Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Sınav Türü Tercih ve Nedenleri ile Sınavlara Hazırlanma Şekillerinin Öğrenmeleri Hakkında Görüşleri

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 2, 413 - 458, 15.12.2018

Mehmet Akpınar Arzu Cantürk

Öz

Bu
araştırmada, Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının sınav türü tercihleri ve
nedenleri ile sınavlara hazırlanma şekillerinin öğrenmeleri üzerindeki etkisine
yönelik görüş ve düşüncelerinin alınması amaçlanmıştır. Araştırma, nitel
araştırma desenlerinden biri olan durum çalışması (case study) ile
yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubunu, 2017-2018 eğitim-öğretim yılında
Karadeniz Teknik Üniversitesi,  Fatih
Eğitim Fakültesi’nde 3.sınıfta öğrenime devam eden 65 Sosyal Bilgiler öğretmen
adayı oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri, araştırmacılar tarafından
hazırlanan açık uçlu anket formu aracılığı ile toplanmış ve elde edilen
verilere içerik analizi yapılmıştır. Sonuç olarak, Sosyal Bilgiler öğretmen
adaylarının en fazla çoktan seçmeli en az ise sunum değerlendirmesi ile
değerlendirilmeyi tercih ettikleri, bu tercihlerinde ise sınavda başarılı olma
arzusu ve sınav kaygısının etkili olduğu, adayların sınav türlerine göre farklı
öğrenme yaklaşımları geliştirdikleri, tercih ettikleri sınav türlerinde
genellikle yüzeysel öğrenme yaklaşımını kullandıkları, sınav öncesi sınav
türlerine yönelik hazırlanma şekilleri baz alındığında, kalıcı öğrenme
gerçekleştirdiğini düşündüğü sınav türleri arasında çelişkilerin ortaya çıktığı
görülmüştür. Ayrıca sınav türüne göre yüzeysel veya anlamlı öğrenmeler
gerçekleştiren adaylar olduğu gibi sınav türünü dikkate almadan her zaman aynı
öğrenme yaklaşımını kullanan öğretmen adaylarının da mevcut olduğu, adayların
sınav öncesinde sınav türü hakkında bilgi sahibi olma durumunda sınav türüne
göre çalışma şekilleri belirledikleri, kendilerini daha stressiz hissettikleri
ve verimli bir çalışma gerçekleştirdikleri tespit edilmiştir. Bu çalışmada
adayların sınav türü tercihleri ile kalıcı öğrenme gerçekleştirdikleri sınav
türü farklılaşmaktadır. Yalnızca değerlendirme tercihlerinin dikkate alınarak
ölçme-değerlendirme sürecinin tasarlanması yeterli görülmemektedir. Nitelikli
bir ölçme-değerlendirme ve öğrenme süreci için sınav türü tercihleri ile
öğrenme stratejileri arasındaki ilişkiler ortaya konulacak çalışmalar
yapılmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler, öğrenme, ölçme ve değerlendirme

Kaynakça

• Bal, P.A. (2012). Sınıf öğretmenliği öğretmen adaylarının matematik dersine ilişkin ölçme –değerlendirme tercihleri, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(3), 459-479
• Bal, P.A. (2013). Lisans öğrencilerinin matematik dersine ilişkin değerlendirme tercihleri ile öğrenme stratejileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. International Online Journal of Educational Sciences, 5(1), 242-257.
• Bayrak, R. (2007). Ölçme ve değerlendirmenin öğrenme üzerindeki etkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Bekiroğlu-Ogan, F. (2004). Ne kadar başarılı? Klasik ve alternatif ölçme-değerlendirme yöntemleri ve fizikte uygulamalar. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Beydoğan, Ö. (2007). Derin ve yüzeysel öğrenmede kavram haritaları ve şemaların işlevi. Milli Eğitim, 173, 258-270.
• Birenbaum, M&Rosenau,S.(2006). Assessment preferences, learning orientations, and learning strategies of pre‐service and in‐service teachers. Journal of Education for Teaching, 32(2), 213-225. https://doi.org/10.1080/02607470600655300
• Büyüköztürk, Ş. ve Gülbahar, Y. (2010). Yükseköğretim öğrencilerinin değerlendirme tercihleri, Eurasian Journal of Educational Research, 41, 55-72.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve nitel araştırma deseni. S. B. Demir ve M.Bütün (Çeviri Ed.), Nitel çalışma tasarımı (ss.42-67). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Çelikkaya, T. (2010). Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının kullandıkları öğrenme stratejileri. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,11(3), 65-84
• Çepni, S. (2014). Araştırma ve Proje Çalışmalarına Giriş. Trabzon: Celepler Matbaacılık.
• Demir, S. ve Gürol, M. (2015). Farklılaştırılmış Öğretim Yöntemlerinin Derin ve Yüzeysel Öğrenen Öğrencilerin Kalıcılık Puanları Üzerindeki Etkisi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 5(2), 187-206.
• Doğan, C. D. ve Kutlu, Ö. (2011). Öğretmen adaylarının yeni durum belirleme yöntemlerini tercihlerinde etkili olan öğrenmeye ilişkin özellikler. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(2), 459-474.
• Durdukoca-Fırat, Ş. ,Yardımcıel, E, Beşeren, H. ve Özbek, S.(2017). Öğretmen adaylarının öğretim tekniklerini seçme ve yeterliliklerine ilişkin algı ölçeği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(61), 397-411
• Ekinci, N. (2015). Öğretmen adaylarının öğrenme yaklaşımları ve öğretmen özyeterlik inançları arasındaki ilişki, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(1), 62-76.
• Ekiz, D. (2003). Eğitimde araştırma yöntem ve metotlarına giriş nitel, nicel ve eleştirel kuram metodolojileri. Ankara: Anı Yayıncılık
• Eser, T. M. (2011). Öğrencilerin sınav türü tercih nedenlerini etkileyen bazı faktörlerin incelenmesi.(Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Gülbahar, Y. ve Büyüköztürk, Ş. (2008). Değerlendirme tercihleri ölçeğinin Türkçeye uyarlanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 148-161.
• İlhan Beyaztaş, D ve Senemoğlu, N. (2015). Başarılı öğrencilerin öğrenme yaklaşımları ve öğrenme yaklaşımlarını etkileyen faktörler. Eğitim ve Bilim, 40(179), 193-216
• Kan, A. (2017). Ölçmenin temel kavramları. H.Atılgan (Ed.), Eğitimde ölçme ve değerlendirme (ss.19-42). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Karaca, E. (2016). Ölçme ve değerlendirmede temel kavramlar. M.Gömleksiz ve S. Erkan (Ed.). Eğitimde ölçme ve değerlendirme (ss.2-36). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık
• Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kayabaşı, Y. (2007). Öğretimin değerlendirilmesinde güncel sorunlar ve sistemde yapılması mümkün düzeltmeler, Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(2), 537-548.
• Kete, R ve Sucuoğlu, H. (2011). Biyoloji ve fen bilgisi öğretmen adaylarının kullandığı öğrenme stratejileri (DEÜ. Örneği). İlköğretim Online, 10(1), 230-243, [Online]: http://ilkogretim-online.org.tr adresinden 14 Nisan 2015 tarihinde indirilmiştir.
• Kılıç, Z. (2016). Öğrencilerin sınav türü tercihlerinin çeşitli değişkenlerle ilişkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Küçükahmet, L. (2005). Öğretimde planlama ve değerlendirme. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• MEB. (2017). İlköğretim Sosyal Bilgiler dersi öğretim programı (4, 5, 6 ve 7.sınıflar). Ankara.
• Metin, M. ve Özmen, H. (2010).Biçimlendirici değerlendirmeye yönelik öğretmen adaylarının düşünceleri. Millî Eğitim, 187, 293-310.
• Miller, D. M., Linn, L. D. & Gronlund, N. (2013). Measurement and assessment in teaching. America, Pearson.
• Neuman, W. L. (2008). Toplumsal Araştırma yöntemleri nitel ve nicel yaklaşımlar cilt 1. (S. Özge Çev.) İstanbul: Yayınodası Yayıncılık.
• Ozan, C. ve Çiftçi, M. (2013). Eğitim fakültesi öğrencilerinin öğrenme yaklaşımları tercihleri ve öğrenmeye ilişkin algılarının incelenmesi, Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 3(1), 55-66. Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. S. B. Demir ve M.Bütün (Çeviri Ed.), Nitel araştırmanın doğası (s. 3-37). Ankara: Pegem Akademi.
• Ramsden, P. , Bowden J.A. & Martin, E. (1988). Students' learning and perceptions of teaching: School effectiveness reconsidered. Retrieved from http://www.eric.ed.gov/contentdelivery/servlet/ERICServlet?accno=ED303865.
• Somuncuoğlu, Y. ve Yıldırım, A. (1998). Öğrenme Stratejileri: Teorik Boyutları, Araştırma Bulguları ve Uygulama İçin Ortaya Koyduğu Sonuçlar. Eğitim ve Bilim, 22(110). http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/5354 adresinden erişildi.
• Sönmez, V. ve Alacapınar, F.G. (2017). Örneklendirilmiş Bilimsel Araştırma Yöntemleri (5. baskı). Ankara: Anı Yayıncılık
• Şahin, M. G., Boztunç Öztürk, N. ve Taşdelen Teker, G. (2015). Öğretmen adaylarının başarılarının değerlendirilmesinde tercih ettikleri ölçme araçlarının belirlenmesi. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 6(1), 95-106.
• Vermunt, D. J. (1996). Metacognitive, cognitive and affective aspects of learning styles and strategies: A phenomenographic analysis. Higher Education, 31, 25-50.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldızlar, M. (2012). Öğretmen adaylarının öğrenme stratejileri üzerine bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42, 430-440.