Batı'nın Entelektüel İktidarı ve Türk Modernleşmesi

Yıl 2015, , 121 - 134, 26.08.2015

Gökhan Oğuz

https://doi.org/10.18506/anemon.19992

Öz

Batı'nın yerküre ölçeğinde birkaç yüzyıldır süregelen egemenliğinin en önemli dayanaklarından biri sahip olduğu entelektüel iktidardır. İnşa etmiş olduğu entelektüel hegemonya aracılığıyla Batı, düşünce biçimlerini, sorunlara yaklaşımda kullanılan perspektifleri ve kavramsal araçları belirlemekte, böylelikle elinde tuttuğu söylem üstünlüğüyle kendi iktidarını tahkim etmekte ve sürekli kılmaktadır. Bu bağlamda, oryantalizm de Batı'nın entelektüel iktidarının önemli araçlarından biri olarak belirmektedir. Oryantalizm çerçevesinde yerli aydın sınıfı ise, Batı kökenli modernleşme, gelişme ve kültür akımlarının meşruiyetinin üretilmesi işleviyle donatılmaktadır. Batı'nın siyasi, ekonomik, askeri ve diğer alanlardaki üstünlüğünü önceleyen entelektüel iktidarının yol açtığı entelektüel bağımlılığı aşmak, söz konusu iktidarın işleyiş mekanizmasının eleştirel bir analizden geçirilerek ifşa edilmesini gerekli kılmaktadır. Bu çalışma, Türk modernleşmesi örneği üzerinden, oryantalizmin Türk modernleşmesindeki içerimlerini ve yerli aydının tutum ve davranışlarını da ele almak yoluyla, böyle bir ifşa gereğini yerine getirmektedir.

Anahtar Kelimeler: Batı'nın Entelektüel İktidarı, Türk Modernleşmesi, Oryantalizm, Aydın

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Ahmad, Aijaz (1995), Teoride Sınıf, Ulus, Edebiyat, Ahmet Fethi (çev.), İstanbul: Alan Yayıncılık.
• Azman, Ayşe (1995), “Türk Aydınının Kendini Tanımlama Sorunu”, Türk Aydını ve Kimlik Sorunu, Sabahattin Şen (yay. hzl.), İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Bin Nebi, Malik (1983), Çağdaş Temel Konular, Veysel Uysal (çev.), İstanbul: Bir Yayıncılık.
• Boroujerdi, Mehrzad (2001), İran Entelektüelleri ve Batı, Fethi Gedikli (çev.), İstanbul: Yöneliş Yayınları.
• Chatterjee, Partha (1996), Milliyetçi Düşünce ve Sömürge Dünyası, Sami Oğuz (çev.), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Çoban, Barış (2005), “Aynalar Şövalyesi ya da Bilinçdışının Kaşifi LACAN”, Kadife Karanlık. Nurdoğan Rigel, Gül Batuş, Güleda Yücedoğan ve Barış Çoban (hzl.), 2. Baskı, İstanbul: Su Yayınları.
• Delanty, Gerard (2004), Avrupa'nın İcadı, Hüsamettin İnanç (çev.), Ankara: Adres Yayınları.
• Guenon, Rene (1991), Modern Dünyanın Bunalımı, Nabi Avcı (çev.), 2.Basım, İstanbul: Ağaç Yayıncılık.
• Günay, Ertuğrul (1995), “Aydınlar, Devlet ve Demokrasi”, Türk Aydını ve Kimlik Sorunu, Sabahattin Şen (yay. hzl.), İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Güngör, Erol (2006), Kültür Değişmesi ve Milliyetçilik, 14. Basım, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Güngör, Erol (2004), Türk Kültürü ve Milliyetçilik, 16. Basım, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• İlhan, Attila (2009), Hangi Batı, 8. Baskı, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• İlhan, Attila (2008), Hangi Sol, 2. Baskı, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• İlhan, Attila (2005), Ulusal Kültür Savaşı. 3. Baskı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Karpat, Kemal H. (2001), “Ziya Gökalp'in Korporatifçilik, Millet-Milliyetçilik ve Çağdaş Medeniyet Kavramları Üzerine Bazı Düşünceler”, Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce: Cumhuriyet'e Devreden Düşünce Mirası: Tanzimat ve Meşrutiyet'in Birikimi, C.1, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Karpat, Kemal H. (1996), Türk Demokrasi Tarihi: Sosyal, Ekonomik, Kültürel Temeller, İstanbul: Afa Yayınları.
• Kılıçbay, M. Ali (2000), “Atatürkçülük Ya da Türk Aydınlanması”, Türkiye'de Politik Değişim ve Modernleşme, Ersin Kalaycıoğlu ve Ali Yaşar Sarıbay (drl.), İstanbul: Alfa Basım Yayım.
• Koçak, Orhan (1995), “Ataç, Meriç, Caliban, Bandung”, Türk Aydını ve Kimlik Sorunu, Sabahattin Şen (yay. hzl.), İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Laroui, Abdullah (1993), Tarihselcilik ve Gelenek, Hasan Bacanlı (çev.), Ankara: Vadi Yayınları.
• Lewis, Bernard (2008), Modern Türkiye'nin Doğuşu, Boğaç Babür Turna (çev.), 3.Edisyon, Ankara: Arkadaş Yayınevi.
• Mardin, Şerif (2001), “Yeni Osmanlı Düşüncesi”, Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce: Cumhuriyet'e Devreden Düşünce Mirası: Tanzimat ve Meşrutiyet'in Birikimi, C.1, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mardin, Şerif (2010), Din ve İdeoloji, 18. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mardin, Şerif (2009b), İdeoloji, 13. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mardin, Şerif (2009a), Türkiye'de Toplum ve Siyaset, 16.Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Meriç, Cemil (2009a), Bu Ülke, 31. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Meriç, Cemil (2009b), Umrandan Uygarlığa, 15. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Said, Edward (1998), Oryantalizm, Nezih Uzel (çev.), 4. Baskı, İstanbul: İrfan Yayımcılık.
• Shayegan, Daryush (2007), Yaralı Bilinç, Haldun Bayrı (çev.), 5. Basım, İstanbul:Metis Yayınları.
• Spengler, Oswald (1997), Batı'nın Çöküşü, Giovanni Scognamillo ve Nuray Sengelli (çev.), 2. Baskı, İstanbul: Dergah Yayınları.
• Şeni, Nora (1993), “19. Yüzyıl Sonu İstanbul Basınında Moda ve Kadın Kıyafetleri”, 1980'ler Türkiye'sinde Kadın Bakış Açısından Kadınlar, Şirin Tekeli (yay. hzl.), 2. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Şentürk, Recep (2009), “Entelektüel Bağımlılığı Aşmak”, A. Cüneyd Köksal (Ed.), Entelektüel Bağımlığı Aşmak, İstanbul: Yedirenk.
• Taylor, Charles (2006), Modern Toplumsal Tahayyüller, Hamide Koyukan (çev.), İstanbul: Metis Yaynları.
• Topçu, Nurettin (2006), Türkiye'nin Maarif Davası, 5. Baskı, İstanbul: Dergah Yayınları.
• Toynbee, Arnold J. (1991), Medeniyet Yargılanıyor, Ufuk Uyan (çev.), İstanbul: Araç Yayıncılık .
• Türköne, Mümtaz’er (2006), Türk Modernleşmesi, 2.Baskı, Ankara: Lotus Yayınevi.
• Wagner, Peter (2003), Modernliğin Sosyolojisi, Mehmet Küçük (çev.), İstanbul: Doruk Yayıncılık.
• Yavuz, Hilmi (2009), Alafrangalığın Tarihi, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Yavuz, Hilmi (2000), Modernleşme, Oryantalizm ve İslam, 3. Basım, İstanbul: Büke Yayınları.