Ege ve Güney Marmara Bölgelerinde Halk İlacı Olarak Kullanılan Bitkiler

Yıl 2010, Cilt: 20 Sayı: 2, 1 - 21, 01.12.2010

Ali Osman Sarı Bilgin Oğuz Aynur Bilgiç Nedret Tort Aykut Güvensen Serdar Gökhan Şenol

Öz

Çalışma, Ege ve Güney Marmara Bölgeleri Afyon, Aydın, Balıkesir, Bursa, Çanakkale, Denizli, İzmir, Manisa, Muğla, Uşak ve Yalova illerinde dört yıl süre ile yürütülmüştür. Çalışma süresince toplam 265 kişiden, halk ilacı olarak kullanılan bitkiler ile ilgili 608 kayıtlı bilgi toplanmıştır. En fazla bilgi 158 kayıt ile İzmir ilinden toplanırken, onu 128 kayıt ile Muğla izlemiştir. Bilgi veren kişilerin %60’nın ilköğretim, %18’nin fakülte mezunu olduğu tespit edilmiştir. Okur yazar olmayanların oranı ise %5 olarak belirlenmiştir. Halk ilacı olarak kullanılan bitkilerin %74,0’i doğadan toplama yolu ile elde edilirken, %33,0’nün toprak üstü aksamından, %12,8’nin çiçeğinden, %10,3’nün de meyvesinden yararlanıldığı belirlenmiştir. Bazı bitkilerin kullanımı ile ilgili tek bir kayıt bulunurken, en fazla kekik, kantaron ve karabaş otundan söz edilmiştir. Kekik için 41, kantaron 21, karabaş otu içinse 19 kayıtta kullanımları ile ilgili bilgi verilmiştir. Hemen hemen her türlü rahatsızlığa karşı bir veya birden fazla bitki önerilirken, toplanan örneklerden 65 familyaya ait, 168 tür tespit edilmiştir. Bunun yanında tür düzeyinde belirlenmeyen, ancak cins düzeyinde tespit edilen bitkilere ait bilgilere de yer verilmiştir

Anahtar Kelimeler

Halk ilacı, Ege, Marmara, kekik (Origanum spp.), kantaron (Hypericum spp.), karabaş otu (Lavandula stoechas L.)

Kaynakça

• Abbasi, A.M., M.A. Khan, M. Ahmad and M. Zafar. 2010. Ethnobotanical study of medicinal plants used for wound healing
• among the tribal communities in Northern Himalaya ranges district Abbotabad, Pakistan. 6th CMAPSEEC Proceedings,
• April 18-22, 2010, pp. 155-168, Antalya, Turkey.
• Alpınar, K. ve S. Saçlı. 1997. Türkiye’deki Etnobotanik Çalışmalar Hakkında Bir Bibliyografya. XI. BİHAT Bildiriler Kitabı, Ankara. s. 157-167.
• Başer, H. C. 1998. Tıbbi ve aromatik bitkilerin endüstriyel kullanımı. TAB Bülteni.13-14:19-43. Anadolu Üniversitesi. Eskişehir.
• Baytop, T. 1999. Türkiye`de Bitkiler İle Tedavi. Nobel Tıp Kitabevleri Ltd. Şti. Çapa, İstanbul.
• Ertuğ, F. 2002. Bodrum yöresinde halk tıbbında yararlanılan bitkiler. 14. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı, 29-31 Mayıs 2002 Eskişehir. s. 76-93. ISBN 975-94077-2-8.
• Kala, C.P. 2005. Ethnomedicinal botany of the Apatani in the Eastern Himalayan region of India. Journal of Ethnobiology and Ethnomedicine. 1 (11):1-8.
• Owuor, B.O. and D. Kisangau. 2006. Kenyan medicinal plants used as antivenin: a comparison of plant usage. Journal of Ethnobiology and Ethnomedicine. 2 (7):1-8.
• Seçmen, Ö. ve E. Leblebici 1987. Yurdumuzun Zehirli Bitkileri. Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Kitaplar Serisi No: 103. Bornova.
• Şimşek, I., F. Aytekin, E. Yeşilada ve Ş. Yıldırımlı. 2002. Anadolu’da halk arasında bitkilerin kullanılış amaçları üzerinde etnobotanik bir çalışma. 14. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı, 29-31 Mayıs 2002 Eskişehir. s. 434-457. ISBN 975- 94077-2-8.
• Tuzlacı, E. 2002. Datça Yarımadası (Muğla) florası ve bu yörede halkın yararlandığı bitkiler. K.H.C. Başer ve N. Kırımer (Eds.) 14. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı, 29-31 Mayıs 2002 Eskişehir. s. 394-417. ISBN 975-94077-2-8.
• Uniyal, S. Kr., Kr. Singh, P. Jamwal and B. Lal. 2006. Traditional use of medicinal plants among the tribal communities of Chotta Bhangal, Western Himalaya. Journal of Ethnobiology and Ethnomedicine. 2 (14):1-8.