YABANCILAŞAN EMEĞİN BİREYİ PARÇALAMASI: ÖĞRETMEN (1988) FİLMİ ÖRNEĞİ

Yıl 2020, Sayı: 13, 221 - 240, 31.08.2020

Ahmet Can Demir

https://doi.org/10.33404/anasay.749672

Öz

Yabancılaşma olgusunun sinema üzerindeki yansıması birçok defa filmlere konu olmuştur. 1980 sonrası Türk sineması, dönemin toplum yapısını ve gerek ekonomik gerek de siyasi durumları aktaran çeşitli filmler ile seyircinin karşısına çıkmıştır. Çalışmaya konu olan ve başrolünde Kemal Sunal’ın oynadığı Öğretmen filminden dönemin sosyal yapısı, ekonomik yapısı ve özellikle yabancılaşma olgusu ile ilgili geri bildirimler almak mümkündür. Çalışmada filmin öyküsünün analizi yabancılaşma kavramı merkeze alınarak yapılmıştır. Çalışmanın amacı ise, şimdiye kadar Öğretmen filmini bir şekilde kapsamları dahiline almış diğer çalışmalardan farklı olarak, filmin yabancılaşma boyutunu irdelemektir. Filmin eğitim yönünün yanında güçlü bir çatışma ve yabancılaşma yönü de mevcuttur. Yabancılaşmanın emek ile olan ilişki ve bu ilişkinin çalışma kapsamındaki filmdeki yeri belirlenmiş. Bu doğrultuda yabancılaşmanın toplumsal boyutu üzerinde de durulmuştur. Çalışmada; yabancılaşma kavramıyla ilgili birtakım tanımlamalar ve bilgiler verildikten sonra, filmin analizi yapılmıştır. Film boyunca başroldeki Öğretmen Hüsnü karakterini çevreleyen yabancılaşma durumunun saptanıp filmin odaklandığı hikaye, karakterlerin replikleri ve Marx’ın yabancılaşma teorisi odağında bir sonuca bağlanması için çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yabancılaşma, Emek, Karl Marx, Öğretmen, Türk Sineması, Kemal Sunal

Fragmentation of the Individual of Alienated Labour: Case of Teacher (1988) Movie

Öz

The reflection of the phenomenon of alienation in the cinema has become the subject of discussion more than once. After 1980, Turkish cinema appeared in front of an audience with variety of films, that conveyed the social structure of that period, as well as economic and political situations. In the film “Teacher”, which is the object of the study and where the main role was played by Kemal Sunal, you can get feedback concerning the social, economic and especially the phenomenon of alienation. In the study, the analysis of the film was based on the concept of alienation. The purpose of the study is to research the aspect of of alienation in the film, that hasn’t been studied in this field yet. Besides the educational aspect, the film also has a strong aspect of conflict and exclusion. The connection between the alienation of labour and its place in the film as part of the study is determined. The social dimension of alienation is also revealed. In the study, after providing some definitions and information about the concept of alienation, the film was analyzed. Throughout the film, the situation of alienation surrounding the character Hyusnyu was determined, and the story focused on the film tried to connect the lines of the characters and the conclusion in the focus of Marx’s theory of alienation.

Anahtar Kelimeler

Alienation, Labour, Karl Marx, Teacher, Turkish Cinema, Kemal Sunal

Kaynakça

• ADORNO, Theodor Wiesengrund (2014), Minima Moralia (çev. Ahmet Doğukan ve Orhan Koçak), İstanbul: Metis Yayınları.
• AKCAN, Emrullah, POLAT, Soner (2016), Eğitim Konulu Türk Filmlerinde Öğretmen İmajı: Öğretmen İmajına Tarihi Bakış, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, Cilt 22, Sayı 3, s.293-320.
• ALAMPİEV, Oleg Anatolyeviç (2017). Vzaimosvyaz Fenomenov Otçujdeniya, Razdeleniya Truda i Klassovogo Neravenctva v Uçenii K. Marksa, Vestnik Permskogo Universiteta. Filosofiya. Psihologiya. Sotsiologiya. Vıp. 1. s.87-96.
• DEMİR, Zafer (2018), Karl Marx’ın Bakış Açısından Kapitalist Toplumda Yabancılaşma ve Sonuçları, Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi, 3(5): 63-74.
• FROMM, Erich (1992), Marx’ın İnsan Anlayışı (çev. Kaan H. Ökten), İstanbul: Arıtan Yayınevi.
• GÖKTAŞ, Aydın (2017), Kemal Sunal’ın Başrol Oynadığı Filmlerdeki Türk Halk Kültürü Unsurlarının Tespiti ve İncelenmesi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili Ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• GÜVEN, İsmail (2003), 1940'dan Günümüze Öğretmenlerin Ekonomik Sorunlarının Tarihsel Analizi, Milli Eğitim Dergisi, Sayı:160, Erişim tarihi: 01.03.2020, https://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/160/guven.htm
• KAVUN, Mahir (2018), Çocuklara Değer Aktarımında Türk Sinemasının Rolü: Kemal Sunal Filmleri Örneği, Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Türkçe Eğitimi Anabilim Dalı, (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi).
• KÜÇÜKALİ, Rıdvan (2002), Küreselleşme Sürecinde Yabancılaşmanın Boyutları, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 28-29, s.327-339.
• MARSHALL Gordon (2005), Sosyoloji Sözlüğü (çev. Osman Akınhay ve Derya Kömürcü), Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• MARX, Karl (1979), Grundrisse (çev. Sevan Nişanyan), Ankara: Birikim Yayınları.
• MARX, Karl (2013), 1844 El Yazmaları (çev. Murat Belge), İstanbul: Birikim Yayınları.
• OLLMAN, Bertell (2015a), Yabancılaşma: Marx’ın Kapitalist Toplumdaki İnsan Anlayışı (çev. Ayşegül Kars), İstanbul: Yordam Kitap.
• OLLMAN, Bertell (2015b), Marksizme Sıra Dışı Bir Giriş (çev. Ayşegül Kars), İstanbul: Yordam Kitap.
• OSMANOĞLU Ömer (2016), Hegel’den Marcuse’ye Yabancılaşma Olgusu, Üsküdar Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:3, s.66-92.
• Resmi Gazete (1987), Başbakan Turgut ÖZAL Tarafından 25/12/1987 Tarihinde Millet Meclisinde Okunan Hükümet Programı, Sayı: 19681, 31.12.1987.
• ROUSSEAU, Jean Jacques (2012), Toplum Sözleşmesi (çev. Vedat Günyol), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• SLATTERY, Martin (2014), Sosyolojide Temel Fikirler (çev. Ümit Tatlıcan), İstanbul: Sentez Yayınları.
• SÜMER, Osman (2019), Kolej-Okul Temalı Yeşilçam Filmlerinde Sosyal Algı ve Öğretmen-Öğrenci İlişkileri: Kültürel Ve Durumsal Analiz, Sosyolojik Düşün Dergisi, Cilt:4, Sayı:2, s.42-58.
• TÜRK EĞİTİM-SEN (2005), Öğretmen Maaşları Kuş Oldu Uçtu, Erişim tarihi: 20.12.2019, https://www.turkegitimsen.org.tr/icerik_goster.php?Id=9720.
• ÜNAL, Murat (2010), Türk Sinemasında Kemal Sunal, Yeni Düşünceler Dergisi, Sayı:5, s.69-78.
• ÜNAL, Murat (2018), 1960-1990 Yılları Arasında Toplumsal Eleştiri Perspektifinden Türk Güldürü Sineması, Sosyoloji Dergisi, Sayı:37, s.21-39.
• YILMAZ EKİZ, Filiz (2019), Kemal Sunal Filmlerinde Anne ve Baba Temsili, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İletişim Tasarımı ve Yönetimi Anabilim Dalı, (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi)
• ZORLU, Adülkadir (2016), Üretim ve Tüketim Teorileri, Ankara: Altınordu Yayınları.