Establishment Processes of United Nations Organizations Related to Palestine

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 1, 1 - 14, 30.06.2024

Selma Göktürk Çetinkaya

Öz

After the Second World War, Britain withdrew from its Palestine mandate and the division in the region was decided by the United Nations (UN). These developments initiated the issue of Palestinian refugees. The Arab-Israeli War of 1948-1949 made the Palestinians' struggle for survival even more visible. For this reason, some organizations were established by the UN at the end of 1948 in order to help Palestinian refugees. First, the UN Relief Agency for Palestine Refugees (UNRPR) was established on 19 November 1948. On December 11, 1948, the UN Conciliation Commission for Palestine (UNCCP) or Palestine Conciliation Commission (PCC) was established. About a year later, UNRPR was replaced by the UN Relief and Works Agency for Palestine Refugees (UNRWA). On 8 December 1949, the Palestine Consultative Commission (UNRWA AdCom) was established under UNRWA to assist the agency. Turkey, the USA, the UK and France have been appointed as members of both UNRWA AdCom and UNCCP. In the prepared article, the first studies of the UN regarding Palestinian Refugees are explained on the basis of these organizations. Additionally, Turkey was also mentioned in the context of UNCCP and UNRWA AdCom. The boundaries of the study were drawn by the establishment processes of the mentioned organizations. In the article, the UN reports and meeting minutes on the subject; The Republic of Turkey State Archives Directorate's Republic Archive and Turkish Diplomatic Archive documents were used. Between the lines, an attempt has been made to find an answer to the question of why the problems in the region still cannot be solved despite the long-term and intensive work of the UN.

Anahtar Kelimeler

Palestine, UN Relief Agency for Palestine Refugees, UN Conciliation Commission on Palestine, UN Relief and Works Agency for Palestine Refugees, Palestine Consultative Commission.

Filistin ile İlgili Birleşmiş Milletler Teşkilatlarının Kuruluş Süreçleri

Öz

İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra İngiltere’nin Filistin mandaterliğinden çekilmesi ve Birleşmiş Milletler (BM) tarafından bölgede taksime karar verilmesiyle Filistinli mülteciler meselesi başlamıştır. 1948-1949 Arap-İsrail Savaşı nedeniyle Filistinlilerin yaşam mücadelesi daha da görünür hale gelmiştir. Buradan hareketle Filistinli mültecilere yardım etmek gayesiyle, BM tarafından 1948 yılı sonunda bazı oluşumlara gidilmiştir. Bu doğrultuda ilk olarak, 19 Kasım 1948’de BM Filistin Mültecilerine Yardım Teşkilatı (UNRPR) kurulmuştur. 11 Aralık 1948’de ise BM Filistin Uzlaştırma Komisyonu (UNCCP) veya Filistin Uzlaştırma Komisyonu (PCC) kuruluşu gerçekleşmiştir. UNRPR, yaklaşık bir yıl sonra, 8 Aralık 1949’da yerini BM Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) adıyla kurulan oluşuma bırakmıştır. Aynı gün alınan karar doğrultusunda UNRWA kapsamında, ajansa yardımcı olması amacıyla Filistin İstişare Komisyonu (UNRWA AdCom) oluşturulmuştur. Gerek bu komisyonun gerekse UNCCP’nin üyeliklerine Türkiye, ABD, İngiltere ve Fransa getirilmiştir. Hazırlanan makalede BM’nin Filistinli Mültecilerle ilgili ilk çalışmaları, bu teşkilatlar temelinde anlatılırken UNCCP ve UNRWA AdCom özelinde Türkiye’den de bahsedilmiştir. Çalışmanın sınırı bahsi geçen teşkilatların kuruluş süreçleriyle çizilmiş; BM’nin konuyla alakalı raporlarıyla toplantı tutanaklarından, Türkiye Cumhuriyeti Devlet Arşivleri Başkanlığı’nın Cumhuriyet Arşivi ve Türk Diplomatik Arşivi belgelerinden istifade etmeye özen gösterilmiştir. Satır aralarında tüm bu uzun soluklu ve yoğun çalışmalara rağmen neden bölgede hala sorunların çözülemediği sorularına tarihi bakışla yanıt bulunmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Filistin, BM Filistin Mültecilerine Yardım Teşkilatı, BM Filistin Uzlaştırma Komisyonu, BM Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı, Filistin İstişare Komisyonu.

Kaynakça

• Akşam (15 Mayıs1948). “Filistin’de Arap Taarruzu Başladı”. 1-2.
• Beinin, J. & L. Hajjar (2014). “Palestine, Israel and the Arab-Israeli Conflict: A Primer”. Middle East Research & Information Project. 1-12.
• Cheal, B. (1988). “Refugees in the Gaza Strip, December 1948-May 1950”. Journal of Palestine Studies, C. 18. Special Issue: Palestine 1948. 138-157.
• Cumhuriyet (1 Nisan 1950). “İstanbul’da Seçim Hazırlıkları”. 1-3.
• Cumhuriyet (10 Nisan 1950). “Partilerin Teşkilatı Dün Adaylarını Seçti”. 1-3.
• Cumhuriyet (15 Nisan 1950). “General Refet Bele Dün Cenevre’ye Hareket Etti”. 2.
• Cumhuriyet (19 Mayıs 1963). “Refet Bele Ata ile Beraber Samsun’a Gidişini Anlatıyor”. 2.
• Cumhuriyet (3 Ekim 1950). “Gnl. Refet Bele Paris’e Gitti”. 2.
• Cumhuriyet (3 Ekim 1963). “General Refet Bele Vefat Etti”. 1-7.
• Cumhuriyet (6 Ağustos 1951). “Ara Seçimleri İçin CHP’li Adayların Yoklamaları Yapıldı”. 1.
• Cumhuriyet (6 Aralık 1956). “Gnl. Refet Bele”. 2.
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (CA). Kararlar Daire Başkanlığı (30.18.1.2) (8 Nisan 1950). 122.32.5, Dosya Ek. 47.528.
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi, Kararlar Daire Başkanlığı (22 Haziran 1950). 123.54.20, Dosya Ek. 76.1201.
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi, Kararlar Daire Başkanlığı (3 Ocak 1949). 118.87.1, Dosya Ek. 76.1201.
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi, Kararlar Daire Başkanlığı (30 Temmuz 1950). 123.61.6, Dosya Ek. 47.421.
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi, Kararlar Daire Başkanlığı (4 Kasım 1958). 150.57.8, Dosya Ek. 105.207.
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi, Kararlar Daire Başkanlığı (17 Temmuz 1959). 153.37.13, Dosya Ek. 105.159.
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi, Kararlar Daire Başkanlığı (22 Şubat 1961). 158.43.19.
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Dışişleri Bakanlığı Türk Diplomatik Arşivi (15 Eylül 1952). 522, 2738.23242.14.
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Dışişleri Bakanlığı Türk Diplomatik Arşivi (2 Mart 1950). 522, 2741.23782.1.
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Dışişleri Bakanlığı Türk Diplomatik Arşivi (TDA) (18 Nisan 1950). 522, 2741.23788.1.
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Dışişleri Bakanlığı Türk Diplomatik Arşivi (1 Nisan 1950). 522, 2741.23789.1.
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Dışişleri Bakanlığı Türk Diplomatik Arşivi (23 Şubat 1950). 522, 2741.23789.16.
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Dışişleri Bakanlığı Türk Diplomatik Arşivi (12 Nisan 1950). 522, 2741.23789.3.
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Dışişleri Bakanlığı Türk Diplomatik Arşivi (8 Nisan 1950). 522, 2741.23789.8.
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Dışişleri Bakanlığı Türk Diplomatik Arşivi (24 Haziran 1950). 522, 2741.23792.1.
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Dışişleri Bakanlığı Türk Diplomatik Arşivi (17 Haziran 1950). 522, 2741.23792.2.
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Dışişleri Bakanlığı Türk Diplomatik Arşivi (28 Haziran 1950). 522, 2741.23793.1.
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Dışişleri Bakanlığı Türk Diplomatik Arşivi (19 Haziran 1950). 522, 2741.23793.2.
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Dışişleri Bakanlığı Türk Diplomatik Arşivi (26 Ekim 1950). 522, 2741.23800.2.
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Dışişleri Bakanlığı Türk Diplomatik Arşivi (15 Kasım 1950). 522, 2741.23800.3.
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Dışişleri Bakanlığı Türk Diplomatik Arşivi (7 Eylül 1950). 522, 2741.23800.4.
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Dışişleri Bakanlığı Türk Diplomatik Arşivi (14 Ağustos 1950). 522, 2741.23800.7.
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Dışişleri Bakanlığı Türk Diplomatik Arşivi (27 Temmuz 1950). 522, 2741.23800.8.
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Dışişleri Bakanlığı Türk Diplomatik Arşivi (8 Ocak 1949). 538, 2800.20397.15.
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Dışişleri Bakanlığı Türk Diplomatik Arşivi (15 Eylül 1949). 538, 2765.21193.1.
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Dışişleri Bakanlığı Türk Diplomatik Arşivi (31 Aralık 1949). 538, 2766.21589.1.
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Dışişleri Bakanlığı Türk Diplomatik Arşivi (18 Mayıs 1950). 538, 2599.21858.2.
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Dışişleri Bakanlığı Türk Diplomatik Arşivi (16 Haziran 1950). 538, 2599.21858.3.
• Devlet Arşivleri Başkanlığı Dışişleri Bakanlığı Türk Diplomatik Arşivi (14 Haziran 1950). 538, 2599.21864.2.
• Erhan, Ç. & Ö. Kürkçüoğlu (2014). “Filistin Sorunu”. Türk Dış Politikası. C. 1 (1919-1980). (Baskın Oran, Edt.). İstanbul: İletişim Yayınları. 635-641.
• Kimmerling, B. & J. S. Migdal (2003). The Palestinian People. London: Harvard University Press.
• Lindsay, J. G. (2009). Fixing UNRWA Repairing the UN’s Troubled System of Aid to Palestinian Refugees. Washington: Washington Institute for Near East Policy.
• Sabah (28 Nisan 1996). “Refet Paşa’nın Unutulan Karısı”. 23.
• Shlaim, A. (1987). “Britain and the Arab Israeli War of 1948”. Journal of Palestine Studies. 16 (4), 50-76.
• Takkenberg, L. (2009). “UNRWA and the Palestinian Refugees After Sixty Years: Some Reflections”. Refugee Survey Quartely. 28 (2-3). 253-259.
• TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü (2010). TBMM Albümü 1920-2010. C. 1 (1920-1950). Ankara: TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü Yayınları.
• The New York Times (22 Haziran 1972). “John Blandford; Held U.S. Posts”. 32.
• Ulus (15 Mayıs 1948). “Filistin’de Manda İdaresi Sona Erdi”. 1-4.
• Ulus (27 Kasım 1949). “Yakın ve Orta Doğu Amerikan Temsilcileri Dün Toplandılar”. 1-6.
• Ulus (31 Aralık 1949). “Kudüs Meselesi”. 1-3.
• United Nations (UN) (11 Aralık 1948). Palestine-Progress Report of the United Nations Mediator. A/RES/194 (III).
• United Nations (8 Aralık 1949). General Assembly Resolution. A/RES/302 (IV).
• United Nations (11 Aralık 1948). Hundred and Eighty-Sixth Plenary Meeting. A/PV.186.
• United Nations (27 Ekim 1949). Note by UNCCP on UNSG’s Draft Report on the Work of UNRPR. A/AC.25/W/28.
• United Nations (17 Nisan 1950). UNCCP 142nd Meeting. A/AC.25/SR.142.
• United Nations (19 Kasım 1948). UNRPR. A/RES/212 (III).
• UNRWA (2021). “About UNRWA”, https://www.unrwa.org/sites/default/files/about_unrwa_two_pager_eng_2021.pdf (13.12.2023).
• UNRWA (2023). “Members of the Advisory Commission”. https://www.unrwa.org/who-we-are/advisory-commission/members-advisory-commission (13.12.2023).