Türkiye’de doğumda kullanılan geleneksel uygulamalar: Bir integratif derleme

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 3, 257 - 266, 31.12.2024

Ceyda Şapoğlu , Sevil Günaydın , Tülay Yılmaz , Hüsniye Dinç Kaya

https://doi.org/10.61534/anatoljhr.1441837

Öz

Bu çalışma, Türkiye’de doğumda kullanılan geleneksel uygulamalara ilişkin mevcut literatürün sentezlenmiş bir özetini sunmak amacıyla yapılmıştır. Bu integratif derleme çalışması, Aralık 2022- Şubat 2024 tarihleri arasında, Google Scholar, PubMed ve Science Direct veri tabanları kullanılarak yapılmıştır. Çalışmaya Türkçe ve İngilizce dillerinde yayınlanmış, kantitatif ve kalitatif desende yapılmış araştırma makaleleri dahil edilmiştir. Çalışmaya 12 kantitatif, 4 kalitatif makale dahil edilmiştir. Değerlendirmeye alınan makalelerde üç tema belirlenmiştir. Bu temalar; inanca yönelik uygulamalar, beslenmeye ilişkin uygulamalar, fiziksel müdahaleyi içeren uygulamalardır. Çalışmalarda katılımcıların sıklıkla inanca yönelik uygulamaları ifade ettikleri tespit edilmiştir. Bu çalışma ile Türkiye’de 2008-2024 yılları arasında doğumda katılımcılar tarafından bilinen ve kullanılan geleneksel uygulamalar tespit edilmiştir. Günümüzde Türkiye’nin farklı bölge ve örneklem gruplarında bazı geleneksel uygulamaların (Meryem ana eli otu kullanmak, dua etmek vb.) hala varlığını sürdürdüğü görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

doğum, ebelik, geleneksel

Traditional practices used at birth in Türkiye: An integrative review

Öz

This study was conducted to present a synthesized summary of the existing literature on traditional practices used in childbirth in Türkiye. This integrative review study was conducted between December 2022 and February 2024 using Google Scholar, PubMed and Science Direct databases. Quantitative and qualitative research articles published in Turkish and English were included in the study. 12 quantitative and 4 qualitative articles were included in the study. Three themes were identified in the articles evaluated. These themes; These are practices related to belief, practices related to nutrition, and practices involving physical intervention. It has been found in studies that participants frequently express practices related to belief. This study identified traditional practices known and used by participants at birth in Türkiye between 2008-2024. Today, it is seen that some traditional practices (using the Virgin Mary’s Hand plant, praying, etc.) still exist in different regions and sample groups in Türkiye.

Anahtar Kelimeler

birth, midwifery, traditional

Kaynakça

• Alptekin, M., & Öz, Z. D. (2024). Kilis halk kültüründe doğum âdetleri. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 23(1), 91-114. https://doi.org/0000-0002-8595-1440
• Andina Díaz, E., & Siles González, J. (2020). Cultural care of pregnancy and home birth: An application of the sunrise model. Research and Theory for Nursing Practice: An International Journal, 34(4), 1-14. http://dx.doi.org/10.1891/RTNP-D-19-00090
• Ansong, J., Asampong, E., & Adongo, P. B. (2022) Socio-cultural beliefs and practices during pregnancy, child birth, and postnatal period: A qualitative study in Southern Ghana. Cogent Public Health, 9(1), 2046908, https://doi.org/10.1080/27707571.2022.2046908
• Aydemir, H., Can, H. Ö., & Tuna, N. (2022). Doğum öncesi dönemde kültüre dayalı ebelik bakımı ve ebelik bakımının kültürel bakım modelleri ile ilişkisi. Gevher Nesibe Journal of Medical and Health Sciences, 7(21), 49-56. https://doi.org/10.5281/zenodo.7388829
• Aynalem, B. Y., Melesse, M. F., & Bitewa, Y. B. (2023). Cultural beliefs and traditional practices during pregnancy, child birth, and the postpartum period in East Gojjam Zone, Northwest Ethiopia: A qualitative study. Women's Health Reports, 4(1), 415-422. https://doi.org/10.1089/whr.2023.0024
• Aziato, L., & Omenyo, C. N. (2018). Initiation of traditional birth attendants and their traditional and spiritual practices during pregnancy and childbirth in Ghana. BMC pregnancy and childbirth, 18, 1-10. https://doi.org/10.1186/s12884-018-1691-7
• Callister, L. C., Eads, M. N., & Diehl, J. P. S. Y. (2011). Perceptions of giving birth and adherence to cultural practices in Chinese women. MCN: The American Journal of Maternal/Child Nursing, 36(6), 387-394. https://doi.org/10.1097/NMC.0b013e31822de397
• Çalbayram, N. Ç., Gönenç, İ. M., & Topuz, N. (2019). Prekonsepsiyonel dönemden postpartum döneme kadınların geleneksel inanç ve uygulamaları. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 6(2), 237-246. https://doi.org/10.17681/hsp.431298
• Çamlıbel, M. (2023). Vajinal doğum yapan kadınların gebelikte ve doğumda kullandıkları tamamlayıcı, geleneksel ve manevi uygulamalar. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 13(1), 125-132. https://doi.org/10.31020/mutftd.1187749
• Çevik, A., & Alan, S. (2020). Doğum sonu dönemde yapılan geleneksel uygulamalar. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 10(1), 14-22. https://orcid.org/0000-0002-5403-3778
• Ejder Apay, S., Nagórska, M., Sonmez, T., Gur, E. Y., Yilmaz, F., Zych, B., Lewandowska, A., & Lesińska-Sawicka, M. (2022). Traditional practices during pregnancy, delivery, and puerperium used by women in Poland and Turkey. Medical Science Pulse, 16(2), 22-32. https://doi.org/10.5604/01.3001.0015.8819
• Erenoğlu, R., Can, R., Tambağ, H., & Akdeniz, Ş. (2017). Kırsal alandaki kadınların doğum-doğum sonu dönemle ilgili geleneksel uygulamaları: Karaksi örneği. Folklor/Edebiyat, 23(90), 183-217. https://doi.org/10.22559/folkloredebiyat.2017.30
• Ersöz, M., Gözüyeşil, E., & Sürücü, Ş. G. (2024). Doğumda geleneksel ve tamamlayıcı tıp uygulamaları ve ebelerin rolleri. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 14(1), 38-49. https://doi.org/10.31020/mutftd.1298375
• Gökyıldız, Ş., Alan, S., Öztürk, M., & Şenesen, R. O. (2013). Traditional health practices in mountain, plain and seaside regions of Adana in Turkey: Maternal and infant health. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 3(3), 21-29.
• Habte, M. B., Admassu, B., & Tekelehaimanot, A. N. (2023). Cultural malpractices during pregnancy, child-birth and postnatal period among women of child bearing age in Loma Woreda, Southwest Ethiopia. Heliyon, 9, e12792. https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2022.e12792
• Işık, M. T., Akçınar, M., & Kadıoğlu, S. (2010). Mersin ilinde gebelik, doğum ve loğusalık dönemlerinde anneye ve yenidoğana yönelik geleneksel uygulamalar. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1), 63-84.
• Kabalcıoğlu, F., & Kurçer, M. A. (2008). Niteliksel bir araştırma: Şanlıurfa'da geleneksel ebeler ve doğuma yönelik geleneksel yöntemleri. Journal of Clinical Obstetrics & Gynecology, 18(6), 377-382.
• Karahan, N., Aydın, R., Güven, D. Y., Benli, A. R., & Kalkan, N. B. (2017). Traditional health practices concerning pregnancy, birth, and the postpartum period of women giving birth in the hospital. Southern Clinics of Istanbul Eurasia, 28(3), 190-198. https://doi.org/10.14744/scie.2017.33042
• Mirzabagi, E., Deepak, N. N., Koski, A., & Tripathi, V. (2013). Uterotonic use during childbirth in Uttar Pradesh: Accounts from community members and health providers. Midwifery, 29(8), 902-910. https://doi.org/10.1016/j.midw.2012.11.004
• Okka, B., Durduran, Y., & Kodaz, N. D. (2016). Traditional practices of Konya women during pregnancy, birth, the postpartumperiod, and newborn care. Turkish Journal of Medical Sciences, 46(2), 501-511. https://doi.org/10.3906/sag-1504-120
• Özsoy S., & Katabi, V. (2008). A comparison of traditional practices used in pregnancy, labour and the postpartum period among women in Turkey and Iran. Midwifery, 24(3), 291-300. https://doi.org/10.1016/j.midw.2006.06.008
• Özcan, H., Samur, I., Uzun, F., & Sahin, R. (2022). Cultural methods used by women who give vaginal birth to cope with birth labour pain. International Journal of Caring Sciences, 15(1), 546-553.
• Özmen, D., & Cambaz, S. (2008). Manisa'da 15-49 yaş kadınların gebelik, doğum ve loğusalık ile ilgili geleneksel inanç ve uygulamaları. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 24(2), 91-102.
• Page, M. J., McKenzie, J. E., Bossuyt, P. M., Boutron, I., Hoffmann, T. C., Mulrow, C. D., Shamseer, L.,… & Moher, D. (2021). The PRISMA 2020 statement: An updated guideline for reporting systematic reviews. International Journal of Surgery, 88, 105906. https://doi.org/10.1016/j.ijsu.2021.105906
• Sychareun, V., Hansana, V., Somphet, V., Xayavong, S., Phengsavanh, A., & Popenoe, R. (2012). Reasons rural Laotians choose home deliveries over delivery at health facilities: A qualitative study. BMC Pregnancy and Childbirth, 12, 86. https://doi.org/10.1186/1471-2393-12-86
• Taşhan, S. T., & Koyuncu, S. B. (2018). Kadınların doğuma yönelik kullandıkları geleneksel yöntemler ve etkileyen faktörler. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, (2), 150-155. https://doi.org/10.31067/0.2018.6
• Tufanaru, C., Munn, Z., Aromataris, E., Campbell, J., & Hopp, L. (2020). Systematic reviews of effectiveness. E. Aromataris, & Z. Munn (Ed.), JBI Manual for Evidence Synthesis. https://doi.org/10.46658/JBIMES-20-01
• Tulan, A. (2020). İzmir Menemen bölgesi doğum adetleri. Asya Studies, 4(14), 51-62. https://doi.org/10.31455/asya.785626
• Whittemore, R., & Knafl, K. (2005). The integrative review: updated methodology. Journal of Advanced Nursing, 52(5), 546-553. https://doi.org/10.1111/j.1365-2648.2005.03621.x
• Withers, M., Kharazmi, N., & Lim, E. (2018). Traditional beliefs and practices in pregnancy, childbirth and postpartum: A review of the evidence from Asian countries. Midwifery, 56, 158-170. https://doi.org/10.1016/j.midw.2017.10.019
• Yalçın, H. (2012). Gebelik, doğum, lohusalık ve bebek bakımına ilişkin geleneksel uygulamalar (Karaman örneği). Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 55(1), 19-31.
• Yalçın, E., & Özbaşaran, F. (2021). Nefes terapisinin genel sağlık ve kadın sağlığı üzerine ekileri. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3(2), 106-111. https://doi.org/10.47769/izufbed.866042
• Yılmaz, D., Kısa, S., Zeyneloğlu, S., & Güner, T. (2013). Determination of the use of traditional practices to ease labour among Turkish women. International Journal of Nursing Practice, 19(1), 65-73. https://doi.org/10.1111/ijn.12025