Professional Ethical Dilemmas of School Counselors and Solution Suggestions

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 1, 76 - 92, 27.06.2025

Ali Rıza Yavrutürk

https://doi.org/10.17539/amauefd.1539619

Öz

This study aimed to examine the professional ethical dilemmas of school counselors and their suggestions for solutions. The study group consists of 14 psychological counselors, 8 of whom are female and 6 of whom are male. The study was designed using phenomenological design, one of qualitative research models. The study data were collected using a semi-structured interview form developed by the researcher. The qualitative data obtained in the study were analyzed using the content analysis method. As result of the content analysis, was seen that the participants defined the professional ethical dilemma based on professional factors and individual factors. It was seen that they addressed their professional dilemmas under three themes: ethical dilemmas related to clients, ethical dilemmas related school administrators, and ethical dilemmas related the counseling process. Finally, was seen that they referred to coping with mechanisms such ethical principles and professional rules, legal obligations, professional competence, holistic handling the situation. This study draws attention the importance increasing ethical sensitivity in the field of psychological counseling and supporting counselors professional ethics issues and offers suggestions for more effective application of professional ethical principles in counseling processes. The results obtained are discussed the light of the relevant literature.

Anahtar Kelimeler

Professional Ethics , Professional responsibility , Psychological Counseling , Psychological Counseling Process , Ethical Dilemmas

Okul Psikolojik Danışmanlarının Mesleki Etik İkilemleri ve Çözüm Önerileri

Öz

Bu araştırmada okul psikolojik danışmanlarının mesleki etik ikilemleri ve çözüm önerilerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubu 8’i kadın ve 6’si erkek olmak üzere toplam 14 psikolojik danışmandan oluşmaktadır. Araştırma, nitel araştırma modellerinden olgu-bilim deseninde tasarlanmıştır. Çalışmanın verileri, araştırmacı tarafından geliştirilmiş olan yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmıştır. Araştırmada elde edilen nitel veriler içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiştir. Yapılan içerik analizi sonucunda katılımcıların mesleki etik ikilemini mesleki etkenleri ve bireysel etkenleri temele alarak tanımladıkları görülmüştür. Yaşadıkları mesleki ikilemlerini danışanlarla ilgili etik ikilemler, okul yöneticileri ile ilgili etik ikilemler ve danışma süreci ile ilgili etik ikilemler olmak üzere üç temada ele aldıkları görülmüştür. En çok gizlilik kaygıları, yetkinlik, çoklu sorunlar ve acil durumlarda konularında ikilem yaşadıkları görülmüştür. Son olarak etik ikilemlere karşı etik ilkeler ve meslek kuralları, yasal yükümlülükler, mesleki yetkinlik, durumun bütüncül ele alınması ve süpervizyon destek alınması gibi baş etme mekanizmalarına atıf yaptıkları görülmüştür. Bu çalışma psikolojik danışmanlık alanında etik duyarlılığın arttırılmasının, danışmanların mesleki etik konularında desteklenmesinin önemine dikkat çekmekte ve mesleki etik ilkelerinin danışmanlık süreçlerinde daha etkili bir şekilde uygulanabilmesi için öneriler sunmaktadır. Elde edilen sonuçlar ilgili alanyazın ışığında tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mesleki Etik , Mesleki Sorumluluk , Psikolojik Danışma , Psikolojik Danışma Süreci , Etik İkilemler

Etik Beyan

Yapılan bu çalışmada “Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi” kapsamında uyulması belirtilen tüm kurallara uyulmuştur. Yönergenin ikinci bölümü olan “Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiğine Aykırı Eylemler” başlığı altında belirtilen eylemlerden hiçbiri gerçekleştirilmemiştir. Etik kurul onayına ilişkin bilgi Etik değerlendirmeyi yapan kurul adı = Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal ve Beşerî Bilimler Araştırmaları Etik Kurulu Etik değerlendirme kararının tarihi = 02.07.2024 Etik değerlendirme belgesi sayı numarası = 01-22

Kaynakça

• Abramovitch, H. (2007). Stimulating ethical awareness during training. Journal of Analytical Psychology, 52, 449-461. https://doi.org/10.1111/j.1468-5922.2007.00676.x
• Balcı, S. (2017). Gizlilik ve kayıtların saklanması. F. E. İkiz (Ed), Meslek etiği ve yasal konular içinde (s. 108-136), Lisans Yayıncılık.
• Balcı, A. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler (5. Baskı). Pegem Yayıncılık.
• Baltacı, A. (2017). Nitel veri analizinde Miles-Huberman modeli. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 1-15.
• Berg, B. L., & Lune, H. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (H. Aydın, çev.ed.). Eğitim Yayınevi.
• Bodenhorn, N. (2006). Exploratory study of common and challenging dilemmas experienced by professional school counseling. Professional School Counseling, 10, 195-202.
• Bond, T. (2013). Psikolojik danışma uygulamalarında etik ve standartlar (B. Yeşilyaprak, çev.ed.). Nobel Akademi Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem A. Yayıncılık.
• Camadan, F. (2017). Etik ikilemler ve karar verme modelleri. F. E. İkiz (Ed), Meslek etiği ve yasal konular içinde (ss. 75-104), Lisans Yayıncılık.
• Corey, G. (2008). Psikolojik danışma, psikoterapi kuram ve uygulamaları (T. Ergene, çev.ed.). Mentis Yayınları.
• Corey, G., Schneider-Corey, M., & Callanan, P. (2005). An approach to teaching ethics courses in human services and counseling. Counseling & Values, 49(3), 193-207.
• Creswell, J. W. (2014). A concise introduction to mixed methods research. SAGE publications.
• Çayköylü, A. (2002). Psikiyatride gizlilik ilkesi. Klinik Psikiyatri, 5, 248-256.
• Çepni, S. (2014). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Çetinkaya, R. S. (2015). Ethical judgements of counselors: Results from a Turkish sample. Ethics & Behavior, 25(5), 400-417. https://doi.org/10.1080/10508422.2014.941981
• Çetinkaya, R. S. (2017). A combined approach to teaching counselling ethics: A preliminary study. British Journal of Guidance & Counselling, 2(5), 35-42. https://doi.org/10.1080/03069885.2017.1379594
• Çetinkaya-Yıldız, E. (2019). Okul psikolojik danışmanlarının gizlilik, çoklu ilişkiler ve mesleki yeterlik konularındaki etik ikilemleri. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(4), 1472-1486. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2019-496179
• Dailor, A. N., & Jacob, S. (2011). Ethically challenging situations reported by school psychologists: Implications for training. Psychology in the Schools, 48(6), 619-631.
• Demirkaya, H. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının küresel ısınma kavramını algılamaları ve öğrenme stilleri: Fenomenografik bir analiz. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 8(1), 727- 752. https://doi.org/10.17244/eku.1172318
• Ekiz, D. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri (6. Baskı). Anı Yayıncılık.
• Erdur-Baker, Ö., & Çetinkaya, E. (2007). Etik: Davranışta kırılma noktası. R. Özyürek, F. Korkut Owen & D. W. Owen (Eds.), Gelişen Psikolojik Danışma ve Rehberlik: Meslekleşme Sürecindeki İlerlemeler içinde (ss. 163-182), Nobel yayınları.
• Ergene, T. (2004). Ethical dilemmas in psychological counseling: Ethical decision making process. Eurasian Journal of Educational Research (EJER), 1(15), 49-55.
• Foster, D., & Black, T. G. (2007). An integral approach to counseling ethics. Counseling & Values, 51, 221-234.
• Gerig, M. S. (2004). Receiving gifts from clients: Ethical and therapeutic issues. Journal of Mental Health Counseling, 26(3), 199-210. https://doi.org/10.17744/mehc.26.3.vwb3lfh68c7p7f4b
• Hartley, M. T., & Cartwright, B. Y. (2015). Analysis of the reported ethical complaints and violations to the commission on rehabilitation counselor certification. Rehabilitation Counseling Bulletin, 58(3), 154-164.
• Herlihy, B., & Dufrene, R. L. (2011). Current and emerging ethical issues in counseling: A Delphi study of expert opinions. Counseling and Values, 56(2), 10-24.
• Hubert, R. M., & Freeman, L. T. (2004). Report of the ACA Ethics Committee: 2002-2003. Journal of Counseling & Development, 82, 248-251.
• İkiz, F. E. (2017). Meslek etiği ve yasal konular. Lisans Yayıncılık.
• İkiz, F. E., Mete Otlu, B., & Arslan, Ü. (2017). Trainee psychological counselors’ understanding of ethics. International Journal of Humanities and Social Science Invention, 6(2), 10-17.
• İşgüden, B., & Çabuk, A. (2006). Meslek etiği ve meslek etiğinin meslek yaşamı üzerindeki etkileri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16, 59-86.
• Jennings, L., Sovereign, A., Bottorff, N., Mussell, M. P., & Vye, C. (2005). Nine ethical values of master therapists. Journal of Mental Health Counseling, 27(1), 32-47.
• Kıranlı S., & İlğan A. (2007). Eğitim örgütlerinde karar verme sürecinde etik. Mehmet Akif Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(14), 150-160.
• Kıranlı, S. (2002). Ortaöğretim okul yöneticilerinin etik ilkeleri uygulama ve etik ikilemleri çözümleme yeterliliği (Tez No. 116791) [Yüksek lisans tezi, Osmangazi Üniversitesi-Eskişehir]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Kırel, Ç. (2000). Örgütlerde etik davranışlar, yönetimi ve bir uygulama çalışması. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Kolay-Akfert, S. (2012). Farklı kurumlarda çalışan psikolojik danışmanların yaşadıkları etik ikilemler ile bu ikilemler karşısındaki tutum ve davranışları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(3), 1791-1812.
• Kuzgun, Y. (2011). Psikolojik danışmada etik ve hukuk. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(35), 102-103.
• Lawrence, C. W., & Kurpius, S. E. R. (2000). Legal and ethical issues involved when counseling minors in non-school settings. Journal of Counseling & Development, 78,130-136.
• Lazovsky, R. (2008). Maintaining confidentiality with minors: Dilemmas of school counselors. Professional School Counseling, 11(5), 335-346.
• Lindsay, G., & Clarkson, P. (1999). Ethical dilemmas of psychotherapists. The Psychologist, 12, 182-185.
• Merriam, S. B. (2009). Qualitative research: A guide to design and interpretation. Jossey-Bass.
• Mert, A. (2017). Etik ve temel kavramlar. F. E. İkiz (Ed). Meslek etiği ve yasal konular içinde (ss. 105-112), Lisans Yayıncılık.
• Morrow, S. L. (2005). Quality and trust worthiness in qualitative research in counseling psychology. Journal of counseling psychology, 52(2), 250-260.
• Moyer, M., & Sullivan, J. (2008). Student risk-taking behaviors: When do school counselors break confidentiality?. Professional School Counseling, 11(4), 236-245. https://doi.org/10.5330/PSC.n.2010-11.236
• Neukrug, E. S., & Milliken, T. (2011). Counselors’ perceptions of ethical behaviors. Journal of Counseling & Development, 89, 206-216. https://doi:10.1002/j.1556-6678.2011.tb00079.x
• Neukrug, E., Milliken, T., & Walden, S. (2001). Ethical complaints made against credentialed counselors: an updated survey of state licensing borards. Counselor Education & Supervision, 41(1), 57-70.
• Nigro, T. (2004). Counselors' experiences with problematic dual relationships. Ethics & Behavior, 14(1), 51-64. https://doi.org/10.1207/s15327019eb1401_4
• Pawson, R., Boaz, A., Grayson, L., Long, A., & Barnes, C. (2003). Types and quality of social care knowledge. Social Care Institute for Excellence.
• Phelan, J. E. (2007). Membership expulsions for ethical violations from major counseling, psychology, and social work organizations in the United States: A 10-year analysis. Psychological Reports, 101, 145–152. https://doi.org/10.2466/pr0.101.1.145-152
• Pope, K. S., & Keith-Spiegel, P. (2008). A practical approach to boundaries in psychotherapy: Making decisions, bypassing blunders, and mending fences. Journal of Clinical Psychology, 64(5), 638-652. https://doi.org/10.1002/jclp.20477
• Robson, M., Cook, P., Hunt, K., Alred, G., & Robson, D. (2000). Towards ethical decision-making in counselling research. British Journal of Guidance & Counselling, 28(4), 533-547.
• Sadeghi, M., Fischer, J. M., & House, S. G. (2003). Ethical dilemmas in multicultural counseling. Journal of Multicultural Counseling and Development, 31(3), 179-192.
• Sanders, R. K. (2016). Ethics and values in psychotherapy: introduction to special issue. Journal of Psychology and Christianity, 35(4), 291-295.
• Saunders, J. L., Barros-Bailey, M., Rudman, R., Dew, D. W., & Garcia, J. (2007). Ethical complaints and violations in rehabilitation counseling: An analysis of commission on rehabilitation counselor certification data. Rehabilitation Counseling Bulletin, 51(1), 7-13.
• Savi-Çakar, F. (2017). Meslek etiği ve yasal konular. Lisans Yayıncılık.
• Scaturo, D. J. (2002). Fundamental dilemmas in contemporary psychotherapy: A transtheoretical concept. American Journal of psychotherapy, 56(1), 115-133.
• Siviş-Çetinkaya, R. (2014). Ethical judgements of counselors: Results from a Turkish sample. Ethics and Behavior, 25(5), 400-417. https://doi.org/10.1080/10508422.2014.941981
• Sökmen, A., & Tarakçıoğlu, S. (2011). Mesleki etik. Detay Yayıncılık.
• Tarvydas, V., & Barros-Bailey, M. (2010). Ethical dilemmas of rehabilitation counselors: Results of an international qualitative study. Rehabilitation Counseling Bulletin, 53, 204-212.
• Taşdan, M., & Yalçın, İ. (2007). Psikolojik danışma ve rehberlikte etik. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(5), 99-107.
• Yıldırım, G., & Kadıoğlu, S. (2007). Etik ve tıp etiği temel kavramları. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 29(2), 7-12.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. Baskı). Seçkin Yayıncılık.