Klon 6/7 X 101 Patates (Solanum tuberosum L.) Melezinin İlk Generasyonunda Verim Komponentlerine Dayalı Klon Seleksiyonu

Yıl 2022, Cilt: 32 Sayı: 1, 40 - 49, 24.06.2022

Muhammet Anıl Aydın Gülsüm Öztürk

https://doi.org/10.18615/anadolu.1129968

Öz

Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü’nde yürütülen patates ıslahı çalışmalarından seçilmiş olan iki patates (Solanum tuberosum L.) genotipinin melezinden (6/7 klonu x 101 (Nif)) elde edilen gerçek tohumlar 2019 yılında serada plastik saksılarda yetiştirilmiş ve hasat sonrasında klonların yumru sayısı, tek yumru ağırlığı ve tek bitki verimi değerleri ölçülmüştür. Seçilen klonlar 2020 yılında fideliklerde kontrol popülasyonu olarak yetiştirilmiştir. İncelenen 133 klona ait özellikler için varsayılan normal dağılış parametreleri saptanmış ve farklı seleksiyon şiddeti oranı (ì) seviyelerine ait popülasyon oluşturularak bu popülasyonlar tek aşamalı seleksiyon metoduna göre 2020 yılında fide yastıklarında yetiştirilmiş yumru sayısı, tek yumru ağırlığı ve bitki verimi özellikleri ölçülerek ortalamalar elde edilmiştir. Kontrol popülasyonu ortalamaları ile başlangıç popülasyonundaki ortalamalar karşılaştırılmış ve kazançlar bulunmuştur. Yapılan karşılaştırma ve değerlendirmeler sonucu elde edilen bulgulara göre; iki popülasyon arasında yumru sayısı, tek yumru ağırlığı ve bitki verimi için korelasyon değerlerinin seleksiyonuı olumlu etkileyeceği kabul edilebilir. 2. uygulanan seleksiyon sonucu, yumru sayısı için p=0,05 oranında en yüksek seleksiyon diferansiyeli başlangıç popülasyonu ve kontrol popülasyonu ortalaması ile kazanç sırasıyla 4,8; 8,9 ve 4,1 olarak elde edilmiştir. 3. tek yumru ağırlığı için en yüksek seleksiyon diferansiyeli, fidelik popülasyonu ortalaması ve kazanç sırasıyla düşük düzeydeki p=0,20’de 1,4 g; 10,9 g ve 9,5 ve p=0,25 oranında sırasıyla 1,2 g; 12,1 g ve 10,9 olmuştur. 4. bitki verimi için en yüksek seleksiyon diferansiyeli, fidelik popülasyonu ortalaması ve kazanç, p=0,10 oranında seleksiyonda sırasıyla 6,7 g; 94,9 g ve 8,2 ve p=0,15 oranında ise sırasıyla 5,9 g; 125,4 g ve 119,5 olmuştur. Sonuç olarak yumru sayısı ve bitki verimi için yüksek ve orta şiddette p=0,05; p=0,10 ve p=0,15 seviyelerinde uygulanacak seleksiyonun başarılı olduğu ortaya çıkmıştır. Tek yumru ağırlığı için düşük düzeyde uygulanan örneğin p=0,20 ve p=0,25 seviyelerde uygulanan seleksiyon başarılı görülmüştür. Patates ıslahında tek bitki verimi için uygulanan seleksiyonda orta düzeyde (p=0,15) seleksiyon ile yüksek verim elde edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Solanum tuberosum L., klon seleksiyonu, seleksiyon oranı ve şiddeti, erken generasyon seçimi

Clone Selection Based on Yield Components in the First Generation of 6/7 Clone X 101 Potato (Solanum tuberosum L.) Cross

Öz

The true seeds obtained from (6/7 clone x 101 (Nif)) cross genotypes selected during the early potato (Solanum tuberosum L.) breeding studies in Ege University, Department of Field Crops, Faculty of Agriculture were grown in plastic pots in 2019. Tuber number, single tuber weight and plant yield were measured at harvest. Selected clones were tested in 2020 in a seedbed. The assumed normal distribution parameters were estimated for 133 plants and the single stage selection method was applied for tuber number, single tuber weight and plant yield at different selection intensity levels (ì). The sub populations constructed by different selection intensity levels by selecting at different ratios were grown in seedbeds for progeny testing in 2020. Tuber number, single tuber weight and plant yield were measured and means of the selected population for these traits were estimated and compared with the selection differentials estimated in the parent generation. The following results were obtained after comparison of the means obtained from seedbed and selection differentials estimated in the parent populations: 1- Positive correlations were found for tuber number, single tuber weight and plant yield between greenhouse and seedbed populations. 2- The highest selection differential, mean of control population and gain were obtained from p=0.05 selection for tuber number with values of 4.8; 8.9 and 4.1 respectively. 3- Low level selection intensity (i) by selection at p=0.20 and p=0.25 for single tuber weight resulted in high selection differentials and gain with values such as 1.4 g; 10.9 g; 9.5 and 1.2 g; 12.1 g and 10.9, respectively. 4- Moderate level selection differential and gain for plant yield were obtained for high and moderate level selection intensity levels for p=0.10 (6.7 g; 94.9 g and 8.2) and for p=0.15 (5.9 g; 125.4 g and 119.5). It could be concluded that selection for tuber number and plant yield at high selection intensity levels such as p=0.10 and p=0.15 are recommended in greenhouse selection. According to the positive relationship between tuber number and plant yield, selection for single tuber weight at a low level selection differential and selection intensity levels such as p=0.20 and p=0.25 could be considered. Single plant selection at high to moderate level of selection intensity levels could be successfully practiced in early generation selection in potato breeding.

Anahtar Kelimeler

Solanum tuberosum L., clone selection, selection levels and intensity, early generation selection

Kaynakça

• Anonim, 2020a. Erişim https://www.tuik.gov.tr/
• Anonim, 2020b. Meteoroloji Genel Müdürlüğü İklim Verileri, Bornova, İzmir.
• Brown, J., P.D.S. Caligari, G.R. Mackay, and G.E.L. Swan. 1987. The efficiency of visual selection in early generations of a potato breeding programme. Ann Appl Biol 110: 357–363.
• Gopal, J., P. C. Gaur, and M. S. Rana. 1992. Early generation selection for agronomic characters in a potato breeding programme. Theoretical and Applied Genetics 84(5-6): 709-713.
• Gopal, J., and J. L. Minocha. 1998. Effectiveness of in vitro selection for agronomic characters in potato. Euphytica 103(1): 67-74.
• Gopal, J. 1999. Genetic parameters and character association for clonal selection in potato breeding programmes. Agronomie 19(6): 531-539.
• Gopal, J., 2015. Challenges and way-forward in selection of superior parents, crosses and clones in potato breeding. Potato Research 58(2): 165-188.
• Maris, B. 1988. Correlations within and between characters and between and within generations as a measure for the early generation selection in potato breeding. Euphytica 37: 205–224.
• Öztürk, G. ve Z. Yıldırım. 2018. Melezleme yoluyla Ege Bölgesi koşullarına uygun patates (Solanum tuberosum L.) klonlarının elde edilmesi. EÜZF-2014-ZRF-052 no’lu Proje Sonuç Raporu. Bornova, İzmir.
• Öztürk, G. ve Z. Yıldırım. 2019. Bazı patates genotiplerinin ın vitro yoluyla hastalıksız nükleer stoklarının oluşturulması. EÜZF-2015-ZRF-035 no’lu Proje Sonuç Raporu. Bornova, İzmir.
• Tai, G. C., and D. A. Young. 1984. Early generation selection for important agronomic characteristics in a potato breeding population. American Potato Journal 61(7): 419-434.
• Yıldırım, M.B. 1972. Bitki Islahı Semineri. Türkiye Zirai Araştırıcılar Derneği Yayını. Bornova, İzmir.
• Yıldırım, M. B. ve N. Budak. 1998. İstatistik Uygulaması. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları Ders Notları: 58/1. Ofset Basımevi. Bornova, İzmir.
• Yıldırım, M. B. ve Z. Yıldırım. 2002. Patates Islahı ve Biyoteknolojisi, Ege Üniversitesi Yardımcı Ders Kitapları. Bornova, İzmir.
• Yıldırım, M. B. ve Ş. Dere. 2005. Kantitatif Genetik. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Kitabı. Bornova, İzmir.