KITA AVRUPASI FELSEFESİNDE POSTYAPISALCI EDEBİYAT KURAMININ YERİ VE ÖNEMİ

Yıl 2020, Sayı: 13, 191 - 220, 31.08.2020

İsa Kayıhan

https://doi.org/10.33404/anasay.732672

Öz

Kıta Avrupası felsefesi geleneği içerisinde değerlendirilen postyapısalcılık 20. yüzyıl düşünce dünyasında etkili olmuştur. Postyapısalcılık, Jacques Derrida’nın yapıbozum eleştiri yöntemi üzerinde şekillenir. Yapıbozum yöntemiyle Derrida, Saussure’ün yapısal dilbilim teorisine metnin anlamının döngüsel ve sonsuz olduğu gerekçesiyle karşı çıkar. Yapıbozum yöntemi tarihten psikanalize kadar birçok alanda kullanılan bir yöntem olarak dikkat çeker. Postyapısalcı felsefeyi ayrıcalıklı kılan ise Batı felsefesi düşüncesinin önemli kavramlarından metafiziğe karşı ortaya koyduğu eleştiridir. Derrida, yapıbozum eleştiri yöntemiyle edebiyat teorisi üzerinde, edebiyat kavramı ve edebî metin inceleme yaklaşımıyla bir farklılık ortaya koymuştur. Bilimsel metin ile edebî metnin birbirinden farksız olarak incelenebileceğini göstermiştir. Çalışmamızda postyapısalcılığın Kıta Avrupası felsefesindeki yeri ve öneminin daha iyi kavranması maksadıyla Kıta Avrupası felsefesi hakkında bilgi verilmiştir. Kuramın aynı zamanda yapısalcı dilbilim kuramı biçim özellikleri üzerine inşa edilmesi dolayısıyla da daha iyi anlaşılması için yapısalcılık derinlemesine ele alınmıştır. Özellikle 20.yüzyılın ikinci yarısında etkili olan postyapısalcılığın, dil alanına getirdiği önemli eleştiriler ve Batı felsefesinin sesi önceleyen fikrine neden karşı olduğu anlatılmaya çalışılmıştır. Postyapısalcı felsefenin, metni yapıbozuma uğratarak anlamı ertelemesinin ve kesin, mutlak bir anlam yerine çok anlamlılığı savunmasının felsefe tarihi açısından önemi vurgulanmıştır. Bu çalışmamızla postyapısalcı edebiyat kuramının Kıta Avrupası felsefesi içerisindeki yeri ve önemi incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Postyapısalcılık, yapısalcılık, göstergebilim, Jacques Derrida, yapıbozum, differance, metafizik

THE PLACE AND IMPORTANCE OF POSTSTRUCTURALIST LITERATURE THEORY IN CONTINENTAL PHILOSOPHY

Öz

Poststructuralism,
which is considered within the tradition of continental European philosophy,
was influential in thought of the world of twenty-century. Poststructuralism
takes shape on Jacques Derrida's method of deconstruction criticism. With the
deconstruction method, Derrida opposes Saussure's theory of structural
linguistics on the grounds that the meaning of the text is cyclical and
infinite. The deconstruction method stands out as a method used in many fields
from history to psychoanalysis. What makes poststructuralist philosophy
privileged is its criticism against metaphysics, one of the most important
concepts of Western philosophy thought. Derrida has revealed a difference
between the concept of literature and the approach of literary text examination
on the theory of literature with the method of deconstruction criticism. He has
shown that the scientific text and the literary text can be studied without any
difference. In our study, the place and importance of poststructuralism in
continental European philosophy was given information about continental
European philosophy in order to gain a better understanding. Structuralism has
been studied in depth in order to understand better the theory as well as to
build on the form characteristics of structuralist linguistics theory. It has
been tried to explain why poststructuralism, which was particularly influential
in the second half of the twentieth century, brought important criticisms to
the field of language and why Western philosophy opposed the idea of
prioritizing sound. The importance of poststructuralist philosophy, deferring
meaning by deconstructing text and advocating multilateralism instead of a
definite, absolute meaning has been emphasized in the history of philosophy. In
this study, the place and importance of poststructuralist literary theory in
continental European philosophy was examined.

Anahtar Kelimeler

Poststructuralism, structuralism, semiologie, Jacques Derrida, deconstruction, differance, metaphysics

Kaynakça

• AKAY, Ali (2004), Tekil Düşünce. İstanbul: Bağlam Yayınları.
• BİRLİK, Nurten (2019), Jacques Lacan'ın Yapısalcılık ile Karmaşık İlişkisi. DTCF Dergisi Cilt 59 Sayı 1 , 529-542.
• CEVİZCİ, Ahmet (1999), Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları .
• ÇİTİL, Ahmet Ayhan (2012), Çağdaş Felsefe 1. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını.
• CLERO, Jean Pierre (2011), Lacan Sözlüğü (Çev. Özge Soysal). İstanbul: Say Yayıncılık.
• DERVİŞCEMALOĞLU, Bahar (2014), Anlatıbilime Giriş. İstanbul: Dergah Yayınları.
• DİREK, Zeynep (2012), Çağdaş Felsefe 2. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını.
• EAGLETON, Terry (2017), Edebiyat Kuramı Giriş. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• FOUCAULT, Michel (2014), Özne ve İktidar (Çev. Işık Ergüden- Osman Akınhay). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• JOHNSTON, Adrian (2018, 07 10), Stanford Felsefe Ansiklopedisi (Güz 2018 Baskısı). 04 17, 2020 tarihinde www.plato.stanford.edu: https://plato.stanford.edu/archives/fall2018/entries/lacan/ adresinden alındı
• LACAN, Jacques (2019), Yine/Hala (Çev. Murat Erşen). İstanbul: Metis Yayınları.
• MORAN, Berna (2013), Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• SARUP, Madan (2004), Post-yapısalcılık ve Postmodernizm (Çev.Abdülbaki Güçlü). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• SAUSSURE, Ferdinand De (1998), Genel Dilbilim Dersleri (Çev. Berke Vardar). İstanbul: Multilingual Yayınları.
• SAYGIN, Tuncay (2010), Yapısalcılıktan Postyapısalcılığa. A. ÖZTÜRK içinde, Postyapısalcılık (s. 7-34). Ankara: Phoenix Yayınevi.
• SEFEROĞLU, Berat Mutluhan (2019, 08 28), Öncül Analitik Felsefe Dergisi. 04 09, 2020 tarihinde www.onculanalitikfelsefe.com: https://onculanalitikfelsefe.com/analitik-felsefe-nedir-kita-felsefesi-nedir-aralarindaki-farklar-nelerdir/ adresinden alındı
• SOMUNCUOĞLU ÖZOT, Gamze (2017), Yapısalcılık: Kuram ve Yöntembilimsel Sorunlar. Turkish Studies , 735-748.
• TURA, Saffet Murat (2010), Freud’dan Lacan’a Psikanaliz. İstanbul: Kanat Yayınları.
• UÇAN, Hilmi (2008), J.Derrida ve Dil Bağlamında Postmodernizm. Hece Modernizmden Postmodernizme Özel Sayısı , 467-488.
• WEST, David (2020), Kıta Avrupası Felsefesine Giriş (Çev. Ahmet Cevizci). İstanbul: Paradigma Yayınları.
• YAVUZ, Hilmi (İstanbul), Felsefe Yazıları. 2002: Boyut Yayıncılık.
• YÜCEL, Tahsin (2005), Yapısalcılık. İstanbul: Can Sanat Yayınları.