Mukallidin İmanı Problemi ve Uryânî Osman Efendi’nin Eserlerinde Mukallidin İmanı Meselesi

Yıl 2021, , 1911 - 1924, 25.12.2021

Serkan Tekin

https://doi.org/10.18506/anemon.1003101

Öz

Mukallidin imanı konusu, kelâm âlimlerinin üzerinde önemle durdukları konulardan biridir. Zira bu konu sonuç itibariyle Müslümanların ekseriyetinin imanını ilgilendirmektedir. Nitekim imanın Müslüman kişiye yararlı olmasının öncelikle iman edilecek konularda bir tür araştırma ve incelemenin yapılması, prensipte herkes tarafından kabul edilmekle birlikte; hiçbir araştırma yapmadan inanan bir kimsenin (mukallid) durumu ise kelâm tarihinde bir problem olarak incelenmiştir. Zira İslâm inancının temel unsurları hakkında taklidin geçerli olup olmaması erken dönemden itibaren çeşitli disiplinler altında işlenen bir tartışma konusu olmuştur.Bu bilgiler ışığında, araştırma konuları içerisinde ilgi çekici olan mukallidin imanı konusu bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Bu makalede öncelikle, Osmanlı alimlerinden Uryânî Osman Efendi’nin hayat hikayesine kısaca değinilmiş ve ürettiği eserlerin isimleri verilmiştir. Sonrasında ise iman ve taklid kavramları lügat ve ıstılah anlamları ile ayetler ışığında ele alınmıştır. Bunların sonrasında da Osman Efendi’nin, mukallidin imanı konusuna yaklaşımı ve bu konuyu tartışması ele alınmıştır. Burada kısaca, itikat mezhepleri arasında tartışılan bu konu, Uryânî Osman Efendi’nin bakış açısıyla aktarılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İman, Taklid, Mukallidin İmanı, Uryânî Osman Efendi ve Onun mukallidin imanı konusuna yaklaşımı

The Issue of the Imitator’s Faith and Belief of Imitator Question in Uryânî Osman Efendi’s Work

Öz

The issue of the imitator’s faith is one of the issues that scholars of kalam emphasized. Because this issue ultimately concerns the faith of the majority of Muslims. Although it is accepted by everyone in principle that a kind of research and examination should be made on the subjects to be believed, that faith is beneficial to a Muslim person; The situation of a believer (imitator) without doing any research has been studied as a problem in the history of kalam. Because whether imitation is valid or not about the basic elements of the Islamic belief has been a subject of discussion from the early period under various disciplines. In the light of this information, the subject of the imitator’s faith, which is interesting among the research subjects, is the subject of this study. In this article, first of all, the life story of Uryanî Osman Efendi, one of the Ottoman scholars, was briefly mentioned and the names of the works he produced were given. Afterwards, the concepts of faith and taqlid are discussed in the light of the verses with their lexical and terminology meanings. After these, Osman Efendi’s approach to the issue of the imitator’s faith and his discussion of this issue are discussed. Here, this issue, which is discussed among the sects of creed, has been tried to be conveyed from the point of view of Uryânî Osman Efendi.

Anahtar Kelimeler

Faith, taqlid, imitator’s faith, Uryânî Osman Efendi

Kaynakça

• Ahterî, (1875). Ahterî Kebîr. İstanbul: Ali Bey Matbaası.
• Aktaş, M. (2021). el-Kâfiye fi’l-Cedel Adlı Eserin Cüveynî’ye Âidiyeti ve Nisbeti Sorunu. Darulfunun İlahiyat, 32(1), 199-218.
• Aydın, Ö., Yıldırım, R. (2020). Sistematik Kelam. İstanbul: İşaret.
• Bağdâdî, (1991). el-Fark beyne’l-Fırak, (Çev. Ethem Ruhi Fığlalı), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Bakıllânî, (1957). Kitabü’t-Temhîd. (Neşr. R. Mc. Carthy). Beyrut.
• Beyâdî, K. (1949). İşârâtü’l-Merâm. Mısır.
• Beycûrî, (2017). Tuhfetü’l-Mürîd Şerhu Cevherati’t-Tevhîd. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• Bilmen, Ö. (2017). Muvazzah İlm-i Kelam İstanbul: Ravza.
• Cevherî, (2009). es-Sıhâh. Kahire: Dâru’l-Hadis.
• Cürcânî, (2012). Şerhu’l-Mevâkıf. Cilt: 1. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• Cüveyni, (2016). Kitabu’l-İrşâd İla Kavtii’l-Edilleti fî Usûli’l-İ’tikâd. (Tahk. Zekeriya Umeyrat). Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• Çelebi, İ. (2019). “Osman Uryânî”. DİA. Cilt: II. Ankara.
• Eş’arî, (1953). Risâle fi İstihsâni’l-Havz fî İlmi’l-Kelâm. (Tahk. R. J. Maccarty). Beyrut: Matbaatü’l-Kâtûlîkiyye.
• Eş’arî, (2012). Makâlâtü’l-İslâmiyyîn ve’htilâfü’l-Musallîn, Beyrut. Mektebetü’l-Asriyye.
• Firûzabâdî, (2008). el-Kâmûsü’l-Muhît. I-XIV. Kahire: Dâru’l-Hadîs.
• Güneş, K. (2007). Eş’arî’de Mukallidin İmanı. Sayı: 2. Konya: Marife Dergisi.
• Hakim es-Semerkandi, Ebu’l-Kâsım İshak b. Muhammed. es-Sevâdü’l-A’zam. İstanbul: Mektebetü’l-Mahmûdiye.
• Halil b. Ahmed. Kitâbü’l-Ayn. I-VIII. (Tahk. Mehdî el-Mahzûmî-İbrahim es-Sâmerrâî). Dâru ve Mektebetü Hilâl.
• Harman, V. (2020). İbrahim el-Lekânî’nin Kelamî Görüşleri. İstanbul: Hiper Yayınları.
• Harputî, A. (2016). Tenkîhu’l-Kelâm fî Akaidi Ehli’l-İslam, Kelam İlmine Giriş. (Yayına Hazırlayan: Fikret Karaman). İstanbul: Çelik.
• İbn Hazm, (1928). el-İhkâm fî Usûli’l-Ahkâm. (Tahk. Ahmed Muhammed Şakir). I-VIII. Kahire: Matbaatü’s-Seâde.
• İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim. el-İmâme ve’s-Siyâse. (Çev. Cemalettin Saylık). Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
• Kâdî Abdülcebbâr. el-Muğnî fî Ebvâbi’t-Tevhîd ve’l-Adl: en-Nazar ve’l-Meârif. Cilt: XII. (Tahk. İbrahim Medkûr). Kahire: ed-Dâru’l-Mısriyye li’t-Te’lif ve’t-Terceme.
• Kâdî Abdülcebbâr. el-Muhît bi’t-Teklîf. (Tahk. Ömer es-Seyyid Azmî). Kahire.
• Kaya, E. (2010). “İman”. DİA, Cilt: XXXIX. Ankara.
• Kılavuz, A. (2018). Ana Hatlarıyla İslam Akaidi ve Kelam’a Giriş. İstanbul: Ensar Neşriyat. Koğî, A. Rehberi Avâm Şerha Nehcü’l-Enâm. İstanbul: İhsan.
• Maturidî, (1979). Kitâbü’t-Tevhîd. (Tahk. Fethullah Huleyf). İstanbul: el-Mektebetü’l-İslâmiyye.
• Maturidî, (2020). İslam İnanç Esasları (Fıkh-ı Ekber Şerhi). (Çev. Adnan Bülent Baloğlu, Murat Memiş) İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
• Nesefî, (1990). Tabsırat’ül-Edille. (Tahk. Claude Salame). Şam.
• Nesefî, (2019). Bahru’l-Kelâm fî Akâid-i Ehli’l-İslam. (Çev. Yusuf Arıkaner). İstanbul: Endülüs.
• Nesefî, (2015). İslam İnancının Temelleri Akaid. (Çev. Seyit Ahsen). İstanbul: Bayrak. Nidâl Alâ Raşşî, el-Hidâye Şerhu’l-Bidâye fî Usuli’d-Dîn. Diyarbakır: Mektebetü Diyarbekir.
• Râzî, Fahruddîn. (1905). Me’âlimu Usûli’d-Dîn. Mısır: Matbaatu Haseniyye.
• Râzî, Fahruddîn. (1991). el-Muhassal ve Huve Muhassalu Efkâri’l-Mütekaddimîn ve’l-Müteahhirîn Mine’l- Hukemâ ve’l-Mutekellimîn. (Tahk. Hüseyin Atay). Kahire: Mektebetu Dâru’t-Turâs.
• Sâbûnî, N. (2015). el-Bidâye fî Usuli’d-Dîn. (Tahk. Abdullah Muhammed).
• Sâbûnî, N. (2020). Maturidiye Akaidi. (Çev. Bekir Topaloğlu). İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı.
• Seffârînî, Ebu’l-Avn. Levâmiü’l-Envâri’l-Behiyye ve Sevâtıü’l-Esrâri’l-Eseriyye. Beyrut.
• Seyyid eş-Şerîf, Muhammed. A., ve Erkan, A. (1997). Kitâbü’t-Ta’rîfât: Arapça-Türkçe Terimler Sözlüğü. İstanbul: Bahar Yayınları.
• Sinanoğlu, M. (2000). “İman”. DİA, Cilt: XXII. Ankara.
• Şehristânî, Ebu’l-Fetih Muhammed B. Abdülkerim. (2009). Nihâyetü’l-İkdâm fî İlmi’l-Kelâm. Beyrut: Mektebetü’s-Sekâfetü’d-Diniyye.
• Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr. (2001). Câmiu’l-Beyân an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân. (Tahk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî). Kahire: Dâru’l-Hicr.
• Taftazânî, (1989). Şerhu’l-Makâsıd. I-V. Beyrut.
• Taftazânî, (2017). Şerhu’l-Akâid. Hş. Molla İlyas. (Tahk. Mehmed Can). İstanbul: Şefkat.
• Toprak, S., Gölcük, Ş. (2019). Tarih Ekoller Problemler Kelam. Konya: Tekin Kitapevi.
• Uryânî, Osman Efendi. (2003). Hayru’l-Kalâid Şerhu Cevâhiri’l-Akâid. (Tahk. Ahmed Feridî el-Mezîdî. Muhammed Hasan Muhammed Hasan İsmail). Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• Yüksel, E. (2015). Sistematik Kelam. İstanbul: İz Yayıncılık.