A Study on “Hikâye-i Leylâ vü Mecnûn” (The Story of Layla and Majnun) by Sheıkh Gâlib

Yıl 2020, , 345 - 352, 16.03.2020

İsa Işık

https://doi.org/10.18506/anemon.613848

Öz

The story of Layla and Majnun, which appeared in the Arab geography, has attracted the attention of many poets in Persian, Turkish and Urdu literatures and certain works were written on this subject. The story, which was written by many poets in masnavi verse, was also mentioned by means of references between verses. Sheikh Gâlib, accepted as the most popular poet of the18th century, also touched on the love of Layla and Majnun in his poems in various ways. Gâlib did not only mention the names of Layla and Majnun in his Divan, but also wrote a short “Hikâye-i Leylâ vü Mecnûn” in masnavi verse form. The verse, which is in the core form of the story of Layla and Majnun, consists of 18 couplets. In terms of literary history, it is worthwhile to show that the poet wrote a Layla and Majnun mesnevi, albeit briefly. In this study, the poem named “Hikâye-i Leylâ vü Mecnûn” written in the mesnevi verse form in the Divan of Sheikh Galib was examined in terms of its content. 

Anahtar Kelimeler

Divan literature, Masnavi, Sheikh Gâlib, Hikâye-i Leylâ vü Mecnûn

Şeyh Gâlib’in Leylâ ve Mecnûn Hikâyesi Üzerine Bir İnceleme

Öz

Arap coğrafyasında teşekkül eden Leylâ ve Mecnûn hikâyesi; Fars, Türk ve Urdu edebiyatlarında birçok şairin dikkatini çekmiş ve bu mevzuda eserler kaleme alınmıştır. Birçok şair tarafından mesnevi nazım biçimiyle kaleme alınan hikâye, aynı zamanda mısra aralarında telmih yoluyla da zikredilmiştir. 18. yüzyılın zirve şairi kabul edilen Şeyh Gâlib de şiirlerinde değişik vesilelerle Leylâ ve Mecnûn aşkına değinmiştir. Gâlib, Divan’ında Leylâ ve Mecnûn isimlerini zikretmekle yetinmemiş, mesnevi nazım şekliyle kısa bir “Hikâye-i Leylâ vü Mecnûn” da kaleme almıştır. Leylâ ve Mecnûn hikâyesinin özü görünümünde olan manzume 18 beyitten oluşur. Şairin kısa da olsa bir Leylâ ve Mecnûn mesnevisi yazması edebiyat tarihi açısından değerlidir. Bu çalışmada, Şeyh Galib Divanı’ında bulunan “Hikâye-i Leylâ vü Mecnûn” adlı manzume, muhteva yönüyle incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Divan edebiyatı, Mesnevi, Şeyh Gâlib, Hikâye-i Leylâ vü Mecnûn

Kaynakça

• Abdelmaksoud, B. S. M. (2004). Leylâ ile Mecnûn Mesnevisinin Arap, Fars ve Türk Edebiyatında Ele Alınış Biçimi ve Larendeli Hamdî'nin Eseri. Doktora Tezi. C. 1-2. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Alışık, G. S. (2002). “Azerbaycan Türkçesi”. Türkler Ansiklopedisi. C.19. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları. 227–243.
• Ayan, H. (2016). Leylâ vü Mecnûn Fuzûlî. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Ayverdi, İlhan (2010). Misalli Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Kubbealtı Yayınları.
• Baydemir, H. (2009). “Fazıl Yoldaşoğlu’nun Leylâ İle Mecnûn Hikâyesi Üzerine Bir İnceleme”. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 4/3. s.319-337.
• Canım, R. (2009). “Fuzûlî’den Yirmi Birinci Asra Bir Tuhfe: Leylâ ile Mecnûn”. Bu Alâmet ile Bulur Beni Soran Fuzûlî Kitabı, İstanbul: Kesit Yay. s. 363-372.
• Doğan, M. N. (2000). Fuzûlî, Leylâ ve Mecnûn, Metin, Düzyazıyaya Çeviri, Notlar ve Açıklamalar. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Erbay, N. (2012). Edirneli Şâhidî’nin Leylâ vü Mecnûn (Gülşen-i Uşşâk) Mesnevisi (İnceleme - Tenkitli Metin). Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
• Gökmen, A. (2004). “Elsa’nın Mecnunu’nda Aragon’un Zamansal ve Şiirsel Yolculuğu”. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. XVII (2). s. 227-246.
• http://lugatim.com/ Erişim Tarihi: 27.08.2019
• İnalcık, Şevkiye (1967). Kays b. Al-Mulavvah (Al-Macnûn) ve Divanı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Kalkışım, M. (1994). Şeyh Galib Divanı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Kartal, A. (2010). Şiraz’dan İstanbul’a Türk-Fars Kültür Coğrafyası Üzerine Araştırmalar. İstanbul: Kurtuba Kitap.
• Kısa, A. Y. (2012). Nizami’nin ‘Leyla İle Mecnun’ Adlı Eseri İle Johann Wolfgang Von Goethe’nin ‘Dıe Leıden Des Jungen Werthers’ (Genç Werther’in Acıları) Adlı Eserinde Sevgili İmgesi ve Kadın Algısı. Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
• Koçak, A. (2006). Leylâ vü Mecnūn - Tebrizli Hakîrî-. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Kütük, R. (2002). Lârendeli Hamdî`nin Leylâ ile Mecnûn Mesnevîsi (İnceleme/ Metin ve Diğer Leylâ ile Mecnûn Mesnevîleriyle Mukayesesi). Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
• Kütük, R. (2004). Bireyin Egitimini Konu Edinen Bir Eser Olarak Larendeli Hamdi'nin Leylâ ile Mecnûn Mesnevisi. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. S. 24, s. 67-83.
• Levend, A. S. (1959). Arap Fars ve Türk Edebiyatlarında Leylâ ve Mecnûn Hikâyesi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Macit, M. (2011). Gelenekten Geleceğe. Ankara: Kapı Yay.
• Mengi, M. (2010). Eski Türk Edebiyatı Tarihi. Ankara: Akçağ Yayınları
• Özçoban, Y. (2004). “Leyla ile Mecnun Hikâyesinin Bir Tatar Varyantı ile Fuzulî’nin Leyla vü Mecnun Mesnevisine Mukayeseli Bir Bakış”. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, S. 18. s.67-77.
• Pala, İ. (2011). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü. İstanbul: Kapı Yay.
• Pala, İ. (2018). Leyla ile Mecnûn. İstanbul: Kapı Yay.
• Solmaz, S. (2000). “Fuzûlî’nin Gözüyle Mecnûn”. Türk Kültürü. S. 450. s. 632-640.
• Şentürk, A. A. ve Kartal, A. (2009). Eski Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Uludağ, S. (2012). Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Yavuz, K. (2000). (e-kitap). Âşık Paşa Garib-nâme 1/1, 1/2. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/10669,garib-namepdf.pdf?0 Erişim Tarihi: 30.10.2019.
• Yavuz, K. (2005). “Leylâ ile Mecnûn Hikâyesinin Edebiyattaki Yeri”. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi. C. 2. S. 4. s.57-69.
• Yazıcı, T. (2003). “Leylâ ve Mecnûn”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 27. Ankara. 160-161.
• Yiğit, S. (2018). “Fuzûlî ve Aziz Nesin’in Leylâ ile Mecnûn’larının Mukayesesi”. TÜRÜK Uluslararası Dil Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi. Yıl:6. S. 12 s. 364-394.