Toprak Beyi Olarak Adnan Menderes ve Çakırbeyli Çiftliğinde Etkilendiği İsimler

Yıl 2024, Sayı: 27, 220 - 232, 29.02.2024

Sevilay Durmuş

https://doi.org/10.33404/anasay.1413663

Öz

Adnan Menderes’in siyasete girmeden önceki hayatı, onun siyasî yaşamının gölgesinde kalmıştır denilebilir. Fakat Menderes’in çiftlik hayatı ve ilk gençlik yılları sonraki yaşamını derinden şekillendiren bir özelliktedir. Çünkü tarihe geçmiş her şahsiyet onu meydana getiren ortamın bir mahsulüdür. Hayata Aydın’da gözlerini açan Menderes küçük yaşta en yakınlarını kaybetmiştir. Onun mizacının oluşmasında ve hayatının ileriki yıllarında anne-babasının ve ablasının ölümünden sonra ailedeki tek hamisi olan babaanne Fatma Fitnat Hanım’ın önemli bir rol oynadığı düşünülebilir.
Daha sonraki dönemlerde Çakırbeyli, köylüler ve çiftlik evi üçgeninde kendisine rehberlik eden adeta onu hayata hazırlayan kâhyalar da oldukça önemlidir. Menderes halkın içinde yetişmiş topraktan gelen bir şahsiyettir. Menderes’i anlamak onun etkilendiği ortamı anlamakla mümkündür. Temas ettiği insanlar, yaşadığı zaman dilimi ve yetiştiği çevre bu ortamı oluşturan unsurlardır. Onu yetiştiren bu ortamın önemi, onun toprakla olan bağı, çiftlik hayatına duyduğu özlem sık sık konuşmalarına da yansımıştır. Bu çalışma ile Adnan Menderes’in siyasete girmeden önceki yaşamında bir toprak beyi olarak şekillenmesinde önemli rol oynayan kişiler ve olaylar ele alınmıştır. Söz konusu bilgiler çoğunlukla birincil kaynak kişilerle yapılan derleme çalışmaları ve yapılandırılmış görüşmelerle elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Adnan Menderes, Çiftlik, Toprak Beyi, Fatma Fitnat Hanım

Adnan Menderes as a Landlord and the Names Influenced Him at the Çakırbeyli Farm

Öz

Adnan Menderes’ life before he entered politics was overshadowed by his political life. However, Menderes’ rural life and his early youth are also features that deeply shaped his later life. Because every great personality that left their mark in history is a product of the environment that created it. Menderes, who opened his eyes to life in Aydın, lost his closest relatives at a young age. It can be thought that Grandmother Fitnat Hanım, who was the only head of the family after the death of his parents and older sister, played a very important role in the formation of her temperament and later in her life.
In the later periods, the stewards who guided him within the triangle of Çakırbeyli, the villagers and the farmhouse, and literally prepared him to life, are also very important. Menderes is a personality that comes from the soil grown in the people. Understanding Menderes is possible by understanding the environment in which he was affected. The people he came in contact with, the time period he lived in and the environment he grew up in are the elements that made up this environment. The importance of the environment that raised him, his devotion to the soil, and his longing for farm life are also often reflected in his speeches. In this study, the people and events that played an important role in the formation of Adnan Menderes as a landlord in his life before he entered politics are discussed. The aforementioned information was obtained through compilation studies and structured interviews with primary source persons.

Anahtar Kelimeler

Adnan Menderes, Farm, Landlord, Mrs. Fatma Fitnat

Kaynakça

• Ağaoğlu, S. (2011). Arkadaşım Menderes İpin Gölgesindeki Günler. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Ahmad, F. (2015). Demokrasi Sürecinde Türkiye 1945-1980, İstanbul: Hil Yayınları.
• Akdağ, M. (2018). Adnan Menderes’in Muhalefet Yılları ve Aydın İli 1946-1950. Aydın: Başkar Ofset.
• Akkoyun, T. (2021). Birliktelikler ve Ayrılıklarda Menderes Güzergâhı. Yerli Düşünce Dergisi. Aydın: Sayı: 81/ s. 31 Eylül Baskısı.
• Avcı, G. (2012). Adnan Menderes ve Demokrasi, Türk Tarihinde Adnan Menderes Sempozyumu, 21.03.2018 Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi Yayını Cilt I. (ss,243)
• Aydemir, Ş.S. (2019). Menderes’in Dramı? İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Can, M. T. (2014). Menderes Trajedisi. Ankara: Tutku Yayınevi.
• Demir, Ş. (2010). Türk Siyasi Tarihinde Adnan Menderes. İstanbul: Paraf Yayınevi.
• Dilipak, A. (1990). Yakın Tarihimiz:4 Menderes Dönemi, İstanbul: Beyan Yayınları.
• Durmuş, S. (2023). Halk Kültüründe ve Halk Belleğinde Adnan Menderes. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Aydın Fersoy, O.C. (1978). Bir Devre Adını Veren Başbakan Adnan Menderes, İstanbul: Hun Yayınları.
• Haykıran, K. R. (2014). Aydın’ın Kandilleri. Aydın: Tuna Matbaacılık.
• Işık, C. (2012). Halk Tahayyülünde Adnan Menderes, Türk Tarihinde Adnan Menderes Sempozyumu, 21.03.2018 Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi Yayını Cilt I. (ss,186)
• İnan, S. (2002). Muhalefette Adnan Menderes (1945-1950), Yayınlanmış Doktora Tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• İnan, S. (2006). Muhalefet Yıllarında Adnan Menderes. Ankara: Liberte Yayınları.
• İnan, S. (2012). Adnan Menderes’in Mizacı Üzerine Psiko-Biyografik Bir Deneme-, Türk Tarihinde Adnan Menderes, Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi Yayını Cilt II. (ss,773)
• Kısakürek, N. F. (2016). Benim Gözümde Menderes. İstanbul: Büyük Doğu Yayınları.
• Menderes, A. & Akyol, T. (2011). Demokrasiden Darbeye Adnan Menderes. İstanbul: Doğan Kitap.
• Özer, S. (2013). Demokrat Parti’nin Köy ve Köylü Politikaları (1946-1960). Ankara: Berikan Yayınevi.
• Sarol, M. (2014). Bilinmeyen Menderes, Cilt: I. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Sarol, M. (2014). Bilinmeyen Menderes, Cilt: II. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Sırım, V. (2008). Adnan Menderes Aydın Menderes Babasını Anlatıyor. İstanbul: Nesil Yayınları.
• Taşyürek, M. (2009). Adnan Menderes. İstanbul: Anonim Yayıncılık.
• Yapıcı, A.İ. (2022). Aydın Ve Yöresi Ağızları. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Yılmaz, M. (2018). Tarihi ve Kültür Varlıklarıyla Aydın Güzelhisarı. Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları.
• Kaynak Kişiler:
• K.K.1: Veli Yunus, 15.04.1931, Çakırbeyli Köyü, Çiftçi.
• K.K.2: Mehmet Emin Doğruyol,1966, Aydın, Esnaf.
• K.K.3: Mehmet Celâleddin Önal, 1933, Evsekler Köyü, Çiftçi.
• K.K.4: Fatma Yıldırım, 1925, Çiftlik Köyü, Çiftçi.
• K.K.5: Münevver Çıkrık, 1930, Çakırbeyli Köyü, Çiftçi.
• K.K.6: Orhan Demir, 1935, Çakırbeyli Köyü, Çiftçi.