Socio-Economic Situation of the Sivas Sanjak According to the Sivas Tahrir Registers No. 79 (1519-1520)

Yıl 2024, Sayı: 27, 74 - 87, 29.02.2024

Zeynep Özden Yanık

https://doi.org/10.33404/anasay.1392288

Öz

After the conquests in the Ottoman Empire, censuses were made and records were kept in order to determine the taxes and taxpayers in the conquered region. This record-keeping business is called tahrir and the notebooks in which they are written are called tahrir notebooks. In accordance with the purpose for which they were written, tahrir books have rich content such as population, migration, production, occupations, income sources and their taxation. In particular, all the censuses made for the sanjaks were included in detail in the mufassal tahrir books. Thanks to its rich content, Tahrir notebooks have been an important source for scientific studies, especially history. In our study, administrative, social and economic data about the countryside and center of Sivas District were tried to be revealed on the basis of the Sivas Mufassal Tahrir Book No. 79 (1519-1520).

Anahtar Kelimeler

Tahrir, , Sivas,, Tax,, Socio, Ekonomics, , Population

79 Numaralı Sivas Tahrir Defteri’ne Göre Sivas Sancağının Sosyo-Ekonomik Durumu (1519-1520)

Öz

Osmanlı Devleti’nde fetihler sonrasında fethedilen bölgede vergilerin ve vergi mükelleflerinin tespit edilmesi için sayımlar yapılmış ve kayıtlar tutulmuştur. Bu kayıt tutma işine tahrir ve yazıldıkları defterlere tahrir defteri adı verilmiştir. Tahrir defterleri yazılma amacına uygun olarak nüfus, göç, üretim, meslekler, gelir kaynakları ve bunların vergilendirilmesi gibi zengin içeriğe sahiptir. Özellikle mufassal tahrir defterlerinde sancaklar için yapılan bütün sayımlar ayrıntılarıyla yer almıştır. Tahrir defterleri zengin içeriği sayesinde başta tarih olmak üzere bilimsel çalışmalar için önemli bir kaynak teşkil etmiştir. Çalışmamızda da 79 Numaralı Sivas Mufassal Tahrir Defteri (M.1519-1520) esas alınarak Sivas Kazası’nın kırsalı ve merkezi hakkında idarî, toplumsal ve iktisadî veriler ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tahrir,, Sivas,, Vergi,, Sosyo Ekonomi,, Nüfus

Etik Beyan

Araştırma makalemizin tüm aşamalarında etik kurallara riayet ettiğimi beyan ederim.

Teşekkür

Makalemize katkıda bulunan ve araştırmalarımda desteğini esirgemeyen Dr. Öğr.Üyesi Halit Baş’a teşekkür ederim.

Kaynakça

• H 926- M 1519-1520 tarihli Tahrir Defteri (TD) 79.
• Araştırma ve İnceleme Eserler
• Açıkel, A. (2001). XIV-XVI. Yüzyıllarda Tokat Zaviyeleri. Pax Otomana Studies in Memoriam Prof. Dr. Nejat Göyünç (ed. K. Çiçek), Haarlem- Ankara. 229-264.
• Afyoncu, E. (2000). Osmanlı Devleti’nde Tahrir Sistemi, Osmanlı Ansiklopedisi, Ankara: Yeni Türkiye yayınları, C. 6.
• Akbulut, G. (2009). Sivas Şehri’nin Tarihi Coğrafyası. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, C. 35, S. 2, 212-222.
• Akdağ, M. (1999). Türkiye’nin İktisadi ve İçtimai Tarihi. Ankara: Barış Kitabevi.
• Akgündüz, A. (1994). Osmanlı Tarih ve Hukûk Istılâhları Kâmûsu, İstanbul: Osmanlı Araştırmaları Vakfı.
• Anak, A. (2011). 2 Numaralı Sivas Tahrir Defterinin Transkripsiyon ve Değerlendirilmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tez, Tokat.
• Canatar, M. (2022). Kethûda, Ankara: DİA, C. 25.
• Darkot, B. (1988). Sivas. MEB İslâm Ansiklopedisi, C. 10, 569-577.
• Demir, A. (2007). XVI. Yüzyılda Samsun- Ayıntab Hattı Boyunca Yerleşme, Nüfus ve Ekonomik Yapı. Ankara Üniversitesi, Doktora Tezi, Ankara.
• Demirel, Ö. (1998). Osmanlı Dönemi Sivas Şehri ve Osmanlı Teşkilatı. Sivas.
• Demirtaş, İ. (2011). 19 Numaralı Sivas Tahrir Defterinin Transkripsiyon ve Değerlendirilmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Tokat.
• Develioğlu, F. (2005). Osmanlıca- Türkçe Ansiklopedik Lügât. Ankara.
• Emecen, F. (1988). Ağnam Resmi. İstanbul: DİA, C. 1.
• Emecen, M.F. (2015). Osmanlı Klasik Çağında Siyaset. İstanbul: Timaş Yay, B. 3.
• Erkal, M. (2007). Öşür. İstanbul: DİA, C. 34.
• İnalcık, H. (2018). Osmanlı İdare ve Ekonomi Tarihi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, B. 3.
• İnalcık, H. (2019). Devlet-i Aliyye Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar-I Klasik Dönem (1302-1606) Siyasal Kurumsal ve Ekonomik Gelişim, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Kelkit, D. M. (2023). Sivas Kentindeki Anadolu Selçuklu Medreselerinin Bir Yöntem Denemesi ile İrdelenmesi. Journal of Architecture, Arts and Heritage (JAH), C. 2, S.1, 90-114.
• Mahiroğulları, M. A. (2003). İlk Çağlardan Günümüze Sivas İli. Sivas: Kitap Matbaacılık.
• Mutlu, A. (2009). Tanzimattan Günümüze Türkiye’de Vergileme Zihniyetinin Gelişimi, Ankara.
• Öz, M. (1999). XV-XVI. Yüzyıllarda Canik Sancağı. Ankara: TTK.
• Pakalın, M. Zeki. (1972). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü. İstanbul, C. 3.
• Pakalın, M. Zeki. (1993). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü. İstanbul, C. 1.
• Sağlam, F. (2011). Son Dönem Osmanlı Gelir Kaynaklarının Cumhuriyet Dönemi Gelir Kaynaklarıyla Mukayesesi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul.
• Sahillioğlu, H. (1991). Arûs Resmi. İstanbul: DİA, C. 3.
• Savaş, S. (2002). Osmanlı- Safevi Mücadelesinin Toplumsal Sonuçları. Türkler Ansiklopedisi, 6.cilt, (Ed. H. C. Güzel& K. Çiçek & S. Koca), Yeni Türkiye Yay.
• Şemseddin S. (1894). Kâmûsü’l-âlâm. C. 4.
• Şemsettin S. (2004). Kâmûs-ı Türkî. İstanbul: Kapı Yay. B. 3.
• Turan, O. (1951). Selçuklular Zamanında Sivas Şehri. DTCF Dergisi, C. IX, S. 4.
• Uzunçarşılı, İ.H. (1968). Sivas-Kayseri ve Hükümdarı Kadı Burhaneddin Ahmed. Ankara: Belleten, C. 32, S. 125.
• Uzunçarşılı, İ.H.&R.N. Ergüder. (1928). Sivas Şehri. İstanbul. Yay. Haz. R. Toparlı. (2020). Erzurum.
• Ünal, M. A. (2005). Osmanlı Müesseseleri Tarihi. Isparta: Fakülte Kitapevi.