Farklı Biçim Zamanlarının Yeşil ve Mor Fesleğen (Ocimum basilicum L.) Tiplerinde bazı Verim ve Kalite Özellikleri Üzerine Etkisi

Yıl 2019, Cilt: 29 Sayı: 1, 39 - 49, 24.05.2019

Çiğdem Sönmez , Ayşe Özge Şimşek Soysal , Aliye Yıldırım Fatma Berberoğlu Emine Bayram

https://doi.org/10.18615/anadolu.568803

Cited By: 1

Öz

ÖZ: Bu çalışmada, farklı biçim zamanlarının yeşil ve mor
fesleğen (Ocimum basilicum L.)
tiplerinde bazı verim ve kalite özelliklerine etkisini belirlemek
amaçlanmıştır. Denemeler Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri
Bölümü’nün Bornova/İzmir’de bulunan deneme tarlasında 2013 ve 2014 yılları
yetiştirme dönemlerinde iki yıl süreyle yürütülmüştür. Araştırmada, her iki
fesleğen tipinde de ilk hasat, bitkilerin tarlaya şaşırtılmasından 40 gün sonra
yapılmıştır ve daha sonra 15 günlük aralarla toplam altı hasat
gerçekleştirilmiştir. Çalışmada bitki boyu (cm), yeşil herba verimi (kg da^-1), drog herba verimi (kg da^-1), drog yaprak
verimi (kg da^-1), uçucu yağ
oranı (%)  ve uçucu yağ verimi (l da^-1) özellikleri incelenmiştir. Tüm özellikler bakımından
elde edilen değerler için iki yıl üzerinden birleştirilmiş varyans analizleri
yapılmıştır. Varyans analizi sonuçları tüm özellikler bakımından hem populasyon
hem de biçim zamanı ortalamaları arasında önemli farklılıkların bulunduğunu
göstermiştir. Tüm özelliklere ilişkin populasyon x biçim zamanı
interaksiyonları önemli bulunurken populasyon x biçim zamanı x yıl
interaksiyonları ise önemsiz olmuştur. 
Biçim zamanları bakımından ortalama drog yaprak verimleri ilk yıl (2013)
201,25-295,90 kg da^-1, ikinci yıl (2014) 221,62-343,91kg da^-1değerleri arasında ve
ortalama uçucu yağ verimleri de ilk yıl (2013) 1,35-2,35 L da^-1
ikinci yıl da (2014) 1,43-2,94 L da^-1 arasında değişmiştir. En
yüksek ortalama değerler yeşil renkli fesleğende ve çoğunlukla 2. biçim
zamanında (dikimden itibaren 55 gün sonra), 3. biçim zamanında (dikimden
itibaren 70 gün sonra) ve 4. biçim zamanında (dikimden itibaren 85 gün sonra)
elde edilirken; en düşük ortamalar ise uçucu yağ oranı dışındaki özellikler
yönünden mor fesleğen populasyonunda çoğunlukla 5. biçim zamanında (dikimden
itibaren 100 gün sonra) ve 1. biçim zamanında (dikimden itibaren 40 gün
sonra)gerçekleşmiştir. Drog herba verimi, drog yaprak verimi ve uçucu yağ
verimi bakımından eş zamanlı olarak 2. biçim zamanında (dikimden itibaren 55
gün sonra) ve 4. biçim zamanında (dikimden itibaren 85 gün sonra) yeşil
fesleğen populasyonunda yüksek ortalamalar elde edilmiştir. Sonuçta, kıyı Ege
Bölgesi koşullarında yapılacak fesleğen üretimlerinde yüksek yaprak ve yağ
verimleri eldesi için yeşil fesleğenin kullanılması ve hasadın da 2. veya 4.
biçim zamanlarında yapılması önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Fesleğen, Ocimum basilicum L., ontogenetik değişkenlik, uçucu yağ.

The Effect of Different Cutting Interval on some Yield and Quality Characteristics of Green and Purple Basils (Ocimum basilicum L.) Types

Öz

ABSTRACT: In this study, it was aimed to research the effect of
different harvest periods on the some yield and quality characteristics of in
purple and green sweet basil (Ocimum
basilicum L.). The field experiments were conducted in the experimental fields
of Department of Field Crops, Faculty of Agriculture, Ege University, Bornova/Izmir in the growing seasons of the 2013 and 2014.  In the trials, two genotypes of basil (purple
and green) plants were firstly harvested after 40 days from transfering to the
field and six different harvesting times were performed with 15 days interval.
The plant height (cm), fresh herbage yield (kg da^-1), drug herbage
yield (kg da^-1), drug leaves yield (kg da^-1), essential
oil content (%) and essential oil yield (l da^-1) were determined.
For all characteristics, the combined variance analyses were carried out for mean
values over two years. Results from variance analyses indicated to be
significant differences among means of both harvest intervals and populations
for all characteristics studied. The population x harvest times  x year interactions were found not to be
significant while the population x harvest time interaction were significant
for all characteristics. For harvesting intervals, mean drug leaf yields varied
between 201.25 and 295.90 kg da^-1 in the first year (2013), 221.62 and 348.91 kg da^-1 in the second
(2014) year and mean essential oil
yields varied between 1.35-2.35 l da^-1
in the
first year, 1.43-2.94 l da^-1 in the second year. The highest means were found in the green population
of basil at the 2^nd harvest (harvested after 55 days from
transfering to the field), 3^rd harvest (harvested after 70 days from
transfering to the field) and 4^th harvest times for all
characteristics. The lowest means were mostly obtained from the all
characteristics except essential oil content in purple population at the times
of 5^th harvest (harvested after 100 days from transfering to the
field) and 1^st harvest (harvested after 40 days from transfering to
the field) harvest times. The highest means were simultaneously achieved in the
green population of basil at the 2^nd harvest (harvested after 55
days from transfering to the field) and 4^th harvest (harvested after
85 days from transfering to the field) harvest times for drug herbage yield,
drug leaf yield and essential oil yield. As a result, the use of green
population of basil and the realizing of harvest at the 2^nd harvest
(harvested after 55 days from transfering to the field) or 4^th harvest
(harvested after 85 days from transfering to the field) times were suggested to
obtain high yields of drug leaf and essential oil for commercial productions of
basil at the coastal Aegean Region.

Anahtar Kelimeler

Sweet basil, Ocimum basilicum L., ontogenetic variability, essential oil.

Kaynakça

• Aburigal, Y. A. A., N. B. Hamza, I. H. Hussein, E. Y. Elmogtaba, T. H. Osman, F. I. Ali, and A. A. M. Siribel. 2016. Variability in content and chemical constituents of essential oil of sweet basil (Ocimum basilicum L.) obtained from aerial plant parts. Advances in Bioscience and Biotechnology 7: 183-187.
• Açıkgöz, N., Akkaş, M. E. Özcan ve K. Moghaddam. A.F. 1994. PC’ler için veritabanı esaslı türkçe istatistik paketi: TARIST, Tarla Bitkileri Kongresi. 25-29 Nisan 1994. E.Ü.Z.F. Bornova/İzmir.
• Akgül, A. 1993. Baharat Bilimi ve Teknolojisi. Gıda Teknolojisi Derneği Yayınları No: 15. s. 451.
• Aslan, D. F. 2014. Farklı reyhan (Ocimum basilicum L.) populasyonlerinde ontogenetik ve morfogenetik varyabilitenin belirlenmesi. Yüksek lisans tezi. Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. s.106.
• Ceylan, A. 1997. Tıbbi Bitkiler-II (Uçucu Yağ Bitkileri). s.306. E.Ü.Z.F. Yayınları No: 481. Bornova, İzmir.
• Chrpova, D., L. Kourimska, M. H . Gordon, V. Hermanova, I. Roubickova, and J. Pánek. 2010. Antioxidant activity of selected phenols and herbs used in diets for medical conditions. Czech J. Food Sci. 28 (4): 317-325.
• Ekren, S., Ç. Sönmez, S. Sancaktaroğlu ve E. Bayram. 2009. Farklı dikim sıklıklarının fesleğen (Ocimum basilicum L.) bitkisinin verim ve kalite özellikleri üzerine etkisi. Ege Üniv. Ziraat Fak. Derg. 46 (3): 165-173.
• Ekren, S., Ç. Sönmez, E. Özçakal, Y. S. K. Kurttaş, E. Bayram ve H. Gürgülü. 2012. The effect of different irrigation water levels on yield and quality characteristics of purple basil (Ocimum basilicum L.). Agricultural Water Management 109: 155-161.
• Erşahin, L. 2006. Diyarbakır ekolojik koşullarında yetiştirilen fesleğen (Ocimum basilicum L.) populasyonlarının agronomik ve kalite özellikleri. Yüksek Lisans Tezi. C. Ü. Fen Bil. Enst. Adana.
• Hussain, A. I., F. Anwar, S. T. H. Sherazi, and R. Przybylsk. 2008. Chemical composition, antioxidant and antimicrobial activities of basil (Ocimum basilicum L.) essential oils depends on seasonal variations. Food Chem. 108: 986-995.
• Koba, K., P. W. Poutouli, C. Raynaud, J. P. Chaumont and K. Sanda. 2009. Chemical composition and antimicrobial properties of different basil essential oils chemotypes from Togo. Bangladesh J. Pharmacol. 4: 1-8.
• Nurzyńska-Wierdak, R., A. Bogucka-Kocka, and B. Borowski. 2012. Changes in the chemical composition of the essential oil of sweet basil (Ocimum basilicum L.) depending on the plant growth stage. Chemıja 23 (3): 216-222.
• Sokovic, M., P. D. Marin, D. Brkic, and L. J. L. D. van Griensven. 2007. Chemical composition and antibacterial activity of essential oils of ten aromatic plants against human pathogenic bacteria. Food 1 (1): 220-226.
• Telci, İ., E. Bayram, G. Yılmaz ve A. B. Avcı. 2005. Türkiye’de kültürü yapılan yerel fesleğen (Ocimum spp.) populasyonlerinin morfolojik, agronomik ve teknolojik özelliklerinin karakterizasyonu ve üstün bitkilerin seleksiyonu (Sonuç Raporu). TOGTAG-3102 No’lu Proje. TÜBİTAK.
• Verma, R. S., R. C. Padaliab, and A. Chauhan. 2012.Variation in the volatile terpenoids of two industrially important basil (Ocimum basilicum L.) cultivars during plant ontogeny in two different cropping seasons from India. J. Sci. Food Agric. 92: 626-631.
• Wichtl, M. 1971. Die pharmakogostich-chemisehe Untersuchung und Wertbestimmung von Drogen und galenischen Präparaten. Methoden der Analyse in der Chemie Band 12. Frankfurt and Main.