Geomorphological Observations Between Iznik-Mekece

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 1, 125 - 138, 24.02.2020

Öznur Yazıcı

Öz

The study area is located between the eastern part of Lake Iznik, which is the 5th largest lake of Turkey, and Mekece. Depression chain which formed by depending on North Anatolian Fault Zone is a graben system in which Iznik Depression, Karadin Trough and Pamuk Plain are sequenced eastward as a continuation of Gemlik Bay in the west. Geomorphological units in the region are studied under the headings as high mountainous, high and low plateaus, plains and flat areas. The river system established during the Pliocene period was rearranged due to the rainy-cool climatic conditions and active tectonics in the Pleistocene. Sakarya River formed a joining strait connecting the Pamuk Plain and the flat area that Goksu Stream is attended to the Sakarya River. Many old and new landforms take place in the field side by side such as lake and stream terraces, alluvial fans, fault scarps, sand islands. With these characteristics, it can be said that the geomorphological development in the study area is in the advanced youth stage.

Anahtar Kelimeler

Geomorphology, Lake Iznik, Sakarya River, North Anatolian Fault Zone

İznik-Mekece Arasında Jeomorfolojik Gözlemler

Öz

Çalışma alanı, Türkiye’nin 5. büyük gölü olan İznik Gölü’nün doğusuyla Mekece arasında bulunmaktadır. Kuzey Anadolu Fay Zonu’na bağlı olarak oluşan depresyon zinciri, batıdaki Gemlik Körfezi’nin devamı olarak doğuya doğru İznik Depresyonu, Karadin Oluğu ve Pamuk Ovası’nın sıralandığı bir graben sistemidir. Bölgedeki jeomorfolojik birimler; dağlık kesim, yüksek ve alçak plâtolar, ovalar ve düzlüklerden oluşmaktadır. Pliyosen’de kurulan akarsu şebekesi, Pleistosen’de ortaya çıkan yağışlı-serin iklim şartlarına ve aktif tektoniğe bağlı olarak yeniden düzenlenmiştir. Sakarya Nehri, Göksu Çayı’nın kendisine karıştığı kesimdeki düzlükle Pamuk Ovası’nı birbirine bağlayan bir birleştirme boğazı meydana getirmiştir. Sahada aşınım yüzeyleri, göl ve akarsu sekileri, birikinti konileri, fay diklikleri, kum adaları gibi eski ve yeni yerşekilleri iç içe yer almaktadır. Bu özellikleriyle, çalışma sahasında jeomorfolojik gelişimin ileri gençlik aşamasında olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Jeomorfoloji, İznik Gölü, Sakarya Nehri, Kuzey Anadolu Fay Zonu

Kaynakça

• Adatepe, F. & Erel, L. (2006). İznik Tarihsel Dönem Deprem Verilerinin İrdelenmesi. İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Yerbilimleri Dergisi, 19(2), 131-150.
• Ak, S., 2017. Kuzey Anadolu Fayı ve İznik. Iznik Gazetesi, (Erişim: 01.12.2017), http://iznikgazetesi.com/yazar-kuzey-anadolu-fayI-ve-iznik-257.html
• Akartuna, M. (1968). Armutlu Yarımadası’nın Jeolojisi. İ.Ü. Fen Fakültesi Monografileri (Tabiî İlimler Kısmı), 20, 105 s.
• Ambraseys, N. N. (1970). Some Characteristic Features of the North Anatolian Fault Zone, Tectonophysics, 9, 143-165.
• Ambraseys, N. N. & Zátopek, A. (1969): The Mudurnu Valley, West Anatolia, Turkey, Earthquake of 22 July 1967. Bulletin of the Seismological Society of America, 59, 521-589.
• Avşarcan, B. (1997). Yalıtaşı Oluşumuyla İlgili Kuramlar ve Türkiye Kıyılarındaki Yalıtaşlarının Bazı Özellikleri. İ. Ü. Coğrafya Dergisi, 5, 259-282.
• Bargu, S. (1982). İznik-Yenişehir (Bursa)-Osmaneli (Bilecik) Yöresinin Jeolojisi. İstanbul Yerbilimleri, 3(l-2), 191-234.
• Barka, A. A. & Kadinsky-Cade, K. (1988). Strike-Slip Fault Geometry in Turkey and its Influence on Earthquake Activity, Tectonics, 7, 663-684.
• Barka, A. A. & Kuşçu, I. (1996). Extents of the NAF in Izmit, Gemlik ve Bandırma Bays. Turkish Journal of Marine Sciences, 2, 93-106.
• Barka, A. A. (1993). Kuzey Anadolu Fayı’nın Sapanca-İzmit ve Geyve-İznik Kolları Üzerinde Paleosismik Araştırmalar. Proje No: TBAG 1013/YBAG 0021, İstanbul.
• Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü (2015). İznik Manyetik Rasathanesi. B.Ü. Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü İznik Deprem Zararlarının Azaltılması Hizmet Merkezi. (Erişim: 20.05.2018) http://www.koeri.boun.edu.tr/iznik/?page_id=160&lang=tr
• Bozcu, M. (1992). Geyve (Adapazarı İli)-Sapanca Dolayının Jeolojik ve Petrolojik İncelemesi. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Dönmez, Y. (2014). Türkiye Bitki Cğrafyası Çalışmaları. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Coğrafya Dergisi, 29, 1-27.
• Ece, Ö. I. (1990). Gemlik (Bursa) Bölgesindeki Tersiyer Yaşlı Sedimanter Kayaçların Stratigrafisi. Türkiye Petrol Jeologları Derneği Bülteni, 2(1), 123-134.
• Emre, Ö.; Erkal, T.; Tchepalyga, A.; Kazancı, N.; Keçer, M. & Ünay, E. (1998). Doğu Marmara Bölgesi’nin Neojen Kuvaterner’deki Evrimi. M.T.A. Dergisi, 120, 223-258.
• Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Yayını (1972). İznik Orhangazi ve Gemlik Ovaları Hidrojeolojik Etüd Raporu. D.S.İ. Genel Müdürlüğü.
• Erinç, S. (1971). Jeomorfoloji II (2. Baskı). İstanbul: İ.Ü. Coğrafya Enstitüsü Yayınları.
• Erol, O. (1980). Türkiye’de Neojen ve Kuaterner Aşınım Dönemleri, Bu Dönemlerin Aşınım Yüzeyleri ile Yaşıt (Korelan) Tortullara Göre Belirlenmesi. Jeomorfoloji Dergisi, 8, 1-40.
• Erol, O. (1985). Jeomorfoloji I (Jeomorfolojinin Konusu, Kapsamı, Morfojenetik Süreçler ve Bölgeler, Yeriçi, Yerkabuğu, Yeryapısı, Yamaç Gelişimi, Flüvyal Jeomorfoloji), Ders Notları, 1-247.
• Erol, O. (1993). Ayrıntılı Jeomorfoloji Haritaları Çizim Yöntemi. İ.Ü. Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü Bülteni, 10, 19-38.
• Güngördü, M. (1985). Güney Marmara Bölümü (Doğu kesimi) Bitki Örtüsünün Coğrafi Şartları. İ.Ü. Coğrafya Dergisi, 1, 77-94.
• Honkura, Y. & Işıkara, A. M. (1991). Multidisciplinary Research on Fault Activity in the Western of the North Anatolian Fault Zone. Tectonophysics, 193, 347-357.
• Kayan, İ. (1993). Kuaterner Araştırmalarında İznik-Ilıpınar Örneği. Türkiye Kuaterneri. Workshop Bildiri Özleri. İ.T.Ü. Maden Fak. Jeoloji Müh. Böl. Genel Jeoloji Anabilim Dalı-TÜBİTAK-GloTek, 17-19 Kasım 1993, 8-11.
• Ketin, İ. (1969). Kuzey Anadolu Fayı Hakkında. M.T.A. Dergisi, 72, 1-27.
• Ketin, İ. (1976). San Andreas ve Kuzey Anadolu Fayları Arasında Bir Karşılaştırma. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 19, 149-154.
• Koçyiğit, A. (1989). Suşehri Basin; An Active Fault Wedge Basin. Tectonophysics, 167, 13-29.
• Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları (1995). Bursa İli Arazi Varlığı. İl Rapor No: 16, Ankara.
• Meriç, E.; Nazik, A.; Avşar, N., Alpar, B.; Ünlü, S. & Gökaşan, E. (2009). Kuvaterner’de Olası Marmara Denizi-İznik Gölü Bağlantısının Delilleri: İznik Gölü (Bursa-KB Türkiye) Güncel Sedimanlarındaki Ostrakod ve Foraminiferlerin Değerlendirilmesi. İstanbul Yerbilimleri Dergisi, 22(1), 1-19.
• Meşeli, A. (2010). İznik Gölü Havzasında Çevre Sorunları. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 134-148.
• Öztürk, A.; İnan, S. & Tutkun, Z. (1985). Abant-Yeniçağa Yöresinin Tektoniği. Cumhuriyet Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, Seri A-Yerbilimleri, 2, 35-52.
• T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Su Yönetimi Genel Müdürlüğü (2017). Göller ve Sulak Alanlar Eylem Planı (2017-2023), 194 sayfa.
• Uçarkuş, G. (2002). Gemlik Fay Zonu’nun Aktif Tektoniği. Yüksek Lisans Tezi. İstanvul: İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Yazıcı, Ö. (1999). İznik-Mekece Arasının Jeomorfolojisi. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.