FROM DUAN LIANQIN’S VIEW ECONOMICAL AND SOCIAL SYSTEM OF XUEYANTUO KHANATE

Yıl 2023, Sayı: 25 - ., 56 - 67, 31.08.2023

Şükrü Aktaş

https://doi.org/10.33404/anasay.1336372

Öz

Duan Lianqin (段连勤; 1935-) is an important Chinese scientist and researcher who works on ancient Turkic history. His works are valuable resources that deal with many issues that are hidden in the depths of the Turkic world and Turkic history. Today, those publications can be defined as bedside works or basic sources. With this respect, this study deals with the economic and social systems from the eyes of Duan Lianqin about the tribe, belonging to the Tielelar, which is also called Xueyantuo (薛延陀 in Chinese), Sir-Tarduş or Seyanto in Turkish. The main purpose of this study is to describe how Duan Lianqin handled and conveyed the economic and social system in the Xueyantuo Khanate, in his work titled "Dingling, Tiele and Gaoche", with interpretations, remaining faithful to the original in his work.

Anahtar Kelimeler

Duan Lianqin, Xueyantuo, Sir Tardush, Turk Khanate, Seyanto, Tang Dynasty

DUAN LIANQIN’İN BAKIŞ AÇISINA GÖRE XUEYANTUO HANLIĞI’NDA EKONOMİK VE SOSYAL SİSTEM

Öz

Duan Lianqin, Türk tarihinin önemli kesit ve dönemleri üzerine çalışmaları bulunan çok önemli bir Çinli bilim insanı ve araştırmacıdır. Yapmış olduğu çalışmalar Türk dünyasının ve Türk tarihinin derinliklerinde gizli kalan pek çok konuda kıymetli eserler olarak günümüzde yoğunlukla kullanılan başucu eserleri veya temel kaynaklar olarak tanımlanabilecek nitelikte eserlerdir. Bu bağlamda daha önce üzerine çalışmalarda bulunduğum, Çincede Xueyantuo, Türkçemizde Sir-Tarduş veya Seyanto olarak da tabir edilen Tielelara mensup bu boy hakkında salt Duan Lianqin’in gözünden ekonomik ve sosyal sistemleri ele alınmıştır. Bu çalışmada amaç Duan Lianqin’in “Dingling, Tiele ve Gao-che” başlığı ile yayınladığı eserinde, Xueyantuo Hanlığında ekonomik ve sosyal sistemini nasıl ele aldığı ve aktardığını özgün yorumları ile ilgili eserindeki aslına sadık kalarak anlatmaktır.

Anahtar Kelimeler

Duan Lianqin, Xueyantuo, Sir Tarduş, Türk Kağanlığı, Seyanto, Tang Hanedanlığı

Kaynakça

• 24 Tarih Kaynakları
• Liu, X. (1975). Eski Tang Tarihi, Pekin: Zhonghua Yayınları (劉昫; “舊唐書” 北京: 中華書局，1975).
• Ouyang, X., & Song Q. (1975). Yeni Tang Tarihi, Pekin: Zhonghua Shuju. (歐陽修，宋祁; “新唐書”北京: 中華書局，1975).
• Wang, Q. (1960). Cifu Yuangui, Pekin: Zhonghua Yayınları. (王欽若.冊府元龜[M].北京:中華書局影印 本，1960).
• Wei, S. (1975). Wei Tarihi, Pekin: Zhonghua Shuju (魏收; 魏书, (卷 100) ―乌洛侯传‖, 中华书局, 北京).
• Araştırma-İnceleme Eserler
• Aktaş, Ş. (2020). Çin Kaynaklarına Göre Türklerin Menşei Hakkında Bir İnceleme: “Xianbeilerden Tuobalara (Tuoba Xianbei) Türk Tarihi” yayınlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Aktaş, Ş. (2022). Tang Hanedanlığı ve Türk Kağanlığı İlişkileri Bağlamında Xueyantuo (Sir-Tarduş, Seyanto; 薛延陀) Hanlığı. History Studies, 14/3, 489-513.
• Aktaş, Ş. (2023). Eski Türk-Çin İlişkilerine Dair Savaş Tarihinden Örnek Bir Vaka: “Nuozhen Irmağı (諾真水之戰) Savaşı. Genel Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi 5, 43-68.
• Ceylan, F. E. (2023). Comparison of Ottoman Empire and Qing Dynasty through Süleyman Şükrü's Seyahatü'l Kübra and Kang Youwei's Turk Travelogue. Current Research in Social Sciences, 9 (1), 92-112.
• Ceylan, F.E. (2017). Çin Sarayında Bir Uygur Cariye: İparhan. E. Şan (Ed.), Toroslardan Tanrı Dağlarına Genel Türk Tarihi Araştırmalarına Adanmış Bir Ömür: Prof. Dr. Gülçin Çandarlıoğlu 75. Yaş Armağanı (ss.251-268) İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
• Changshou, M. (2006). Türkler ve Türk Kağanlığı. Guangxi: Guangxi Pedagoji Üniversitesi Yayınları, (马长寿; “突厥与突厥汗国” 广西示范大学出版社).
• Chen Y. ED. (1987). Uluslar Sözlüğü. Shanghai: Shanghai Cishu Chubanshe, (陈永龄主编. 民族词典, 上海, 上海辞书出版社).
• Duan, L. (2006); Dingling, Gaoche ve Tielelar, Guilin: Guangxi Pedagoji Üniversitesi Yayınları. (段连勤; “丁零、高车与铁勒” 桂林, 广西师范太学出版社).
• Gökenç, Gülez, S. (2022). Çı̇n’ı̇n Altın Çağı’nda İmparator Tang Taı̇zong ve Yönetı̇m Stratejı̇sı̇. C. E. Çekiç (Ed.), Tarı̇hte Dı̇ploması̇ (25-37), Nevşehir: Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Yayınları.
• Gökenç, Gülez, S. (2023). Çı̇nce İm Sözlüklerı̇nı̇n Atası: Shuowen Jiezi (说文解字). F. E. Ceylan., G. Varoğlu, (Ed.), Doğu Asya Çalışmaları (156-168), Nevşehir: Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Yayınları.
• Li, Z. (1993). Doğu Kültürü Büyük Sözlüğü. Liaoning Eğitim Yayınları, Shenyang (李治亭主编; ―关东文化大辞典‖ 辽宁教育出版社, 沈阳1993).
• Ögel B. (1945). Sekellerin Ataları Sikil-Esgil. Belleten Dergisi.
• Savaş, E (2022). “Nası̂ruddı̂n Tûsı̂’de Aı̇le Hayatı” II. Uluslararası İslami ve İnsani Araştırmalar Sempozyumu Bildiriler E-kitabı, Ağrı, 422-426.
• Savaş, E. (2022). Erkek Akademisyenlerin Gözüyle Akademide Kadın Algısı ve Din. E. Öztürk (Ed.), Toplum, Din ve Kadın (459-462), Ankara: Nobel Yayınları.
• Taşağıl A. (2014). Göktürk Boylarının Oynadığı Tarihî Roller Hakkında. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, Sayı:3, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi.
• Zhang J. (1998). Eski Moğol Tarihi Shi-Wei Da-Da Araştırmaları. Gaodeng Eğitim Yayınları. Dijital Kaynaklar
• https://www.cidianwang.com/lishi/zhishi/1/9131ub.htm 05.06.2023 tarihinde erişildi.
• https://search.cidianwang.com/?m=12&q=契苾&y=0 i: 05.06.2023 tarihinde erişildi.
• Wei, Zheng (1973). Sui Tarihi, Zhonghua Yayınları, https://ctext.org/library.pl? if=gb&remap=gb&file=79737&page=96& 06.06.2023 tarihinde erişildi.
• https://ctext.org/dictionary.pl?if=en&id=561587&remap=gb 20.01.2022 tarihinde erişildi.