ÂŞTİYÂNÎ’YE GÖRE HÜLÂGÛ HÂN’IN SİYASETİNE KISA BİR BAKIŞ

Yıl 2017, Sayı: 2, 99 - 107, 30.11.2017

Nagehan Güler

Öz

1390 yılında Abbâs İkbâl Âştiyânî tarafından kaleme alınan Târîh-î

Moğûl yani Moğol Tarihi dokuz bölümden oluşmaktadır. Eserin beşinci bölümü

İlhânlı hükümdarı olan Hülâgû Hân’a ayrılmıştır. Yazar, Moğol döneminde

İrân hâkimiyetini Hülâgû’ya kadar (618-654) olan kısımdan başlatmış sonra da

Bağdâd’ın işgali ve Abbâsî Hilâfeti’nin çöküşünü ele almıştır (655’den 656’ya

kadar).

Çalışmamızda, Bağdâd’ın istilası ve Halifeliğin ortadan kalkması bölümü

başlığı altında mevcut olan “Hülâgû Hân’ın Siyasetî” adlı kısım tercüme

edilmiştir. Bu çeviri ile Hülâgû’nun bayındırlık faaliyetlerine önem verdiği ve

eşi Kerâit ailesine mensup olan Dokûz Hâtûn’un tesiriyle Hristiyanlık etkisi

altında kaldığı hakkında bilgi verilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Moğol, Hülâgû Hân, Dokûz Hâtûn, Hristiyanlık.

A BRIEF OVERVIEW OF POLİTİCS OF HÜLÂGÛ KHÂN BY ÂŞTİYÂNÎ

Öz

Tarihi-i Moğul, namely the history of Mongolians, which was written by

Abbâs İkbâl Âştiyânî in 1390, consists of nine sections. The fifth section of

the work is devoted to İlkhanid emperor Hulagu Khan. The author starts in the

Mongolian period the domination Persia until Hulagu (618- 654 A.D.) and then

deals with the invasion of Baghdad and the collapse of The Abbasid Caliphate

(from 655 to 656 A.D.).

In our study, the section of the work, “the Politics of Hulagu Khan” under

the heading of “The Invasion of Baghdad and the Collapse of the Caliphate”

was translated. This section informs us that Hulagu Khan attached importance

to public works and he was influenced by Christianity under the influence of his

wife Dokûz Hatûn, who was a member of Kerâit family.

Anahtar Kelimeler

Mongol, Hülâgû Hân, Dokûz Hatûn, Christianity.

Kaynakça

• ÂŞTİYÂNÎ, Abbâs İkbâl (1390 hş.), Târîh- î Moğûl, İntişârât-ı Sâhil,Tahrân BANÂKATÎ, Fakhr al-dîn Dâvûd, (1969), Târikh e Banâkatî, (Ed: Ja’far Shear), Tehran.
• DAYI, Özkan, (2017), İrân’ı Moğollarında İdarî Bürokrasi (1230-1295), (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Erzurum.
• GALSTYAN, A.G., (2005), Ermeni Kaynaklarına Göre Moğollar (XIII.- XIV. Yüzyıllara Ait Eserlerden Alıntılar), (Çev: İlyas Kamalov), İstanbul: Yeditepe.
• GREGORY, Abû’l-Farac (Bar Habraeus), (1999), Abû’l-Farac Tarihi, C.II, (Çev: Ömer Rıza Doğrul), Ankara: TTK Yayınları.
• GRİGOR Aknerli, (2012), Okçu Milletin Tarihi, İstanbul: Yeditepe.
• GROUSSET, Rene, (2011), Steplerin İmparatorluğu Atillâ-Cengiz Han-Timur, (Trc: Halil İnalçık), Ankara: TTK Yayınları.
• GÜLENSOY, Tuncer-KÜÇÜKER Paki (2015), Eski Türk-Moğol Kişi Adları Sözlüğü, İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
• HÂNDMÎR, Gıyas’el-din Hemâm’el-din (1362), Tarihî Habib el-Siyer Fi Ehbarı Efradı Beşer, (Nşr. Muhammed Debir Siyaki), Hayyam, C. II, Tahran.
• HAYKIRAN, Kemal Ramazan, (2016), Moğollar Zamanında Yakın Doğu (İlhanlı Hâkimieti Altında İrân, Azerbaycan ve Türkiye’de Dini, İlmi, Fikri, Edeb, ve Mimari Hayat), İstanbul: Ötüken.
• HİLMİ, Şehbenderzâde Ahmed-AKSUN, Ziya Nur, (2016), İslâm Tarihi 2 (Türkler ve İslâm Selçuklular, Haçlı Seferleri, Moğollar ve Sonrası), İstanbul: Ötüken.
• İBNÜ'L-İBRÎ, Ebü›l-Ferec (2011), Târîhu Muhtasari’d-Düvel, (Çev: Şerafeddin Yaltkaya), Ankara: TTK Yayınları.
• KAZVÎNÎ, Hamdullah Mustevfi b. Ebî Bekr b. Ahmed b. Nâsr (1387), Târîh-i Güzîde, (Nşr. Abdulhüseyin Nevaî), Müessese-i İntişârât-ı Emîr Kebîr, Tahrân.
• KHWANDAMİR (1994), Habıbu’s Sıyar, (Tome Three Part one, Genghis Khan-Amir Temür), (Ed: Şinasi Tekin and Gönül Alpay Tekin), Harvard University.
• ÖZDEMİR, h. Ahmet, (2011), Moğol İstilâsı (Cengiz ve Hülâgû Dönemleri), İstanbul: İz Yayınları.
• ÖZGÜDENLİ, Osman Gazi, (2004), “Merâga” İA, XXIX, İstanbul, 162- 163.
• REŞÎDÜDDİN FAZLULLÂH, İbn-i İmâdüddevle Ebû’l-Fazl b. Ebu’l- Hayr Hemedânî, (1374 h.ş.) Camiü’t Tevarih, I-II, (Nşr: Behmen Kerîmî), Tehran.
• ROUX, Jean-Paul, (2001), Moğol İmparatorluğu Tarihi, (Çev: Aykut Kazancıgil- Ayşe Bereket), İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• SPULER, Bertold, İran Moğolları (Siyaset, İdare ve kültür İlhanlılar devrinde, 1220-1350), (2011), (Çev: Cemal Köprülü), 2. Baskı, Ankara: TTK Yayınları.
• SUBAŞI, Ömer (2015), Gürcü-Moğol İlişkisi -Güney Kafkasya 1220- 1346-, İstanbul: Kitabevi.
• ŞEBÂNKÂREÎ, Muhammed Bin Ali Bin Muhammed (1363), Mecma’u’l- ensab, Tehran.
• VARDAN, Müverrih, (1937), Türk Fütuhatı Tarihi (889-1269), (Çev: Hrant D. Andreasyan), İÜEFY, İstanbul.
• VASSÂF, Şihâbu‘d-din ʽAbdullâh b. Fazlullâh Kâtib-i Şîrâzî, (1382), Tahrîr- i Târîh-i Vassâf, ʽAbdu‘l-Muhammed Âyetî, Tahran: Pejuheşgâh-ı Ûlûmî İnsanî ve Mûtalât-ı Ferhengî Yayınları.
• YUVALI, Abdülkadir, (1998), “Hülâgû”, İA, XVIII, İstanbul, 473-475.
• YUVALI, Abdülkadir, (2017), İlhanlı Tarihi, İstanbul: Bilge Kültür Sanat.