Exploring Culinary Creativity: Clean Plate Example

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 2, 207 - 219, 28.05.2021

Kübra Sultan Yüzüncüyıl Osman Güldemir

Öz

Food plays a vital role in the lives of human beings. It is not only a physical necessity but also a medium that they retain their social status and cultural identities. Likewise, the plate created by a chef is a form of expression. This expression conceals the chef's distinctive creative language inside. Culinary creativity includes witnessing the imagination of the chef and being able to make different meanings from the same plate. This study attempted to understand the processes of emergence and interpretation of expressions that reveal food in the experiments of chefs who are located in the food movement called Clean Plate. The semi-structured interviews and observations about the relevant restaurant, the words, the Clean Plate manifesto, the relationship between the principles and the creativity of the chefs was analyzed. It is found that good ingredient and waste management principles become both motivators and barrier to trigger creativity. On the other hand, the principle of protecting core values and being innovative come forward as a strong motivator that led chefs to develop new recipes to refine Turkish cuisine. Observations about restaurant designs are also evaluated within the consistency of the data that are collected from interviews.

Anahtar Kelimeler

culinary creativity, food movements, clean plate

Mutfaktaki Yaratıcılığı Keşfetmek: Temiz Tabak Örneği

Öz

Gıda, insan yaşamında merkezi bir rol oynar. Beslenme en temel anlamıyla fiziksel bir zorunluluk olsa da insanlar gıda aracılığıyla sosyal statülerini, kültürel kimliklerini ifade edebilmektedir. Bir şefin yarattığı tabak da aynı şekilde bir ifade olarak okunabilir. Bu ifade şefin kendine özgü yaratıcı dilini içinde saklar. Mutfaktaki yaratıcılık, şefin tahayyülerine gıda aracılığıyla tanık olabilmeyi, aynı tabaktan farklı anlamlar çıkarabilmeyi kapsamaktadır. Bu çalışma, Temiz Tabak adındaki gıda hareketinin içinde konumlanmış olan şeflerin deneyimlerine bakarak gıda aracılığıyla ortaya konan yaratıcı ifadelerin ortaya çıkış ve yorumlanma süreçlerini anlamaya çalışmıştır. Yapılan yarı yapılandırılmış mülakatlar ve ilgili restorana dair gözlemler aracılığıyla Temiz Tabak manifestosu altındaki ilkelerin şeflerin yaratıcılığıyla olan ilişkisi analiz edilmiştir. İyi içerik ve atık yönetimi ilkelerinin, yaratıcılığı tetiklemede hem motive edici hem de engel haline geldiği görülmüştür. Öte yandan, temel değerleri koruma ve yenilikçi olma ilkeleri Türk mutfağındaki reçeteleri rafine etmek adına şefleri motive etmektedir.

Anahtar Kelimeler

yaratıcılık, mutfak, gıda hareketleri, temiz tabak

Kaynakça

• Aslan, M. (2018). Bir Aşçının Dünlüğü. İstanbul: Oğlak Yayınları.
• Bourdain, A. (2004). Mutfak Sırları (Aşçılık Dünyasından Mahrem Maceralar). İstanbul: Oğlak Yayınları.
• Christensen, B. T. & Strandgaard, P. (2013). Restaurant Rankings in the Culinary Field. Exploring Creativity: Evaluative Practices in Innovation, Design, and the Arts (Edited by B. Moeran & B. T. Christensen). USA: Cambridge University Press, pp. 235-260.
• Esquivel, L. (2010). Saklı Lezzetler Mutfağa Felsefi Bir Yaklaşım (Çeviren: Olcay Öztunalı). İstanbul: Can Yayınları.
• FIL (Food in Life). (2017). Türk gastronomisinde "temiz tabak" hareketi!. Retrieved from http://www.foodinlife.com.tr/haber/37859/Turk_gastronomisinde_.html
• Foster, J. (2008). Yaratıcılık Fabrikası: işyerinizi bir fikir jeneratörüne dönüştürmek için pratik öneriler. İstanbul: Optimist Yayınları.
• Güldemir, O. (2018). “Türk Aşçılık Tarihi”. Dünden Bugüne Türkiye’de Turizm Kurumlar, Kuruluşlar, Turizm Bölgeleri ve Meslekler (Edited by N. Kozak). İstanbul: Yıkılmazlar Basın Yayın, pp. 755-780.
• Germov, J., & Williams, L. (2004). A sociology of food and nutrition: The social appetite. South Melbourne, Vic: Oxford University Press.
• Horng, J. S. & Lin, L. (2009). The Development of a Scale for Evaluating Creative Culinary Products. Creativity Research Journal, 21(1), pp. 54–63.
• Kesici, M. (2014), Aşçıların Mesleki Özerklikleri ile Yaratıcılık Süreci İlişkisi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Michalko, M. (2011). Creative Thinkering: Putting Your Imagination to Work. Canada: New World Library.
• Muhtar, H. A. (2014). Aşevi Ameli, Nazarî Aşçılık, Sofracılık (Edited by N. Ö. Akın). İstanbul: Ruhun Gıdası Kitaplar.
• Parsıl, Ü. (2012). Sanatta Yaratıcılık. İstanbul: Anı Yayıncılık.
• Pedersen, L. B. (2012). Creativity in Gastronomy - Exploring the connection between art and craft. Copenhagen: Copenhagen Business School.
• Robinson, K. (2003). Yaratıcılık Aklın Sınırlarını Aşmak. İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Spurlock, M. (2005). Don't eat this book: Fast food and the supersizing of America. New York: G.P. Putnam's Sons.
• Tez, Z. (2012). Lezzetin Tarihi Geçmişten Bugüne Yiyecek, İçecek ve Keyif Vericiler. İstanbul: Hayykitap.
• Yanık, O. (2007). Yaratıcılık. İstanbul: Reklam Yaratıcıları Derneği.