SİYASAL İLETİŞİM VE İLETİŞİM SOSYOLOJİSİ BAĞLAMINDA TÜRK DEVLET GELENEĞİNDE GÜÇ SEMBOLLERİ: PARS-ASLAN SEMBOLÜNÜN İKONOLOJİK ANALİZİ

Yıl 2023, Sayı: 25 - ., 205 - 212, 31.08.2023

Nurgül Ergül Güvendi

https://doi.org/10.33404/anasay.1266265

Öz

Ortak dil, inanç, gelenek, yaşam biçimi olan topluluklar millet olarak nitelendirilirler. Bu noktada kültür, ortak değer paylaşımı ve anlam üretimi açısından önemli araçlardan birisidir. Bazı semboller bir ulusu temsil ederken kimi semboller ise evrenseldir. Bu anlamda kültürel unsurlar içerisinde özellikle sembolik unsurların, koruyucu bir güç olarak kültürel değerlerin nesilden nesile aktarılmasını sağladığı bilinmektedir. Araştırmamızda Türk devlet geleneğinde güç sembolü olarak sıkça kullanılan Pars sembolü siyasal iletişim ve iletişim sosyolojisi açısından incelenmiştir. Araştırmada Panofsky ikonojik analiz yöntemi kullanılmıştır. Bu çalışmanın diğerlerinden iki yönüyle (bağlamsal ve yöntemsel) ayrıldığı düşünülmektedir. Bunlardan birincisi güç sembollerinin iletişim sosyolojisi ve siyasal iletişim bağlamında değerlendirildiği ilk araştırma olması, diğeri ise bu sembollerin analizinde ikonolojik analiz yönteminin kullanılmasıdır. Ulaşılan sonuçlara göre, Türk Devlet geleneğinde hükümdar gücünü tanrıdan alır veya tanrısal özellikler taşır. Siyasal bir unsur olarak hükümdarın gücü, tanrıyı temsil etmesi ve tanrısal nitelikleri taşımasına bağlıdır. İlim, irfan, birlik, beraberlik gibi unsurlar ise bu gücün temel koşulları olarak öne çıkmaktadır. Şüphesiz Türk devlet geleneğinde güç unsurlarını temsil eden birçok sembol ve bu sembolleri oluşturan birçok faktör bulunmaktadır. Güç faktörünün etkili olabileceği diğer unsurlar ve semboller araştırmamızın temel kısıtını oluşturan ancak bizden sonraki araştırmacılar açısından ise yol gösterici olacağını umduğumuz sorulardır.

Anahtar Kelimeler

Kültürlerarası İletişim, Sembolik Etkileşim, Siyasal İletişim, Pars Sembolü.

SYMBOLS OF POWER IN TURKISH STATE TRADITION IN THE CONTEXT OF POLITICAL COMMUNICATION AND COMMUNICATION SOCIOLOGY: ICONOLOGICAL ANALYSIS OF THE PARS-LEO SYMBOL

Öz

Communities with a common language, belief, tradition and way of life are described as nations. At this point, culture is one of the important tools in terms of sharing common values and producing meaning. While some symbols represent a nation, some symbols are universal. In this sense, it is known that among the cultural elements, especially the symbolic elements provide the transfer of cultural values from generation to generation as a protective power. In our research, the symbol of pars, which is frequently used as a symbol of power in the Turkish state tradition, has been examined in terms of political communication and communication sociology. Panofsky iconological analysis method was used in the research. It is thought that this study differs from the others in two aspects (contextual and methodological). The first is that it is the first study in which power symbols are evaluated in the context of communication sociology and political communication, and the other is the use of iconological analysis method in the analysis of these symbols. According to the results, in the Turkish state tradition, the ruler takes his power from God or has divine features. The power of the ruler as a political element depends on his representation of God and his carrying divine qualities. Elements such as knowledge, wisdom, unity and solidarity stand out as the basic conditions of this power. Undoubtedly, there are many symbols representing the elements of power in the Turkish state tradition and many factors forming these symbols. Other elements and symbols on which the power factor can be effective are questions that constitute the main limitation of our research, but that we hope will be guiding for future researchers.

Anahtar Kelimeler

Intercultural Communication, Symbolic Interaction, Political Communication, Pars Symbol.

Kaynakça

• Amanoğlu, E. (1999). Eski Türk Onomastiği Üzerine Notlar. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı 13, 61-67.
• Arslan, M. (2007). Anadolu’da Dış Yan Yüzleri Tezyin Edilmiş Tek Taç Kapı Örneği: Yakutiye Medresesi Taç Kapısı. Serhat Kültür Dergisi, Eylül-Ekim 2007, İstanbul.
• Ateş Durç, S. (2020). Siyasal Sembolizm ve İktidar İlişkisi Üzerine Düşünmek, Folklor/Edebiyat, 26 (102), 377-392.
• Cohen, A. (1976). Two-Dimensional Man: An Essay on The Anthropology of Power and Symbolism in Complex Society. Berkeley ve Los Angeles: University of California.
• Cohen, A. (1979). Political Symbolism. Annual Review of Anthropology, s. 8, ss. 87-113.
• Cohen, A. P. (1999). Topluluğun Simgesel Kuruluşu, M. Küçük (Çev.). Ankara: Dost.
• Cömert, B. (2006). Mitoloji ve İkonograf, Ankara: De Ki Basım Yayın.
• Çetinkaya, G. (2013). Dede Korkut Hikayelerinde Sembol Olarak Meydan, Millî Folklor, Yıl 25, Sayı 98 ,73-86. Çoruhlu, Y. (1999). Türk Mitolojisinin ABC’si, İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Davletov, T. (2007). Kamlık İnancında Kam (Şaman) ve Kümelenme Geleneği Üzerine, Yaşayan Eski Türk İnançları Bilgi Şöleni: Bildiriler, 16-17 Nisan.
• Davletov, T.B. (2007). Türk Kültüründe Pars. Türksoy Türk Dünyası Kültür ve Sanat Dergisi, s.23, Ankara, 30-33.
• Doğan, H. (2012). Şiddeti Görünür ve Meşru Kılan Görsel Kültürün Antropolojisi: Arka Sokaklar Dizisi Örneği. Yayımlanmamış doktora tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Ergin, M. (1998). Orhun Abideleri. Boğaziçi Yayınları, İstanbul.
• Esin, E. (2001). Türk Kozmolojisine Giriş, Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
• Eskici, B. (2006). Erzurum Yakutiye Medresesi Yapı Malzemeleri, Bozulmalar ve Koruma Problemleri, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, Ankara.
• Gabriel, A. (1934). Monuments Turcs d'Anatolie, II. Paris, s. 158, Pl. LVII.
• Geertz, C. (1973). The Interpretation of Culture, New York: Basic Books.
• Güvenç, B. (1991). İnsan ve Kültür, Remzi Kitabevi, 5.Basım.
• Hobsbawm, E. ve T. Ranger (Ed.). (2006). Geleneğin İcadı, M. M. Şahin (Çev.). İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Karadoğan, A. (2003). Türk Şahıs Adlarında Hayvan Kültü, Millî Folklor 57: 109-116.
• Kertzer, D. I. (1988). Ritual, Politics and Power, Binghamton: Vail-Ballou.
• Murray, C. (2012). Yirminci Yüzyılda Sanatı Okuyanlar, Çev. Suğra Öncü. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Özkartal, M. (2012). Türk Destanlarında Hayvan Sembolizmine Genel Bir Bakış Dede Korkut Kitabı’ndan Örnekler, Millî Folklor, 24 (94), 58-71.
• Öztürk, Ş. (2019). Türk Kültüründe Aslan, Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, 2 (2), 18-39.
• Panofsky, E. (2012). İkonoloji Araştırmaları Rönesans Sanatında İnsancıl Temalar, Pinhan Yayıncılık.
• Pilici, A. (2008), Tarihsel Süreçte Sembolden İkona: Logo, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Sanatta Yeterlilik Tezi, İstanbul.
• Uca, A. (2004). Türk Toplumunda Ad Verme Geleneği, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. 23: 145-150
• Walzer, M. (1967). On the role of symbolism in political thought. Political Science Quarterly, S. 82(2), ss. 191-204.
• Wells, C. (1984). İnsan ve Dünyası, Çev: Bozkurt Güvenç, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Elektronik kaynaklar 27.01.2023 tarihinde Symbol, (t.y.) Merriam webster. https://www.merriam-webster.com/dictionary/symbol. Adresinden erişildi.
• 27.01.2023 tarihinde https://www.yazalemi.com/gezi-tatil/yakutiye-medresesi-erzurum.html adresinden erişildi.
• 26.01.2023 tarihinde https://www.etimolojiturkce.com/kelime/sembol adresinden erişildi.
• 24.01.2023 tarihinde http://erzurumansiklopedi.com/yakutiye-medresesi/ adresinden erişildi.