TEORİ EKSENLİ DİSİPLİNLERARASI BİR ÇALIŞMA TUVA GIRTLAKTAN SÖYLEME STİLLERİNİN ANALİZ SONUÇLARI

Yıl 2018, , 105 - 128, 24.06.2018

Ezginur Küçükdürüm

https://doi.org/10.5578/amrj.67068

Öz

Tuva Türkleri, Güney Sibirya’nın merkezinde; bugün
Altay, Hakasya ve Buryatya gibi Rusya Federasyonu’na bağlı özerk bölgeler ile
komşu olan Tuva Cumhuriyeti’nde yaşamlarını sürdüren bir Türk boyudur. Tuva
Türklerinin izlerine bugün Moğolistan, Kazakistan ve Çin’in kimi bölgelerinde
rastlanmaktadır. Tarihsel süreç boyunca göçebe yaşam tarzları, sosyo-kültürel
yapılarını şekillendiren en önemli özelliktir. Tuva folklorunun en dikkat
çekici özelliği ise “Höömey” adını taşıyan “Gırtlaktan Şarkı Söyleme
Geleneği”dir.

Tuva folklorunu etkileyen önemli unsurlardan biri
şüphesiz ki Türklerin en eski ilkel inanç sistemi Şamanizm’dir. Tuva müziğinin
yapısal ve işlevsel özelliklerini saptayabilmek, Şamanizm’in öğretilerini
algılayabilmek ile mümkün olacaktır.

Bu
çalışmada, Tuva Gırtlaktan Söyleme Geleneğinin, Kargıraa, Sıgıt, Borbannadır, Ezengileer gibi farklı söyleme
stilleri incelenerek, stiller arasındaki benzerlik ve farklılıklar saptanmaya
çalışılacaktır. Ayrıca bu müziği meydana getiren ses sistemi ve çokseslilik
özellikleri incelenmeye ve böylece Höömey geleneğinin Tuva folklorundaki
yapısal, işlevsel ve icrasal özellikleri algılanmaya çalışılacaktır. Çalışmanın
teori eksenli disiplinlerarası çalışmalara örnek teşkil edebileceği ve alanında
özgün olduğu düşünülmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Tuva Türkleri, Höömey, Gırtlak Şarkıları, Analiz

Kaynakça

• Davletov, T. (2017). Şaman-Doğa’nın Şifası Uyanınca, Asi Kitap: 52, Araştırma: 37, İstanbul: Barış Matbaacılık.
• Dolgar-ool, Ç. (2004). Altay-Sayan Kaya Resimlerine Göre Tuva Geleneksel Kültürünün Kaynakları, Bişkek: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
• Dundes, A. (2005). Folklor Nedir, (Çev. Gülay Aydın), Yayıma Hazırlayan: Sezgin Karagül, Milli Folklor Uluslararası Kültür Araştırmaları Dergisi, Yıl 17, Sayı 65, S. 127-129.
• Golden, P. B. (2014). Türk Halkları Tarihine Giriş- Ortaçağ ve Erken Yeniçağ’da Avrasya ve Ortadoğu’da Etnik Yapı ve Devlet Oluşumu, Çev. Osman Karatay, Yayın Nu: 949, Kültür Serisi: 508, İstanbul: Ötüken Neşriyat A.Ş.
• Konak, İ. (2011). Monguş Kenin-Lopsan, Kara Gökyüzünün Soluk Alışı, Tuva Şamanizminin Mitolojik Mirası, Tuva Y. Ş. Kyunzegeş Yayınevi, Kızıl 2010, 391 s., İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türkiyat Mecmuası, Cilt 21, Sayı 2. S. 435-438.
• Küçük, M. A. (2015). “Altay ve Güney Sibirya Bölgesindeki Türk Topluluklarının Dini İnanışları” Dini Araştırmalar Dergisi, Cilt 8, Sayı 23. S. 191-218.
• Kungaa, M. (2013). Vatan Sevgisi Üstüne Bir Tuva Türküsünün Hikayesi, IV. Uluslararası Türk Kültürü Kurultayı, Ankara: Pelin Ofset.
• Shchurov, V. (1993). Uzlyau: Guttural Singing Of The Peoples Of The Sayan, Altai, And Ural Mountains, Netherlands: PAN Records Ethnic Series, PAN 2019CD.
• Arıkoğlu, E. Kültürel Miras Olarak Tuva Müziği. http://www.academia.edu/8306593/Tuva_M%C3%BCzi%C4%9Fi (Erişim Tarihi: 27.12.2017).
• http://www.alashensemble.com (Erişim Tarihi: 27.12.2017)