Erken Çocukluk Dönemini Koruma Altında Geçirmiş Bireylerin Aile ve Devlet Metaforlarının Belirlenmesi

Yıl 2016, Cilt 5, Sayı 1, 156 - 183, 20.06.2016

Gülüzar Şule Tepetaş Cengiz Fatma Elif Kılınç

Öz

Aile Türk Dil Kurumunda yapılan tanımlamaya göre;  evlilik ve kan bağına dayanan, karı, koca, çocuklar, kardeşler arasındaki ilişkilerin oluşturduğu toplum içindeki en küçük birliktir. Aile içerisindeki ilişkilerin kurulmasında birçok faktör etkili olmaktadır. Bu faktörler zaman zaman çocukların aile bağlarından kopmasına ve devlet tarafından korunma altına alınmasına sebep olabilmektedir. Olumlu veya olumsuz etkiler altında kalan “aile” zaman zaman bu dış etkilere dayanamayarak yıkılabilmektedir. Devlet bakımına bırakılan çocuklar aileleri yerine devlet tarafından korunmakta ve yetiştirilmektedir. Bu araştırmada çocukluk ve gençlik yıllarını Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu ya da Sevgi Evleri bünyesinde geçirmiş olan çocukların “Aile” ve “Devlet” kavramlarına ilişkin metaforlarını belirlemek ve bu metaforların çeşitli değişkenler ile ilişkisini yordamak amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubu Türkiye’nin çeşitli illerinde SHÇEK ve Sevgi Evlerinde kalmış 61 çocuktan oluşmaktadır. Araştırmada, nitel araştırma yöntemlerinden olgubilim  (fenomoloji) deseni kullanılmıştır. Metaforların analizinde içerik analizi uygulanmıştır. Formlardan elde edilen sosyo demografik bilgilerin analizinde ise yüzde frekans değerleri kullanılmıştır. Araştırmaya katılan bireylerin aile hakkında 33 farklı metafor kurdukları ve bu metaforların altı farklı boyutta; bütünlük, kırılganlık, güven-koruma, köklülük, eşsizlik ve duygular olarak kategorilendiği belirlenmiştir. Devlet hakkında ise 32 farklı metafor kurdukları ve bu metaforların dört farklı boyutta; bütünlük, aile, sevgi ve olumsuzluk olarak kategorilendiği saptanmıştır. Araştırma sonucunda çocukluk dönemini koruma altında geçirmiş bireylerin aile ve devlet hakkındaki metaforları incelendiğinde çoğunlukla aile metaforunda farklı kavramları ve benzeşimleri kurmakta zorlandıkları belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Aile, devlet, metafor, sosyal hizmetler çocuk esirgeme kurumu, sevgi evleri

Kaynakça

• Alacahan, O. (2010). Aile birliğini oluşturan faktörler ve işlevleri. C. Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 11(1), 289- 298.
• Aşık, E. (2006). Yetiştirme yurdunda kalan geçlerin ergenlik sorunları ile baş etmeleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Bayoğlu, A. S. ve Purutçuoğlu, E. (2010). Yetiştirme Yurdunda Kalan Ergenlerin Gelecek Beklentileri ve Sosyal Destek Algıları. Kriz Dergisi, 18(2), 27-39.
• Bowlby, J. (1965). Child care and the growth of love. Penguinbooks. UK: Middlesex.
• Cebe, F. (2005). Sosyal hizmetler ve çocuk esirgeme kurumu yetiştirme yurtlarında barınan çocukların “benlik saygısı”, “depresyon”, “kaygı” skorlarının ailesi yanında kalan çocuklarla karşılaştırılması. İstanbul Üniversitesi, Adli Tıp Enstitüsü, İstanbul.
• Çeçen, R. A. (2008). Üniversite öğrencilerinde yaşam doyumunu yordamada bireysel bütünlük duygusu, aile bütünlük duygusu ve benlik saygısı. Eğitimde Kuram ve Uygulama. 4(1), 19-30.
• Erikçi, M. (2005). Anne baba yoksunluğunun 9-15 yaş grubu çocukların benlik kavramı üzerindeki etkilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisasn Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Frank, D. A. ve Klass, P. E. (1996). Infants and Young Children In Orphanages: OneView From Pediatrics and Child Psychiatry. Pediatrics. 97(4), 569-579.
• Gürvardar, D. (2001). Yetiştirme Yurdunda Yetişen Çocuklar İle Ana-Baba Düzeylerinin Karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir: D.Ü. Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Karakuş, Ö., Kırlıoğlu, M., Başer, D. ve Batı, B. (2013). Yetiştirme yurdunda kalmakta olan ergenlerin anne-baba algıları: nitel bir çalışma. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 24(2), 123-143.
• Kesen, F. N. ve Daşbaş, S. (2015). Çocuk yuvası ve yetiştirme yurdu deneyimi olan yetişkinlerde şiddet eğilimi üzerine bir araştırma. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 26(2), 73-85.
• Koşay, A. (2013). Çocuk yuvasında ve çocuk evinde kalan korunmaya muhtaç çocuklar ile ailesi yanında yaşayan çocukların Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Öcal, A. ve Kemerkaya, G. (2011). Yetiştirme yurdunda kalmış yetişkinlerin devlet ve vatandaşlık algıları üzerine nitel bir araştırma. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(1) , 63-82.
• Özdemir, N., Sefer, N. ve Türkdoğan, D. (2008). Bir Sosyal Sorumluluk Çocuklar. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 32(2), 283–305.
• Rajan, D. G., Shirey, K., Ostermann, J., Whetten, R., O’Donnell, K. ve Whetten, K. (2013). Child and caregiver concordance of potentially traumatic events experienced by orphaned and abandoned children. Vulnerable Children and Youth Studies, 9(3), 220-233.
• Saygı Doğru, E. (2008). Türkiye’de sosyal politika uygulamaları ve kimsesiz çocuklar: Yetiştirme yurtlarında kalan çocuklar üzerine sosyolojik bir inceleme. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• SHÇEKK, 2828 Sayılı “Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu” http://mevzuat.meb.gov.tr/html/132.html Erişim Tarihi: 28.11.2015.
• Sherr, L., Mualler, J. ve Fox, Z. (2009). Abandoned babies in UK- a reviewutilizing media reports. Child: care, health and development, 35(3), 419-430.
• Suğur, N. ve Doğru, E. S. (2010). Koruma altındaki çocukların aile ve devlet algısı üzerine bir araştırma. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, 65(1), 115-133.
• Suğur, N. ve Saygı Doğru, E. (2010). Koruma altındaki çocukların aile ve devlet algısı üzerine bir araştırma. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, 65(1), 115-133.
• Şenocak, H. (2005). Korunmaya Muhtaç Çocuklar: İstanbul Yetiştirme Yayınlanmamış Doktora Tezi, İÜ. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Üzerine Bir Alan Araştırması.
• Şenocak, H. (2006). “Korunmaya Muhtaç Çocuklara Sağlanan Bakım Yöntemleri” Sosyal Siyaset Konferansları 51. Kitap, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayını, 177-228.
• Tümkaya, S. (2005) Ailesi Yanında ve Yetiştirme Yurdunda Kalan Karşılaştırılması. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 3, 445-459. Umutsuzluk Düzeylerinin
• Walakira, E. J., Ochen, E. A., Bukuluki, P. & Alllan, S. (2014). Residential care for abandoned children and their integration into a family-based setting in Uganda: Lessons for policy and programming, Infant Mental Health Journal, 35(2), 144-150.