“Kıbrıs ve Doğu Akdeniz’deki Son Uluslararası Gelişmeler Işığında Değişen Türkiye, ABD ve NATO Politikaları”

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 2, 55 - 70, 29.07.2020

Betül Algür

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’nin, ABD’nin ve NATO’nun Kıbrıs ve Doğu Akdeniz politikalarını incelemektir. Çalışmanın kapsamında, Kıbrıs ve Doğu Akdeniz’in jeopolitik açıdan nitelikleri, bu niteliklerin Türk dış politikasına etkileri ile yerel ve küresel ölçekte getirdiği sonuçlar, Kıbrıs’ın siyasal açıdan tarihsel süreci, bölgenin sahip olduğu enerji kaynaklarının doğurduğu rekabet ortamı, yıllardır bölgesel sorun boyutunda tartışılan Kıbrıs meselesinin nasıl küresel ölçekli bir mesele haline geldiği ve bunun paralelinde ABD ile NATO’nun bu süreçteki politikaları işlenecek konular arasındadır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye,, Kıbrıs1, K.K.T.C.,, Doğu Akdeniz, ABD, NATO, Enerji, Liberteryan

Kaynakça

• Akarçay, P. ve Ak, G. (2018). Ulusal Güvenlik Bağlamında Kıbrıs: Jeostratejik/Jeoekonomik Önem ve Gelişmeler, Bartın: Çeşm-i Cihan:Tarih, Kültür ve Sanat Araştırmaları, 5(1), 140-156.
• Anadolu Ajansı (2019). Çam, Tuğrul, “Türkiye-Libya Antlaşması Türkiye’nin Doğu Akdeniz Politikasında Önemli Kazanım”, Buradan erişilebilir: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/turkiye-libya-anlasmasi-turkiyenin-dogu-akdeniz-politikasinda-onemli-kazanim/1662097# Erişim tarihi: 3.12.2019.
• A Haber, (2019). Buradan erişilebilir: https://www.ahaber.com.tr/dunya/2019/12/16/rusya-nerelerde-askeri-ussu-var-son-yillarda-sayilarini-artirdi. Erişim Tarihi: 18.12.2019
• Aksar, Y. (2012). Teoride ve Uygulamada Uluslararası Hukuk I, Ankara: Seçkin.
• Aksoy, M. (2013). Kıbrıs sorununun mevcut uluslararası sistem açısından analizi. Üçüncü Uluslararası Kıbrıs Sempozyumu, Ankara: Kıbrıs Türk Kültür Derneği, 173-176.
• Başeren, S. H. (2010). “Doğu Akdeniz Deniz Yetki Alanları Uyuşmazlığı”. İstanbul:Türk Deniz Araştırmaları Vakfı, No:31.
• Bayraktar, Ü. A. (2015). Kıbrıs Sorunu Çözüm Sürecinde Annan Planı ve Referandumun KKTC ve Kıbrıs Rum Basınındaki Stratejik Sunumunun Analizi, İstanbul Arel Üniversitesi İletişim Çalışmaları Dergisi, 4(8), 13-50.
• BBC News (2019). “Doğu Akdeniz: Türkiye-Libya Anlaşması Bölgede Dengeleri Nasıl Etkiler?”. Buradan erişilebilir: https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-50682215 Erişim tarihi: 10.12.2019
• Bostanoğlu, B. (1999). Türkiye ABD İlişkilerinin Politikası. Ankara: İmge.
• Çakar, F. Y. (2002). “Türkiye’nin Geleneksel Güvenlik Sorunu: Kıbrıs”, Uluslararası Güvenlik Sorunları ve Türkiye, Refet Yinanç, Hakan Taşdemir (Eds). Ankara: Seçkin, 309-342.
• Cem, İ. (2001). Turkey in the New Century, Lefkoşa: Rustem.
• Doğan, N. (2012). “Uluslararası Örgütler Nezdinde Kıbrıs Sorunu”, Uluslararası İlişkilerde Güncel Konular ve Türkiye, Çakmak Cenap, Doğan Nejat, Öztürk, Ahmet (Eds), Ankara: Seçkin, 9-44.
• Doğan, N. (2013). “The ICJ’s Advisory opinion on Kosovo and its ramifications fort the Turkish Republic of Northern Cyprus: A tale of two Cypriot States”, Üçüncü Uluslararası Kıbrıs Sempozyumu, 18-20 Ekim 2012, Ankara: Kıbrıs Türk Kültür Derneği, 161-171.
• Doğan, N. (2014). “Doğu Akdeniz’de Enerji Stratejileri ve Bölgesel Güvenliğin Geleceği”. Buradan erişilebilir: https://21yyte.org/tr/merkezler/islevsel-arastirma-merkezleri/enerji-ve-enerji-guvenligi-arastirmalari-merkezi/dogu-akdenizde-enerji-stratejileri-ve-bolgesel-guvenligin-gelecegi. Erişim Tarihi: 20.12.2019
• Duman, S.(2019). “Doğu Akdeniz’de Emperyal Girişimler ve Türkiye”. Karadeniz Araştırmaları, XVI(32), 213-230.
• Erçakıca, M. (2013). “Devletlerin Tanınması ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti”, Yüksek Lisans Tezi, Gazimağusa: Doğu Akdeniz Üniversitesi.
• Fırat, M. (1997). 1960-1971 Arası Türk Dış Politikası ve Kıbrıs Sorunu, Ankara: Siyasal.
• Fırat, M. (2001a). “Yunanistanla İlişkiler”, Türk Dış Politikası Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, Cilt I:1919-1980, Baskın Oran (Ed). İstanbul: İletişim, 576-614.
• Fırat, M. (2001b). “Yunanistanla İlişkiler”, Türk Dış Politikası Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, Cilt II:1980-2001, Baskın Oran (Ed). İstanbul: İletişim, s.s. 102-123.
• Gürsoy, C. R. (1962). Kıbrıs Müşahedeleri, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, XX(3-4), 161-209. Buradan erişilebilir: http://dtcfdergisi.ankara.edu.tr/index.php/dtcf/article/view/2455/2227. Erişim Tarihi: 11.12.2019.
• Habertürk, (2018). Buradan erişilebilir: https://www.haberturk.com/tv/gundem/video/6-filo-dogu-akdenizde/459768. Erişim Tarihi: 18.12.2019
• Kaya, Ş. (2007). Uluslararası Deniz Hukuku Kapsamında Doğu Akdeniz’in Hukuki Statüsü ve Türkiye Cumhuriyeti için Stratejik Önemi, Stratejik Araştırmalar Dergisi, 5(9), 19-49.
• Kedikli, U. ve Çağlayan, Ö. (2017). “Enerji Alanında Bir Rekabet Sahası Olarak Doğu Akdeniz’in Önemi”, İstanbul: Economy and Security-International Congress of Energy,25-26 Mart 2017, 120-135.
• Kıbrıs Postası, (2019). Buradan erişilebilir: https://www.kibrispostasi.com/c35-KIBRIS_HABERLERI/n273393-kktcdeki-vatandas-nufusu-350-bin Erişim tarihi: 03.12.2019.
• Kısacık, S. ve Erenel, F. (2019). Doğu Akdeniz Güvenlik Algılamaları Bağlamında, Kalıcı Yapılandırılmış İşbirliği Savunma Anlaşması (The Permanent Structured Cooperation- PESCO) ve Enerji Güvenliği Meselelerinin Avrupa Birliği-Türkiye İlişkilerine Olası Yansımalarını Anlamak. Bozok Üniversitesi:Türkiye Siyaset Bilimi Dergisi, 2(1), 51-76.
• Meray, S. L. (2001). Lozan Barış Konferansı Tutanaklar Belgeler, İstanbul: YapıKredi, Takım:2, Cilt:2.
• Mevlütoğlu, M. A. (2014). “Doğu Akdeniz’in Yeni Enerji Jeopolitiğinde Bölge Ülkeleri Deniz Güçlerinin Yeri ve Etkisi”, Bilgesam, Kocaeli: Uluslararası Enerji ve Güvenlik Kongresi, 23-24 Eylül 2014, 11-26.
• N Gazete, (2019). Buradan erişilebilir: http://www.ngazete.com/ingiltere-turkiye-libya-anlasmasindan-rahatsiz-23461h.htm Erişim tarihi: 08.01.2020
• NATO, (2015). “NATO Mediterranean Dialogue” Buradan erişilebilir: https://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_60021.htm? Erişim tarihi: 05.11.2019.
• NATO, (2016a). “Operation Active Endeavour”. Buradan erişilebilir: https://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_7932.htm? Erişim tarihi: 05.11.2019.
• NATO, (2016b). “Doorstep Statement” Buradan erişilebilir: https://www.nato.int/cps/en/natohq/opinions_138727.htm?selectedLocale=en Erişim tarihi: 05.11.2019.
• NATO, (2018). “Operation Sea Guardian” Buradan erişilebilir: https://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_136233.htm? Erişim tarihi: 05.11.2019.
• NATO, (2019). “Joint Press Conferance”. Buradan erişilebilir: https://www.nato.int/cps/en/natohq/opinions_169543.htm?selectedLocale=en Erişim tarihi: 05.11.2019.
• Nozick, R. (2000). Anarşi, Devlet ve Ütopya. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• NTV, (2019). Buradan erişilebilir: https://www.ntv.com.tr/dunya/iste-dunyanin-konustugu-harita-libya-ile-imzalanan-anlasma,wckK89TAaUqbfoGMCskGcg Erişim tarihi: 08.01.2020
• Pazarcı, H. (2003). Uluslararası Hukuk, Ankara: Turhan.
• Rawls, J. (2017). Bir Adalet Teorisi, Ankara: Phoenix.
• Sönmezoğlu, F. (2004). “Soğuk Savaş Sonrası Dönemde Kıbrıs Sorunu”, Türk Dış Politikasının Analizi, Derleyen: Faruk Sönmezoğlu, İstanbul: Der, 573-583.
• Tamçelik, S. (2011). Kıbrıs’taki İngiliz Üslerinin Stratejik Önemi, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 1510-1535. Buradan erişilebilir: https://www.j-humansciences.com/ojs/index.php/IJHS/article/view/1706/735 Erişim tarihi: 15.11.2019.
• Tarakçı, N. (2019). “Güç Dengeleri Işığında Türkiye’nin Doğu Akdeniz Stratejisi Nasıl Olmalıdır?”, TASAM, Buradan erişilebilir: https://tasam.org/tr-TR/Icerik/51392/guc_dengeleri_isiginda_turkiyenin_dogu_akdeniz_stratejisi_nasil_olmalidir Erişim tarihi: 03.01.2020.
• T.C. Dışişleri Bakanlığı Belleteni, (1966) No:16, Buradan erişilebilir: http://diad.mfa.gov.tr/diad/belleteni/1966-sayi-16-27.pdf Erişim tarihi: 3.12.2019.
• T.C. DZKK, (2015). “Akdeniz Kalkanı Harekâtı” Buradan erişilebilir: https://www.dzkk.tsk.tr/icerik.php?dil=1&icerik_id=28 Erişim tarihi: 03.12.2019.
• Turhan, A. (2016). Doğu Akdeniz ve Karadeniz’de Meydana Gelen Jeopolitik Kırılmalar ve Türkiye Jeopolitiği, Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi, 2, 19-25. Burada Erişilebilir: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/342887 Erişim Tarihi: 04.12.2019.
• Uslu, N. (2001). “Kıbrıs Sorunu”, 21. Yüzyıl Eşiğinde Türk Dış Politikası, İdris Bal (Ed). İstanbul: Alfa, 263-301.
• Uslu, N. (2016). Çatlak İttifak: 1947’den Günümüze Türk-Amerikan İlişkileri. Ankara: Nobel.
• USA Congress, (2019). “Eastern Mediterranean Security and Energy Partnership Act of 2019”, 22 Mayıs 2019, H.R.2913, 116th Congress, 1st Session. Buradan erişilebilir: https://www.congress.gov/bill/116th-congress/house-bill/2913/text?q=%7B%22search%22%3A%5B%22CYPRUS%22%5D%7D&r=4&s=1 Erişim tarihi: 18.11.2019.
• Yaycı, C. (2012). Doğu Akdeniz’de Deniz Yetki Alanlarının Paylaşılması Sorunu ve Türkiye, Bilge Strateji, 4(6). Buradan erişilebilir: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/43486 Erişim tarihi: 03.01.2020.
• Yaycı, C. (2020). Türkiye Libya Arasında İmzalanan Münhasır Ekonomik Bölge Andlaşmasının Sonuç ve Etkileri, Kriter, 4(42). Buradan erişilebilir: https://kriterdergi.com/dis-politika/turkiye-ve-libya-arasindaki-anlasmanin-sonuc-ve-etkileri Erişim tarihi: 03.01.2020.