ÇAĞDAŞ SERAMİK SANATINDA ANTROPOMORFİK YAKLAŞIMLAR

Yıl 2021, Sayı: 17, 255 - 269, 31.08.2021

Burak Yıldırım

https://doi.org/10.33404/anasay.953837

Öz

Antropomorfizm (insanbiçimcilik); tarih öncesi çağlardan beri bilinen ve 18. yüzyılda bu isimle adlandırılmaya başlanan, binyıllardır sanat eserlerinin üretiminde çoğunlukla yalın anlamda atıfta bulunulan bir kavramdır. Antropomorfik eserler genel anlamda; “insana ait biçim ve özelliklerin; Tanrı’ya, hayvanlara, bilhassa da nesnelere, eşyalara vb. cansız varlıklara yüklendiği yapıtlar” olarak tanımlanmaktadır.
Yaşadığımız çağda sanatsal anlamda çoğunlukla; belli bir kavramı/düşünceyi ifade eden, doğada bulunan canlı ve cansız varlıkları içselleştirip/yorumlayarak aktaran ya da sadece sanatçının kendi duygularını/fikirlerini ortaya koyan pek çok türde özgün seramik eserler üretilmektedir. “Antropomorfizm” kavramı günümüzde pek çok sanat dalında olduğu gibi seramik sanatçıları içinde önemli bir esin kaynağı olmuş ve birçok çağdaş seramik sanatçısı tarafından antropomorfik formlar/eserler üretilmeye başlanmıştır. Günümüz çağdaş sanatçıları; geçmişte olduğu gibi yalın antropomorfik esereler üretmek yerine, yanı sıra kendi içsel yorumlamalarını, ruhsal/düşünsel devinimlerini ve güncel sanat pratiklerinden elde ettikleri kazanımlarını da ilgili eserlerine yansıtmaktadır. Bu nedenle çağımızda üretilen antropomorfik eserler; görünümlerindeki şaşkınlık verici, ilgi uyandırıcı ve anlam yüklü detaylar, verdikleri güçlü mesajlar bakımından daha dikkat çekici/değerli bulunmaktadır.
Günümüz çağdaş seramik sanatında, dünyanın çeşitli bölgelerinden pek çok sanatçının eserlerinde antropomorfik yaklaşımlara rastlamak mümkündür. Bu çalışmada, antropoloji, teoloji, mitoloji, felsefe, bilim, teknoloji ve sanat gibi pek çok farklı disiplin ile ilişkili oldukça geniş bir kavram olan antropomorfizm terimi; daha çok sanatta kullanımı özelinde ana hatlarıyla irdelenmiş ve günümüz çağdaş seramik sanatına yansımaları bazı örnekler aracılığıyla aktarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Seramik, Çağdaş Seramik Sanatı, Antropomorfizm, Antropomorfik Sanat, Antropomorfik Seramik

ANTHROPOMORPHIC APPROACHES IN CONTEMPORARY CERAMIC ART

Öz

Anthropomorphism is a concept that has been known since prehistoric times and started to be named by this name in the 18th century and has been mostly referred to in the plain sense in the production of works of art for millennia. Anthropomorphic works, in general terms, are defined as "works in which the human forms and features attributed to inanimate beings, God, animals, especially objects, things, etc.".
In the age we live in, mostly in the artistic sense, many types of original ceramic works are produced that express a certain concept/idea, internalize/interpret living and non-living beings in nature, or simply reveal the artist's own feelings/ideas. The concept of "anthropomorphism" has become an important source of inspiration for ceramic artists as in many art branches today, and anthropomorphic forms/works have started to be produced by many contemporary ceramic artists. Contemporary artists today reflect their own internal interpretations, spiritual/intellectual movements, and gains from contemporary art practices in their related works instead of producing plain anthropomorphic works as in the past. For this reason, anthropomorphic works produced in our age are more remarkable/valuable in terms of astonishing, intriguing, and meaningful details in their appearance and the strong messages they give.
In today's contemporary ceramic art, it is possible to find anthropomorphic approaches in the works of many artists from various parts of the world. In this study, the term anthropomorphism, which is a very broad concept related to many different disciplines such as anthropology, theology, mythology, philosophy, science, technology, and art, has been studied mainly in terms of its use in art and its reflections on contemporary ceramic art have been conveyed through some examples.

Anahtar Kelimeler

Ceramic, Contemporary Ceramic Art, Anthropomorphism, Anthropomorphic Art, Anthropomorphic Ceramic

Kaynakça

• Asquith, P. (1984). The Inevitability and utility of anthropomorphism in description of primate behaviour, Cambridge: Cambridge University Press.
• Aygün, S. (2019). Seramik Sanatında İşlev, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Seramik Anasanat Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale.
• Brown, S. (2010). Where the wild brands are: Some thoughts on anthropomorphic marketing, The Marketing Review, 10(3), 209-224.
• Daston, L. ve Mitman, G. (2005). Thinking with animals: New perspectives on anthropomorphism, New York: Columbia University Press.
• Delikan, B. ve Şener, G. (2020). Marka maskotlarında antropomorfizm kullanımına yönelik göstergebilimsel bir analiz: Arçelik markası robot çelik vakası. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(3), 1836-1854.
• Er, A.C. (2011). Seramikte İşlevsel Simge Biçimlerin Araştırılması ve Plastik Biçim Olarak Çömlekçi Çarkında Üretilmesi, Sanatta Yeterlik Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, İzmir.
• Hançerlioğlu, O. (1993). Felsefe Ansiklopedisi, Kavramlar ve Akımlar, Cilt 3, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Kassarjian, H. H. (1978). Presidential adress, 1977: Anthropomorphism and parsimony, Advances in Consumer Research, Ann Arbor: Association for Consumer Research.
• Kiesler, T. (2006). Anthropomorphism and consumer behavior, Advances in Consumer Research, Duluth, MN: Association for Consumer Research.
• Pekdaş, E. (2019). 1990 Sonrası Mimari Yapılardaki Antropomorfik Etkiler, Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Schiffman, L. G., Kanuk, L. L. (2009). Consumer behavior, New Jersey: Prentice Hall.
• Sözen, M., Tanyeli, U. (2001). Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Tekdemir Dökeroğlu, E. (2019). Bir Sanat Biçimi Olarak Antropomorfizm, Sobider Sosyal Bilimler Dergisi, (6)38, 214-241.
• Zeytün Uç, B. (2014). Mimari Tasarımda Biyomorfik Yaklaşımlar, Yüksek Lisans Tezi, Yakındoğu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Lefkoşa.
• Zümrüt, Y., Aygün, S. (2020). Çağdaş Seramik Sanatında İşlev, Journal Of Social, Humanities and Administrative Sciences, 6(24): 359-368.