Osmanlı’dan Cumhuriyet Dönemine Yükseköğretim Kurumlarında Almanca Programları ve Almanca Öğretimi

Yıl 2023, , 77 - 86, 30.12.2023

Fırat Erikli

https://doi.org/10.55143/alkad.1359586

Öz

Dil öğretimi ekseninde bakıldığında Batı dilleri özelinde Almanca öğretiminin Fransızca ve İngilizceye nazaran daha yakın bir geçmişe sahip olduğu görülür. Ancak askeri eğitim alanında yaşanan değişimler Almancanın dolaylı yoldan saygınlık kazanmasına sebep olmuştur. Almanya’dan gelen uzmanlar görevlendirildikleri kurumlarda Almanya ve Almancayı ön plana çıkarmışlardır. Kimi uzmanlar okullardaki eğitim sisteminden ders kitaplarının değiştirilmesine kadar etkin rol oynamıştır. Okulların mezunlarını eğitim için Almanya’ya gönderilmeleri Almancanın Osmanlı Toprakları üzerindeki etkisini daha da arttırmıştır. Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla birlikte reformların öncelikle sosyo-ekonomik alanlarda uygulanması bu dönemde eğitimin durağanlaşmasına neden olsa da Yükseköğretimde de belirleyici adımlar atmak isteyen Türkiye Cumhuriyet’i Avrupa’dakilerle yarışacak eğitim kurumları oluşturmak için girişimde bulunmuştur. Yurt dışından uzmanlar davet ederek eğitim alanında görüş ve raporlar istemiştir. Neticede Darülfünun 1 Ağustos 1933’ten itibaren İstanbul Üniversitesi olarak eğitim vermeye başlamıştır. Bu dönemden itibaren Hitler yönetimindeki Almanya’yı terk etmek zorunda kalan öğretim elemanlarının Türkiye’ye geliş süreçleri başlamıştır. Alman öğretim üyelerinin ülkeye gelmesiyle Almancaya duyulan ihtiyaç da artmıştır. Alman öğretim elemanlarının sayısının giderek artması öğrencilerin Almancayı yabancı dil olarak seçmesini de hızlandırmış ve Almanca öğretmeni ihtiyacını beraberinde getirmiştir. Üniversiteler bünyesinde görev yapan Alman akademisyenler Almanca bölümlerinin kurulmasına da öncülük etmiş ve kürsüler kurmuşlardır. Bu bölümlerden bazıları günümüze kadar varlığını korumuş birçok farklı üniversitede benzer programlar açılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Almanca, Osmanlı, Türkiye Cumhuriyeti, Üniversite

Kaynakça

• Arslan, A. (2010). Darülfünun'dan üniversiteye. M. A. Parlak (Dü.) içinde, Cumhuriyet Dönemi Eğitim Politikaları Sempozyumu (s. 201-250). Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi.
• Çolak, S. (2022). Türkiye'de cumhuriyet döneminde yabancı dil eğitim politikalarının değerlendirilmesi (Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dölen, E. (2008). II. Meşrutiyet döneminde darülfünun. Osmanlı Bilimi Araştırmaları, 2-46.
• Demircan, Ö. (1988). Dünden bugüne Türkiye'de yabancı dil. Evrim.
• Genç, A. (2003). Türkiye'de geçmişten günümüze Almanca öğretimi. Seçkin Yayıncılık.
• İstanbul Üniversitesi Eğitim Bilgi Sistemi. (2022, Kasım 19). https://ebs.istanbul.edu.tr/: https://ebs.istanbul.edu.tr/home/dersprogram/?id=1084&yil=2016
• İstanbul Üniversitesi Eğitim Bilgi Sistemi. (2022, Kasım 19). https://ebs.istanbul.edu.tr/: https://ebs.istanbul.edu.tr/home/program?id=16926&birim=almanca_mutercim_ve_tercumanlik___lisans_programi__(orgun_ogretim)
• İstanbul Üniversitesi Eğitim Bilgi Sistemi. (2022, Kasım 19). https://ebs.istanbul.edu.tr: https://ebs.istanbul.edu.tr/home/dersprogram/?id=1085&yil=2016 adresinden alındı
• ÖSYM. (2022, Kasım 19). osym.gov.tr: https://www.osym.gov.tr/TR,22586/2022.html
• Özkan, S. H. (2017). Osmanlı devleti’nde eğitim dili ve yabancı dil meselesi. Eğitime Bakış- Eğitim-Öğretim ve Bilim Araştırmaları Dergisi (39), 53-58.
• Pehlivan, Y. E. (2019). II. Meşrutiyet dönemi osmanlı yükseköğretimi'nde yabancı dil eğitimi ve Darülfünun Elsine şubesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sertpolat, A. (2015). Nazi Almanyası döneminde mülteci profesörlerin Türkiye'ye geliş süreci (1933). Sosyal Bilimler Dergisi(2), 26-43.
• Şahin, Y. (2005). Eichendorffs Novelle "Aus dem Leben eines Taugenichts" und ihre Übersetzung ins Türkische (Doktora Tezi). Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Alman Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı.
• Tahsin, R. (1991). Tıp fakültesi tarihçesi (Mirat-ı Mekteb-i Tıbbiye). (A. Kazancıgil, Dü.) Özel Yayınlar.
• Tarihçe. (2023, Ekim 24). Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi: http://ekonomi.agri.ankara.edu.tr/tarihce-2/#:~:text=Dr.,b%C3%BCnyesinde%20e%C4%9Fitim%2D%C3%B6%C4%9Fretim%20faaliyetlerini%20s%C3%BCrd%C3%BCrm%C3%BC%C5%9Ft%C3%BCr adresinden alındı
• Widmann, H. (1981). Atatürk Üniversite Reformu. (A. Kazancıgil, & S. Bozkurt, Çev.) İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi.
• Yükseköğretim Kurulu. (2022, Aralık 19). www.yok.gov.tr: https://www.yok.gov.tr/Sayfalar/Kurumsal/IdariBirimler/egitim_ogretim_daire_bsk/yuksekogretim-bolum-ve-program-isimleri.aspx