İlk Dönem Tasavvuf Kültüründe Horasan Melâmîliği ve Anadolu’da Bir Melâmî Karakter: Zembilfroş

Yıl 2014, Cilt: 2 Sayı: 2, 85 - 99, 01.12.2014

Naci Özsoy

Öz

Bu çalışmada, Horasan Melamîliği, gelişimi, üstadları, prensipleri araştırılacak. İmam Gazâlî’nin melâmî tavrı, sûfîlere yönelik eleştirileri irdelenecek. Horasan Melamî düşüncesinin Anadolu’yu nasıl etkilediği incelenecek. Ayrıca Zembilfroş karakterinin Horasan Melamîliğinden nasıl etkilenmiş olabileceği ve aralarındaki benzerlikler ortaya konulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Zühd, Tasavvuf, Melâmî, Horasan Melâmîliği, İmam Gazâlî, Zembilfroş

KHORASAN MELAMIS AND A MELAMI CHARACTER IN ANATOLIA IN THE FIRST PERIOD OF SUFI CULTURE: ZEMBILFROSH

Öz

In this study, Khorasan Melamis, its evolution, its masters and principles will be investigated. Imam Ghazali’s Melami attitude and his criticism against the sufis will be analyzed. It wil be examined how the idea of Khorasan Melamis affected the Anatolia. And also It will be put forth how the Zembilfrosh character could be affected from Khorasan Melamîs and similarities between them.

Anahtar Kelimeler

Asceticism, Sufism, Melami, Khorasan Dervishes, Ghazali, Zembilfrosh

Kaynakça

• Aldulbâki, Muhammed Fuad; Sünenü İbni Mace, Beyrut (t.y.)
• Algar, Hamid; “The Hamzaviyye: A Daviant Movement in Bosnian Sufism” Islamic Stu- dies, İslâmbad, 1997, c. 36, Sayı 2-3
• Bolat, ali, Bir Tasavvuf Okulu Olarak Melâmetîlik, İnsan Yayınları, İstanbul 2003.
• el-Buhari, Sahihu’l-Buhari.
• el-Bağdadi, Abdulkadir b. Ömer, Hizanetu’l-Edeb ve lübbü lübâbi Lisâni’l-Arab, Emiriy- ye Matbaası, Beyrut, h. 1329.
• el-Gazâlî, Muhammed b. Muhammed; İhyâu Ulûmi’d-Din, Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut.
• el-Kâşânî, Abdurrezzâk, Mu’cemu Istılâhâti’s-Sûfiyye, thk.Abdulâl Şahin, Kahire 1992.
• el-Mukaddisî , Muhammed ibn Ahmed, Ahsenu’l Tekâsim fî mâ’rifeti’l-ekâlim, ed. M.J. De Goeje, Leiden: E.J. Brill 1906.
• et-Taberi; Ebu Cafer Muhammed b. Cerîr, Tarihu’l-Umem ve’l-Memlûk, Kahire, h.1339.
• et-Taberi; Ebu Cafer Muhammed b. Cerîr, Câmiu’l-Beyan fî Tefsîri’l-Kur’an, h.1329.
• Griffel, Frank; Gazâlî’nin Felsefî Kelâmı, ç. İbrahim Halil Ülger, Klasik Yayınları, İs- tanbul 2012.
• Hucviri, Keşfu’l-mahcûb, t. R.A. Nicholson, London, Luzac& Co. 1936.
• İbnu’l-Esîr; Esedu’l-Ğâbe fî ma’rifeti’s-Sahâbe, İntişârât İsmâiliyât, Tahran Arabi, 1960.
• İbn Haldun; el-Mukaddime, Mektebetu’n-Neccari, Mısır, (t.y)
• İbn Teymiyye, el-İstikâme, thk. M. Reşad Salim, Medine 1403.
• İmam Gazâlî, Aldananlar (El-Keşfü ve’t-Tebyin fi Ğururi’l-Halki Ecmaîn), terc. Fetullah Yılmaz, Semerkand Yayınları, İstanbul 2011.
• İmam Gazâlî, el-Munkizu min’ed-Dalâl, t. Yahya Pakiş, Umran Yayınları, İstanbul 1988.
• İmam Gazâli; İhyâu Ulûmid-Dîn, t. Ahmed Serdaroğlu, Bedir Yayınları, İstanbul 2011.
• İmam Gazâlî, İhyâu Ulûmi’d-Din, terc. Ali Arslan, Merve Yayınları, İstanbul.
• Kara, Mustafa; Tasavvuf ve Tarikatler Tarihi, Dergâh Yayınları, İstanbul 1990.
• Muhammed ibn Ahmed El-Mukaddisî; Ahsenu’l Tekâsim fî mâ’rifeti’l-ekâlim ed. M.J. De Goeje, Leiden: E.J. Brill 1906.
• öztürk, Yaşar nuri; Tarih Boyunca Tasavvufi Düşünce, 1. Baskı 1974.
• Özdemir, Necat, Zembilfroş Hikâyesi Bir Araştırma ve Analiz, Ravza Yayıncılık, İstanbul 2012
• Râğıb el-İsfahâni; Müfredât, Kur’an Kavramları Sözlüğü, ç. Yusuf Türker, Pınar Yayın- ları, İstanbul 2012.
• Sevim , Ali, İslam Kaynaklarına Göre Malazgirt Savaşı, TTK Ankara, 1971.
• Süllemî, Ebu Abdurrahman Muhammed; Tis’atu Kutub fi usuli’t-Tasavvuf ve’z-Zuhd, 1993.
• Süllemî, Ebû Abdurrahman, Risâletü’l-Melâmetîyye, Ebû’l-Ala Afifî, neşr., Kahire, 1945.
• Sviri, Sara; İlk Dönem Tasavvuf Kültüründe Melâmetiyye Hareketi ve Hakîm Tirmîzî, ç. Salih Çift.
• Şeyhânî, Muhammed; et-Terbiyyetu’r-ruhiyyetu beyne’s-Sufiyyin ve’s-Selefin, Dâru Ku- teybe, 1995.
• Uludağ, Süleyman; “Bir Mutasavvıf Olarak İmam Gazâlî”, Diyanet İlmi Dergisi, 2011.
• Yılmaz, Hasan Kamil, Anahatlarıyla Tasavvuf ve Tarikatler, Ensar Yayınları, İstanbul 2012.
• Yılmaz, Hasan Kamil; Tasavvuf Mes’eleleri, Erkam Yayınları, İstanbul 1997.