızında dönmeye devam ederken, toplumsal olarak olağanüstü bir dönüşüm yaşıyor. İnsanoğlunun diğer canlılara bir şekilde üstünlük kurmasını sağlayan ortak hareket etmeye dayalı kültür de bu dönüşümün merkezinde yer alıyor. Her geçen gün kültürün bireylere dayattıklarına eleştiri, daha özgür, daha eşit bir dünya arayışı çerçevesinde değerlendirilebilecek yeni düşünceler ortaya çıkıyor. Yeni bir düşünce olmamakla birlikte bugün halen sıcaklığını koruyan feminist bakış açısı: olay-durum veya olgulara özünde cinsiyet eşitsizliğinin yarattığı gerçekleri arama teziyle eleştirel bir bakış açısı sunuyor. Feminist çerçeveden bakılınca bütün memelilerin varlıklarını devam etmelerinin bir gereği olarak cinsiyetli olmanın kadınlar aleyhine işlemesi ve erkeklere liderlik konumları için avantaj sağlaması üzerinde durulması gereken bir konudur. Liderliğe evrimsel bir bakış açısıyla bakıldığında dış tehditlerin yüksek olduğu ilkel topluluklarda otokratik-kas gücü yüksek-agresif kişilerin lider olarak seçildiği, dış tehditlerin zamanla azalıp grup içi dayanışmanın öne çıkmasıyla en zayıf olanında hakkını gözetecek daha demokratik kişilerin lider olarak tercih edildiği anlaşılmaktadır. Buradan hareketle kadın veya kadınsı özelliklerin öne çıkmasını gelişmişliğin bir göstergesi, medeniyetin bir ölçüsü olarak kabul etmek yanlış olmayacaktır. Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. yılına girildiği ve gelecek 100 yılların konuşulduğu bu günlerde toplumsal yaşamın hemen bütün boyutlarında cinsiyet eşitliği üzerine düşünmek yerinde olacaktır.

Anahtar Kelimeler

kadın yönetici, liderlik antropolojisi, feminizm, cam metaforlar

Recognizing Glass Barriers for Anthropological Reasons: The Unknowns of Women's Underrepresentation in Management

Öz

While the world continues to spin at its usual speed physically, it is undergoing an extraordinary social transformation. The culture based on joint action, which enables human beings to somehow establish superiority over other living things, is also at the center of this transformation. Every day, new ideas emerge that can be evaluated within the framework of criticism of what culture imposes on individuals and the search for a freer and more equal world. Although it is not a new idea, the feminist point of view still maintains its warmth: it offers a critical point of view with the thesis of seeking the facts created by gender inequality in essence. From a feminist perspective, it is an issue that should be emphasized that as a requirement for the survival of all mammals, being gendered works against women and gives men an advantage for leadership positions. When leadership is viewed from an evolutionary point of view, it is understood that in primitive communities where external threats are high, autocratic-high-muscle-aggressive people are chosen as leaders, and as the external threats decrease over time and in-group solidarity comes to the fore, more democratic people who will protect their rights are preferred as leaders in the weakest. From this point of view, it would not be wrong to accept the prominence of female or feminine features as an indicator of development and a measure of civilization. It would be appropriate to think about gender equality in almost all dimensions of social life these days when the 100th anniversary of the Republic of Turkey is entered and the next 100 years are being talked about.

Anahtar Kelimeler

female manager, leadership anthropology, feminism, glass metaphors

Kaynakça

• Akkaya, Ö. (2015). Kadın Yayıncıların Popüler Kültürde Değişen İmajları. Selçuk İletişim, 8(4), 215-243.
• Alesina, A., Giuliano, P., and Nunn, N. (2011). On the origins of gender roles: women and the plough. Inst. Study Labor Discuss. Pap. 5735, 1–43.
• Blackmore, J. (1989). Educational leadership: A feminist critique and reconstruction. Critical perspectives on educational leadership, 27(56), 93-129.
• Cassar, A., & Rigdon, M. L. (2021). Option to cooperate increases women's competitiveness and closes the gender gap. Evolution and Human Behavior, 42(6), 556-572.
• Global Gender Gap Report 2022. World Economis Forum. https://www3.weforum.org/docs/WEF_GGGR_2022.pdf adresinden alınmıştır.
• Gneezy, U., Leonard, K. L., and List, J. A. (2009). Gender differences in competition: evidence from a matrilineal and a patriarchal society. Econometrica 77, 1637–1664. doi: 10.3982/ecta6690
• Gurven, M., and Hill, K. (2009). Why do men hunt? A reevaluation of “Man the Hunter” and the sexual division of labor. Curr. Anthropol. 50, 51–74. doi: 10.1086/595620 Hawkes, K., and Bird, R. B. (2002). Showing off, handicap signaling, and the evolution of men’s work. Evol. Anthropol. 11, 58–67. doi: 10.1002/evan.20005
• Hess, N., and Hagen, E. (2006). Sex differences in informational aggression: psychological evidence from young adults. Evol. Hum. Behav. 27, 231–245.
• Karataş, S. ve Su, A. (2016). Feminizm Perspektifinden Türk Eğitim Sisteminde Kadın Yöneticiler ve Eğitim Yönetimi.
• King, A. J., Johnson, D. D., & Van Vugt, M. (2009). The origins and evolution of leadership. Current biology, 19(19), R911-R916.
• Kirsch, A. (2018). The gender composition of corporate boards: a review and research agenda. Leadersh. Q. 29, 346–364. doi: 10.1016/j.leaqua.2017. 06.001
• Kovanlıkaya, A. (2014). Kant'ta cinsiyet farklılığı. İçinde Z. Direk (Ed.), Cinsiyetli Olmak (s. 9-24). Yapı Kredi Yayınları.
• Lassek, W. D., and Gaulin, S. J. C. (2009). Costs and benefits of fat-free muscle mass in men: relationship to mating success, dietary requirements, and native immunity. Evol. Hum. Behav. 30, 322–328. doi: 10.1016/j.evolhumbehav.2009. 04.002
• Mızrahı, R. ve Aracı, H. (2010). Kadın yöneticiler ve cam tavan sendromu üzerine bir araştırma. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2 (1), 2010, 149-156.
• Powell, G. N., & Butterfield, D. A. (2015). The glass ceiling: what have we learned 20 years on?. Journal of Organizational Effectiveness: People and Performance.
• Rauch, C. F., and Behling, O. (1984). Functionalism: Basis for an alternate approach to the study of leadership.In J. G. Hunt, D. M. Hosking, C. A. Schriesheim, & R. Stewart (Eds.), Leaders and managers: International perspectives on managerial behaviour and leadership (pp. 45-62). New York: Pergamon Press.
• Ryan, M. K. ve Haslam, S. A. (2005). The glass cliff: evidence that women are over-represented in precarious leadership positions. Br. J. Manag. 16, 81–90. doi: 10.1111/j.1467-8551.2005.00433.x
• Rueden, C. R., Alami, S., Kaplan, H., and Gurven, M. (2018). Sex differences in political leadership in an egalitarian society. Evol. Hum. Behav. 39, 402–411. doi: 10.1016/j.evolhumbehav.2018.03.005
• Smith, J. E., Von Rueden, C. R., Van Vugt, M., Fichtel, C., & Kappeler, P. M. (2021). An evolutionary explanation for the female leadership paradox. Frontiers in Ecology and Evolution, 468.
• Sultana, A., ve Altay, T. S. (2019). Ataerkillik ve Kadının İkincilliği; Kuramsal Bir Analiz. e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 11 (23), 417-427.
• Taş, G. (2016). Feminizm Üzerine Genel Bir Değerlendirme: Kavramsal Analizi, Tarihsel Süreçleri ve Dönüşümleri. Akademik Hassasiyetler, 3(5), 163- 175
• TBMM (2020). Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Kurumlarda görev yapan kadın yönetici sayısı. 27/3 dönemi-yılı ve 7/21364 esas numaralı yazılı soru önergesine ilişkin bilgi. https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/yazili_sozlu_soru_sd.sorgu_baslangic.
• Uyar, E. (2011). The Glass Cliff:Differences in Perceived Suitability and Leadership Ability of Men and Women for Leadership Positions in High and Poor Performing Companies, The Degree of Master Business of Business Administration in The Department of Business Administration, Middle East Technical University, Ankara.
• Vaillancourt, T., and Krems, J. (2018). “An evolutionary psychological perspective on indirect aggression in girls and women,” in The Development of Relational Aggression, eds S. Coyne and J. Ostrov (Oxford: Oxford University Press), 111–126.
• Van Vugt, M. (2006). Evolutionary origins of leadership and followership. Personality and Social Psychology Review, 10(4), 354-371.
• Van Vugt, M., & Von Rueden, C. R. (2020). From genes to minds to cultures: Evolutionary approaches to leadership. The Leadership Quarterly, 31(2), 101404.
• Wrangham, R., and Peterson, D. (1996). Demonic Males: Apes and the Origins of Human Violence. Boston: Houghton Mifflin.