Okuma Alışkanlığının Kazandırılmasına İlişkin Öğretmen Görüşlerinin İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 4, 1027 - 1037, 24.08.2020

Yaşar Çelik

https://doi.org/10.18506/anemon.643230

Cited By: 2

Öz

İlkokul öğretmenlerinin öğrencilerine okuma alışkanlığı kazandırmada karşılaştıkları sorunları, kullandıkları stratejileri ve okuma alışkanlığı kazandırmaya yönelik görüş ve önerilerini tespit etmeyi amaçlayan bu araştırma durum çalışması deseninde nitel bir çalışmadır. Araştırmada amaçlı örnekleme yöntemlerinden kolay ulaşılabilir durum örneklemesi kullanılmıştır. Araştırmaya, 2018-2019 eğitim-öğretim yılında, devlet ilkokullarında görev yapan 76 öğretmen katılmıştır. Araştırma verileri yarı yapılandırılmış görüşme formu ile elde edilmiştir. Verileri elde etmek amacıyla dört araştırma sorusu sorulmuştur. Veriler içerik analizi ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda, öğretmenlerin okuma alışkanlığı kazandırırken meslektaşlarına örnek olabilecek birçok strateji kullandıkları; aileden, çevreden, meslektaşlardan kaynaklanan birçok sorunla karşılaştıkları belirlenmiştir. İlaveten okuma alışkanlığı kazandırırken istenen sonuçlara ulaşabilmek için öğretmenlerin MEB yetkililerinden, meslektaşlarından ve ailelerden beklentileri ortaya konmuştur. Araştırma sonuçları doğrultusunda bazı önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Okuma alışkanlığı, Öğretmen, Görüş

The Investigation of Teachers' Opinions about Gaining Reading Habits

Öz

This research is a qualitative case study which aims to determine the problems faced by primary school teachers, the strategies they used in having students acquire reading habits, and their opinions and suggestions about getting students acquire reading habits. In the research, easily accessible case sampling, one of the purposeful sampling methods, was used. 76 teachers working in state primary schools in 2018-2019 academic year participated in the study. The data were obtained through a semi-structured interview form. Four research questions were asked to obtain the data. The data were analyzed by content analysis method. As a result of the research, it was determined that teachers used many strategies that can be an example for their colleagues while having students acquire reading habits, and that they faced many problems arising from family, environment and colleagues. In addition, teachers' expectations from MoNE officials, colleagues and families have been established in order to achieve the desired results while getting students acqure reading habit. Some suggestions were made in line with the results of the research.

Anahtar Kelimeler

Reading Habit, Teacher, Opinion

Kaynakça

• Aksoy, E. ve Öztürk, D. S. (2018). Öğrencilerdeki okuma alışkanlığının öğretmen ve öğrenci görüşlerine göre belirlenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 22 (1), 143-184.
• Akbayır, S. (2009). Çocuğum neyi okumalı? Ankara: Pegem Yayınları.
• Arıcı, A. F. (2005). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin okuma durumları (beceri-ilgi alışkanlık-eğilim). (Doktora tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi'nden edinilmiştir. (Tez No.162923).
• Baker, L., Deborah, S., & Kirsten, M. (1997). Home and family influences on motivations for reading. Educational Psychologist, 32, 69-82.
• Balcı, A. (2003). Bir okuma materyali olarak çocuk dergileri ve “çocuklara rehber”. TUBAR, 13, 319-349.
• Bayram, O. (1990). İlkokul çağı çocuklarının okuma alışkanlığı ve Yenimahalle İlçe Halk Kütüphanesi Gezici Kütüphane Hizmeti. (Yüksek lisans tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi'nden edinilmiştir. (Tez No. 12432).
• Bugün (2014). TÜİK’ten utandıran kitap okuma raporu. https://1000 kitap.com/haber. Erişim Tarihi. 15.02.2019.
• Bus-Adriana, G., & Yan, I., Marinus, H. (1995). Mothers reading to their 3 year olds: The role of mother-child attachment security in becoming literate. Reading Research Quarterly, 30, 998-1015.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak-Kılıç, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri (13. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Calp, M. (2010). Özel eğitim alanı olarak Türkçe öğretimi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2007). Research methods in education (6th ed.). New York: NY, US. Francis Group.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Curtis, M. E., & Longo, A. M. (1999). When adolescents can't read: Methods and materials that work. Brookline Books. Cambridge: MA.
• Çakmak, T. ve Yılmaz, B. (2009). Okul öncesi dönem çocuklarının okuma alışkanlığına hazırlık durumları üzerine bir araştırma: Hacettepe Üniversitesi Beytepe Anaokulu örneği. Türk Kütüphaneciliği, 23(3), 489-509.
• Çetin, Y. ve Karaata, C. (2010). Türk öğrencilerin kitap okumama sorununa çözüm önerileri. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), 202-215.
• Crain, T., Catherine, & Dale, P. S. (1992). Do early talkers become early readers? Linguistic precocity, preschool language, and emergent literacy. Developmental Psychology, 28, 421-429.
• Devrimci, H. (1993). İlkokul 5. sınıf çocuklarında okuma alışkanlığının incelenmesi. (Bilim uzmanlığı tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi'nden edinilmiştir. (Tez No. 31510).
• Dökmen, Ü. (1994). Okuma becerisi, ilgisi ve alışkanlığı üzerine psikososyal bir araştırma. İstanbul: MEB Yayınları.
• Dunning, D. B., Mason, J, M., & Stewart, Janice, P. (1994). Reading to preschoolers: A responseto scarborough and dobrich and recommendations for future research. Developmental Review, 14, 324-339.
• EARGED. (2007). Öğrencilerin okuma düzeyleri, Ankara: https://www.meb.gov.tr/earged/earged/okuma_duzey.pf. Erişim Tarihi.21.01.2020.
• Goodman, K., & Goodman, Y. (1982). Spelling ability of a self-taught reader. F. Gollasch (Ed.), Language and Literacy: The selected works of Kenneth S. Goodman, 2, içinde, ss. 22-1226. London: Routledge ve Kegan Paul.
• Gönen, M., Öncü, E. Ç. ve Işıtan, S. (2004). İlköğretim 5., 6. ve 7. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlıklarının incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, https://dhgm.meb. gov.tr/yayimlar/dergiler. Erişim Tarihi: 28 Mart 2019.
• Gudakovska, I. (1996). Students’ reading habits in latvia. Journal of Adolescent & Adult Literacy, 40(1), 64-68.
• Güngördü, E. (2006). Okuma alışkanlığı edinme sürecinde sınıf öğretmeninin sorumluluğu. Gazi Üniversitesi ulusal sınıf öğretmenliği kongresi bildiri kitabı. 1. Ankara: Pegem Akademi.
• Gürcan, H. İ. (1996). Okuma alışkanlığı ile kitap yayımcılığının kültürel iletişim ve teknolojisine bağlı sorunları karşısında Türkiye koşulları temelinde bir model önerisi. (Doktora tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi'nden edinilmiştir. (Tez No.51386)
• Gürler, Ü. (1999). Çocuk kitapları ve anne-babaların bu konudaki tutumları üzerine bir inceleme. (Yüksek lisans tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi'nden edinilmiştir. (Tez No. 81914).
• İpşiroğlu, Z. (1997). Eğitimde yeni arayışlar. İstanbul: Adam Yayınları. Jacobs, J. S., M., Timothy G., & Swinyard, W. R. (2000). Reading aloud to students: Anational probability study of classroom reading practices of elementary school teachers. Educational Pychology, 21, 171-193.
• Jensen, K., Papp, S., & Richmond, B. (1998). Improving çhildren’s habits in recreational reading. Chicago: Saint Xavier University & IRI/Skylight Field-Based Masters Program.
• Jones, W. F. (1996). Teachers as readers/students as readers. Sustaining the vision. (pp: 17-21) Conference of the International Association of School Librarianship, England.
• Karaşahin, M. (2009). İlköğretim ve ortaöğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin okuma kültürlerinin değerlendirilmesi. Ankara: MEB, Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Daire Başkanlığı.
• Lickteig, M. J., & Russel, J. F. (1993). Elementary teachers' read-aloud practice. Reading Teacher, 30, 202-208.
• Lonigan, C. J. (1994). Reading to preschoolers exposed: is the emperor really naked? Developmental Review, 14, 303-323.
• Maraşlı, A. (2005). Okumayı sevdirme yolları. İstanbul: Bilge Yayıncılık. MEB (2018). Türkçe öğretim programı: Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. (2nd ed). Thousand Oaks: CA Sage.
• Morrow, L. M., Gambrell, L. B., & Pressley, M. (2003). Best practices in literacy instruction (2nd ed.). New York: Guilford.
• Olcay, B. (1990). İlkokul çağı çocuklarının okuma alışkanlığı ve Yenimahalle İlçe Halk Kütüphanesi Gezici Kütüphane Hizmeti. (Yüksek Lisans Tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi'nden edinilmiştir. (Tez No.12432).
• Özen, F. (2001). Türkiye’de okuma alışkanlığı. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Özgen, B. (1992). Okuma alışkanlığı üzerine. ABC Dergisi, 72, 6-8. Patton, M. Q. (2005). Qualitative research. New York: John Wiley & Sons, Ltd.
• Sağlamtunç, T. (1989). Türk gençlerinin okuma alışkanlıkları, Türkiye’de ve Almanya Federal Cumhuriyeti’nde gençlere yönelik kütüphane hizmetleri, Ankara: http://genclikbirikimi.org/kunye. Erişim Tarihi: 21.01.2020.
• Sağlamtunç, T. (1990). Türkiye’de üniversite kütüphanecilik bölümlerinin 4. sınıf öğrencilerinin özgür (boş) zaman-ders dışı okuma alışkanlıkları üzerine bir araştırma. Türk Kütüphaneciliği, 4(1), 3-21.
• Scarborough, H. S., & Dobrich, W. (1994). On the efficacy of reading to preschoolers. Developmental Review, 14, 245-302.
• Sever, S., İnce-Samur, A. Ö., Doğan, B. N., Çıldır, B. ve Bulut, S. (2013). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin okuma kültürü edinme düzeyleri ile kitle iletişim araçlarını kullanma alışkanlıklarının incelenmesi. İstanbul: I. Türkiye Çocuk ve Medya Kongresi Bildiriler Kitabı, Çocuk Vakfı Yayınları.
• Sofuoğlu-Gönen, M. (1979). Anaokullarına giden 5 ve 6 yaş çocuklarının seçilmiş resimli kitapları hakkında beğenilerinin incelenmesi, Ankara: T.K.D.B. 28(3), 151-156.
• Sünbül, A. M., Yılmaz, E., Demirer, V., Ceran, D. Işık, A., Çintaş, D., Çalışkan, M. ve Alan, S. (2010). İlköğretim öğrencileri kitap okuma alışkanlıkları: Konya ili araştırma raporu. (5-6-7-8. Sınıflar). Konya: Selçuk Üniversitesi
• Staiğer, R. C. (1979). Roads to reading. Paris: UNESCO. Strommen, L. T., & Mates, B. F. (2004). Learning to love reading: Interviews with older children and teens. Journal of Adolescent ve Adult Literacy, 48, 188-199.
• Suna, Ç. (2006). İlköğretim öğrencilerinin okuma ilgi ve alışkanlıklarını etkileyen etmenlerin analitik olarak incelenmesi ve değerlendirilmesi, (Yüksek lisans tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi'nden edinilmiştir. (Tez No.187992).
• Tanju, E. H. (2010). Çocuklarda kitap okuma alışkanlığı’na genel bir bakış. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 21, 30-39.
• Türk Dil Kurumu (TDK) (2019). Türk Dil Kurumu Sözlükleri, https://sozluk.gov.tr/?kelime, Erişim Tarihi: 29 Aralık 2019.
• Ülper, H. (2011). Öğrenci açısından okumaya güdüleyici etmenler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(2), 941-960.
• Vogt, W. P., Gardner, D. C., & Haeffele, L. M. (2012). When to use what research design. New York: Guilford Press.
• Wilhelm, J. D. (1997). You gotta be the book: teaching engaged and reflective reading with adolescents. New York: Teachers College Press.
• Yavuzer, H. (2012). Çocuk psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8th ed.). Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Yılmaz, B. (2012). Okumanın nörobiyolojisi. Türk Kütüphaneciliği, 26(1), 142-14.