MIKE Programı ile Kars Çayının Taşkın Modellemesinin Yapılması

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 2, 141 - 154, 30.08.2024

İrem Öztürkci , Mehmet Dikici

https://doi.org/10.46740/alku.1450084

Öz

Günümüzde küresel ısınmanın etkisi ile beraberinde gelen kuraklık ve taşkın sorunları ciddi bir durum haline gelmiştir. Dünyada küresel ısınmadan kaynaklanan iklim değişikliklerinin yanı sıra, şehirlerdeki nüfus sayısındaki artış, akarsu ve dere yataklarında imara izin verilmesi gibi etkenlerin olması da taşkınların oluşmasına sebebiyet vermektedir. Taşkın olaylarının yaşanması can ve mal kaybına neden olduğu gibi bir ülkenin ekonomik ve sosyal yapısına da bir o kadar zarar vermektedir.
Ülkemizde de taşkın olayları hala devam etmekte ve bunun sonucunda birçok can ve mal kaybı yaşanmaktadır. Özellikle 2022 yılı içerisinde taşkın olaylarının geçmiş yıllara nazaran artış yaptığı istatiksel verilerde de gözükmektedir. Bu sebeple akarsu ve dere yataklarında imara açık olan bölgelerde taşkın yayılım alanlarının belirlenmesi ve olası bir taşkın durumunda o bölge içerisinde oluşacak can ve mal kaybının en aza indirilmesi oldukça önemlidir. Günümüzde taşkının modellenmesi alanında birçok faydalı program kullanılmaktadır. Bunlara örnek olarak; HEC-RAS ve MIKE gibi programlar taşkın analizi konusunda oldukça yarar sağlamaktadır
Bu çalışmada, Aras Havzasında bulunan Kars çayının MIKE programı kullanılarak 2 boyutlu taşkın modellemesi oluşturulmuş ve bunun sonucunda oluşabilecek taşkın riskleri analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

aras havszası, taşkın modelleme, taşkın debisi, taşkın yayılım

Etik Beyan

Gerekli Bilimsel araştırma ve etik ilkelerine uyduğumu beyan ederim

Destekleyen Kurum

Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi

Flood Modeling of Kars Stream with MIKE Program

Öz

Today, drought and flood problems caused by global warming have become a serious situation. In addition to the climate changes caused by global warming in the world, the presence of factors such as the increase in the number of inhabitants in cities, allowing zoning in streams and stream beds, also causes the formation of floods. The occurrence of flood events causes the loss of life and property as well as the economic and social structure of a country.
Flood events still continue in our country and as a result, many lives and property losses are experienced. Especially in 2022, it is seen in statistical data that flood events have increased compared to previous years. For this reason, it is very important to determine the flood spreading areas in the areas open to development in the river and stream beds and to minimise the loss of life and property in that region in case of a possible flood. Today, many useful programmes are used in the field of flood modelling. For example, programmes such as HEC-RAS and MIKE are very useful in flood analysis.
In this study, 2D flood modeling of the Kars Stream in the Aras Basin was created using the MIKE program and the flood risks that may occur as a result were analyzed.

Anahtar Kelimeler

aras basin, flood modeling, flood flow, flood spread

Kaynakça

• [1] Özcan, O. (2017). Taşkın Tespitinin Farklı Yöntemlerle Değerlendirilmesi: Ayamama Deresi Örneği. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 9–9. https://doi.org/10.21324/dacd.267200
• [2] Aşağı Sakarya Nehri Adapazarı Kesim Taşkın Risk Tayini Yüksek Lisans Tezi (n.d.)
• [3] Tarım ve T. C., Bakanlığı, O., Yönetimi, S., & Müdürlüğü, G. (n.d.). Aras Havzası Taşkın Yönetim Planı Yönetici Özeti.
• [4] Çanta, E. E., Prof., D., & Akıncı, H. (n.d.). Artvin Çoruh Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Harita Mühendisliği Anabilim Dalı Kemalpaşa (Artvin) İlçesinde 1 ve 2 Entegre Hidrolik Model ile Taşkın Yayılım Haritalarının Üretilmesi Yüksek Lisans Tezi.
• [5] Gülbaz, S. (2019). Sayısal Modeller ile Taşkın Yayılım Haritasının Oluşturulması ve Risk Altında olan Alanların Belirlenmesi: Türk köse Deresi Örneği. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 5(2), 335–349.
• [6] Dikici, M., & Melek Kazezyılmaz-Alhan, C. (n.d.). Alibeyköy havzası için farklı hidrolojik modelleme yöntemleri ile taşkın debilerinin belirlenmesi.
• [7] 2022-Yili-Doga-Kaynakli-Olay-Istatistikleri. (N.d.).
• [8] Tektaş, Y., & Polat, N. (2021). HEC-RAS ile Taşkın Modelleme ve Sentinel-2 Uzaktan Algılama Görüntüsünden Taşkın Hasar Analizi: Diyarbakır İli Çakmak Deresi Çınar Bölgesi Örneği. Turkish Journal of Remote Sensing.
• [8] Fazıl Akkoç, N. (n.d.). Aras Havzası Kars Çayı 1D ve 2D Taşkın analizi.
• [9] Demir V., Beden N., Keskin A. Ü. “Taşkın modelleme yöntemlerinin gözden geçirilmesi ve karşılaştırılması” Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi Özel Sayı 28, S. 1013-1021, Kasım 2021
• [10] Mühendisliği Hidrolik Anabilim Dalı Danışman, İ., & Doç. Ali Arda ŞORMAN Eskişehir Anadolu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Y. (2017). Aras Havzasında HEC-HMS ile Hidrolojik Modelleme ve Akım Tahmini Tufan Kacar Yüksek Lisans Tezi
• [11] Dere, G. (n.d.). Kurtköy Deresi Taşkın Yayılım- Tehlike Risk Haritalarının Belirlenmesi Yüksek Lisans Tezi.
• [12] Akkaya, U. (n.d.). Meriç ve Tuna Nehirlerinin Edirne Şehir Merkezi Kısmında 2 Boyutlu Taşkın Modellemesi Doktora Tezi.
• [13] Kaya Ç.M. (2021) 1B ve 2B Taşkın Modellemesinin Karşılaştırılması: Fol Deresi Örneği
• [14] Muammer, H. B., Şafak, B., Gündoğdu, T., Maruf, M., Mustafa, Y., Oktay, E., Nihan, G., Filiz, K., Kadiroğlu, T., Kerem, N., Sercan, K., Eren, Z., Hasan, S., & İlgen, G. (n.d.). Türkiye’de Afet Yönetimi ve Doğa Kaynaklı Afet İstatistikleri Disaster Management and Natural Disaster Statistics in Turkey
• [15] Dikici, M., & Aksel, M. (2019). Havza büyüklüğüne Göre En Uygun Taşkın Debisi Hesap Yönteminin Bulunması Doğu-Akdeniz Havzası Örneği. Alkü Fen Bilimleri Dergisi, 1(3), 120-131.
• [16] Üyüklüoğlu M. “HEC-RAS ile taşkın bölgelerinin modellenmesi” Bozok Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi 2015
• [17] Abdul, S., Hashemi, M., Danışmanları, T., Üyesi, Ö., Saka, F., Hasan, Ö. Ü., & Babacan, T. (n.d.). Karabük Bulak Havzasında En Uygun Sentetik Birim Hidrograf Yönteminin Belirlenmesi 2023 Yüksek Lisans Tezi İnşaat Mühendisliği.
• [18] Lisans, Y., Nussaïbah, T., & Raja, B. (n.d.). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Coğrafya Anabilim Dalı Şehir Taşkın Modellemesi: Bodrum Örneği.
• [19] Barajının Mansap Tarafındaki Meskûn Bölgelerin Taşkın Risk Analizi, E., Mahnamfar, F., Abdollahzadeh Moradi, Y., Ağıralioğlu, N., Mühendisliği Bölümü, İ., & Üniversitesi, S. (2018). Elmalı Barajının Mansap tarafındaki Meskûn Bölgelerinin Taşkın Risk Analizi. http://www.ishad.info
• [20] Demir, V., & Ülke Keskin, A. (2022). Taşkın Tehlike Haritalarının Oluşturulması (Samsun, Mert Irmağı Örneği). Türkiye Coğrafi Bilgi Sistemleri Dergisi, 4(1), 47–54. https://doi.org/10.56130/tucbis.1120501
• [21] Ertürk, E., & Kaya, N. (2019). Taşkın Tehlike Alanlarının Oluşturulması: Trabzon İli Vakfıkebir İlçesi Kirazlı Deresi Örneği. In Fırat Üniversitesi Müh. Bil. Dergisi (Vol. 31, Issue 2).
• [22] Yönetimi, S., & Müdürlüğü, G. (n.d.). Taşkın Yönetimi.
• [23] Davis, H. E. (n.d.). MeGRA W-HItr, Civil Engineering Series.
• [24] Bülent, Ö., Murat, N., & Hüseyin, G. (1997). Coğrafi Bilgi Sistemi ile Deprem Bölgelerinin İncelenmesi, Bayındırlık ve İskân Bakanlığı. In Afet İşleri Genel Müdürlüğü.
• [25] Amir Muhammad Jafari. (n.d.).