İşyerinde Yalnızlığın Örgütsel Sinizm Üzerindeki Etkisinde Tükenmişliğin Aracı Rolünün İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 5, 1421 - 1439, 25.10.2021

Burak Özdemir

https://doi.org/10.18506/anemon.894333

Cited By: 1

Öz

Bu araştırma kaynakların korunması teorisi kapsamında işyerinde yalnızlık algısının örgütsel sinizm üzerindeki etkisinde tükenmişliğin aracı rolünü incelemeyi amaçlamaktadır. Bu amaca uygun olarak araştırma evreni öğretmenler olarak belirlenmiş ve kolayda örneklem yöntemi ile 362 öğretmenden 21.05.2019-05.08.2019 tarihleri arasında veriler elde edilmiştir. Araştırmada katılımcılara demografik bilgi formu, işyerinde yalnızlık ölçeği, tükenmişlik ölçeği ve örgütsel sinizm ölçeği uygulanmıştır. İşyerinde yalnızlık ölçeği, sosyal yalnızlık ve duygusal yalnızlık olmak üzere iki boyutu içermektedir. Örgütsel sinizm ölçeğinde üç boyut bulunmaktadır. Bunlar duygusal, bilişsel ve davranışsal sinizmdir. Tükenmişlik ölçeği iki boyuttan oluşmaktadır. Bunlar duygusal tükenme ile duyarsızlaşma ve düşük başarı hissidir. Araştırmada yer alan değişkenler arasındaki ilişkiler yapısal eşitlik modeli ile incelenmiştir. Araştırma bulguları duygusal yalnızlığın, duygusal, bilişsel ve davranışsal sinizmi pozitif yönde etkilediğini göstermektedir. Ayrıca, sosyal yalnızlık duygusal, bilişsel ve davranışsal sinizm üzerinde negatif etkiye sahiptir. Son olarak, duygusal tükenme ile duyarsızlaşma, duygusal yalnızlık ile duygusal sinizm ve bilişsel sinizm arasındaki ilişkide kısmi aracı role sahipken, duygusal yalnızlık ile davranışsal sinizm arasındaki ilişkide tam aracı role sahiptir.

Anahtar Kelimeler

Kaynakların Korunması Teorisi, İşyerinde Yalnızlık, Tükenmişlik, Örgütsel Sinizm

Teşekkür

Araştırma verilerinin toplanması sürecindeki katkılarından ötürü Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Sekreteri Dr. Kürşat TARIM'a teşekkür ederim.

Examining the Mediating Role of the Burnout in the Effect of Workplace Loneliness on Organizational Cynicism

Öz

This research aims to examine the mediating role of burnout in the effect of workplace loneliness on organizational cynicism within the scope of conservation of resources theory. Following this aim, the research population is determined as teachers and data are obtained from 362 teachers between 21.05.2019 and 05.08.2019 using the convenience sampling method. In the research, demographic information form, workplace loneliness scale, burnout scale, and organizational cynicism scale are applied to the participants. The workplace loneliness scale contains two dimensions; social companionship and emotional deprivation. There are three dimensions in the organizational cynicism scale; affective, cognitive, and behavioral cynicism. The burnout scale consists of two dimensions. These are emotional exhaustion with depersonalization and reduced personal accomplishment. Relationships between variables are examined through the structural equation model. Research findings reveal that emotional deprivation positively affects affective, cognitive and behavioral cynicism. In addition, social companionship has negative effects on affective, cognitive and behavioral cynicism. Finally, while emotional exhaustion with depersonalization has a partial mediator role in the relationship between emotional deprivation and affective cynicism and cognitive cynicism, it has a full mediator role in the relationship between emotional deprivation and behavioral cynicism.

Anahtar Kelimeler

Conservation of Resources Theory, Workplace Loneliness, Burnout, Organizational Cynicism

Kaynakça

• Abraham, R. (2000). Organizational cynicism: Bases and consequences. Genetic, Social, and General Psychology Monographs, 126(3), 269-292.
• Akgül, H. (2017). Lojistik sektörü çalışanlarının duygusal ve sosyal yalnızlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. The Journal of International Lingual, Social and Educational Sciences, 3(2), 269-287.
• Aksoy, S. (2019). Çalışma arkadaşlarına güvenin örgütsel özdeşleşmeye etkisinde işyerinde yalnızlığın aracılık rolü. Business and Economics Research Journal, 10(1), 203-218.
• Alarcon, G. M., Edwards, J. M., & Menke, L. E. (2011). Student burnout and engagement: A test of the conservation of resources theory. The Journal of Psychology, 145(3), 211-227. doi:10.1080/00223980.2011.555432
• Allen, M. (2017). The SAGE Encyclopedia of Communication Research Methods. California: Sage.
• Altınkurt, Y., & Yılmaz, K. (2012). Relationship between the school administrators’ power sources and teachers’ organizational trust levels in Turkey. Journal of Management Development, 31(1), 58-70.
• Angerer, J. M. (2003). Job burnout. Journal of Employment Counseling, 40(3), 98-107. doi:10.1002/j.2161-1920.2003.tb00860.x
• Aşık, N. A. (2016). İş yerinde yalnızlığın tükenmişlik üzerine etkisi. Business & Management Studies: An International Journal, 4(3), 366-384.
• Avşaroğlu, S., Deniz, M. E., & Kahraman, A. (2005). Teknik öğretmenlerde yaşam doyumu iş doyumu ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 115-129.
• Ay, F. (2015). İstismarcı yönetim, işyeri yalnızlığı ve örgütsel sinizm arasındaki ilişkiler: Sağlık çalışanlarına yönelik bir çalışma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(41), 1116-1126.
• Aydemir, M., & Bayram, N. (2016). Yapısal eşitlik modellemesi ile yalnızlık, kendini affetme ve kendini sevme değişkenleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 35(1), 81-88.
• Bang, H., & Reio Jr, T. G. (2017). Examining the role of cynicism in the relationships between burnout and employee behavior. Journal of Work and Organizational Psychology, 33, 217-227. doi:10.1016/j.rpto.2017.07.002
• Baron, R., & Kenny, D. A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51, 1173-1182.
• Başol, G., & Altay, M. (2009). Eğitim yöneticisi ve öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 15(58), 191-216.
• Bayrakdar, N. (2014). Din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmenlerinin mesleki tükenmişliği algıları (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Bedük, A., Eryeşil, K., & Esmen, O. (2015). The effect of organizational commitment and burnout on organizational cynicism: A field study in the healthcare industry. International Scholarly and Scientific Research & Innovation, 9(10), 3485-3489.
• Bellini, D., Ramaci, T., & Bonaiuto, M. (2015). The restorative effect of the environment on organizational cynicism and work engagement. Journal of Human Resource and Sustainability Studies, 3, 124-135. doi:10.4236/jhrss.2015.33017
• Bradley, H. B. (1969). Community-based treatment for young adult offenders. Crime and Delinquency, 15, 359-370.
• Brandes, P. (1997). Organizational cynicism: Its nature, antecedents, and consequences (Unpublished doctoral thesis), University of Cincinnati, USA.
• Brookings, J. B., Bolton, B., Brown, C. E., & McEvoy, A. (1985). Self-reported job burnout among female human service professionals. Journal of Occupational Behaviour, 6(2), 143-150.
• Buchwald, P. & Schwarzer, C. (2010). Impact of assessment on students’ test anxiety. P. Peterson, E. Baker & B. McGaw (Ed.), International Encyclopedia of Education (s. 498-505) içinde. Oxford: Elsevier.
• Buric, I., Soric, I., & Penezic, Z. (2016). Emotion regulation in academic domain: Development and validation of the academic emotion regulation questionnaire (AERQ). Personality and Individual Differences, 96, 138-147. doi:10.1016/j.paid.2016.02.074
• Cheng, J., & Yang, Y. (2018). Hotel employee job crafting, burnout, and satisfaction: The moderating role of perceived organizational support. International Journal of Hospitality Management, 72, 78-85. doi:10.1016/j.ijhm.2018.01.005
• Chudzicka-Czupała A., Chrupała-Pniak M., & Grabowski D. (2014). Why may teachers become cynical at work? Predictors of organizational cynicism among Polish teachers - research report. The New Educational Review, 4, 262-272.
• Crossman, A., & Harris, P. (2006). Job satisfaction of secondary school teachers. Educational Management Administration & Leadership, 34(1), 29-46. doi:10.1177/1741143206059538
• Cubitt, S., & Burt, C. (2002). Leadership style, loneliness and occupational stress in New Zealand primary school principals. New Zealand Journal of Educational Studies, 37(2), 159-169. doi:10.1177/1741143206059538
• Çam, Z., & Öğülmüş, S. (2019). From work life to school: Theoretical approaches for school burnout. Current Approaches in Psychiatry, 11(1), 80-99.
• Çetin, A., & Alacalar, A. (2016). İş yaşamında yalnızlığı yordamada kişilik özellikleri ile algılanan sosyal ve örgütsel desteğin rolü. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 12(27), 193-216.
• Dean, J. W., Brandes, P. & Dharwadkar, R. (1998). Organizational cynicism. Academy of Management Review, 23(2), 341-352. doi:10.5465/amr.1998.533230
• Demerouti, E. (2018). Integrating individual strategies in the job demands-resources theory. İstanbul Business Research, 7(1), 5-32. doi:10.26650/ibr.2018.47.1.0001
• Demirbaş, B., & Haşit, G. (2016). İş yerinde yalnızlık ve işten ayrılma niyetine etkisi: Akademisyenler üzerine bir uygulama. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 137-158.
• Doğan, T., Çetin, B. & Sungur, M. Z. (2009). İş yaşamında yalnızlık ölçeği türkçe formunun geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 10, 271-277.
• Durrah, O., Chaudhary, M., & Gharib, M. (2019). Organizational cynicism and its impact on organizational pride in industrial organizations. International Journal of Environmental Research and Public Health, 16(7), 1-16. doi:10.3390/ijerph16071203
• Erdost, H. E., Karacaoğlu, K., & Reyhanoğlu, M. (2007). Örgütsel sinizm kavramı ve ilgili ölçeklerin Türkiye’deki bir firmada test edilmesi. 15. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, Sakarya.
• Ergin, C. (1993). Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve Maslach tükenmişlik ölçeğinin uyarlanması. 7. Ulusal Psikoloji Kongresi, Ankara.
• Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research, 18(1), 39-50. doi:10.2307/3151312
• Freudenberger, H. J. (1974). Staff burnout. Journal of Social Issues, 30, 159-165. doi:10.1111/j.1540-4560.1974.tb00706.x
• George, D., & Mallery, P. (2019). IBM SPSS Statistics 25 Step by Step: A Simple Guide and Reference. New York: Routledge.
• Ghadi, Y. M. (2017). The impact of workplace spirituality on voluntary turnover intentions through loneliness in work. Journal of Economic and Administrative Sciences, 33(1), 81-110.
• Hair, J. F., Jr., Black, W. C., Babin, B. J., & Anderson, R. E. (2009). Multivariate data analysis. NJ: Pearson Prentice Hall.
• Hair, J., Hult, T., Ringle, C., & Sarstedt, M. (2014). A primer on partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM). CA: Sage Publications.
• Hobfoll S. E. (2001). The influence of culture, community, and the nested-self in the stress process: Advancing conservation of resources theory. Applied Psychology: An International Review, 50(3), 337-421. doi:10.1111/1464-0597.00062
• Hobfoll, S. E., & Ford, J. S. (2007). Conservation of resources theory. Encyclopedia of Stress, 3(3), 562-567.
• Hobfoll, S. E., Stevens, N. R., & Zalta, A. K. (2015). Expanding the science of resilience: Conserving resources in the aid of adaptation. Psychological Inquiry: An International Journal for the Advancement of Psychological Theory, 26(2), 174-180. doi: 10.1080/1047840X.2015.1002377
• Hobfoll, S. E., Halbeslen, J., Neveu, J., & Westman, M. (2018). Conservation of resources in the organizational context: The reality of resources and their consequences. Annual Review of Organizational Psychology and Organizational Behavior, 5, 103-128. doi:10.1146/annurev-orgpsych-032117-104640
• Holmgreen, L., Tirone, V., Gerhart, J., & Hobfoll, S. E. (2017). Conservation of resources theory: Resource Caravans and Passageways in Health Contexts. C. L. Cooper, & J. C. Quick (Ed.), The handbook of stress and health: A guide to research and practice (s. 443-457) içinde. Chichester: John Wiley and Sons.
• Hoşgör, H., & Cin, S. (2020). İşyeri yalnızlığı ile örgütsel sinizm ilişkisi: Bir eğitim ve araştırma hastanesinde uygulama. Turkish Studies, 15(5), 2449-2461. doi:10.7827/TurkishStudies.44851
• Hou, N., Doerr, A., Johnson, B. A., & Chen, P. Y. (2017). Locus of control. C. L. Cooper, & James C. Quick (Ed.), The handbook of stress and health: A guide to research and practice (s. 283–298) içinde. Chichester: John Wiley and Sons.
• Hoy, W. K., & Tarter, C. J. (2004). Organizational justice in schools: No justice without trust. International Journal of Educational Management, 18(4), 250-259. doi:10.1108/09513540410538831
• Hoyle, R. H., & Robinson, J. C. (2004). Mediated and moderated effects in social psychological research: measurement, design, and analysis issues. C. Sansone, C. C. Morf, & A. T. Panter (Ed.). The SAGE handbook of methods in social psychology (s. 213-233) içinde. CA: Sage Publication.
• Kanbur, A., & Kanbur, E. (2015). Lider - üye etkileşiminin örgütsel sinizme etkisi: Algılanan içsellik statüsünün aracılık rolü. Journal of World of Turks, 7(2), 193-216.
• Karadağ, E., Kılıçoğlu, G., & Yılmaz, D. (2014). Organizational cynicism, school culture, and academic achievement: The study of structural equation modeling. Educational Sciences: Theory & Practice, 14(1), 102-113.
• Kayaalp, E., & Özdemir, T. Y. (2020). Öğretmenlerin örgütsel sessizlik, örgütsel yalnızlık ve örgütsel yabancılaşma algılarının örgütsel sinizm düzeyleriyle ilişkisi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(38), 101-113.
• Kim, S., Park, Y., & Headrick, L. (2018). Daily micro-breaks and job performance: General work engagement as a cross-level moderator. Journal of Applied Psychology, 103(7), 772-786. doi:10.1037/apl0000308
• Lam, L. W., & Lau, D. C. (2012). Feeling lonely at work: Investigating the consequences of unsatisfactory workplace relationships. The International Journal of Human Resource Management, 23(20), 4265-4282. doi:10.1080/09585192.2012.665070
• Lambert, E. G., Altheimer, I., & Hogan, N. L. (2010). Exploring the relationship between social support and job burnout among correctional staff. Criminal Justice And Behavior, 37(11), 1217-1236. doi:10.1177/0093854810379552
• Lapointe, E., Vandenberghe, C., & Fan, S. X. (2020). Psychological contract breach and organizational cynicism and commitment among self-initiated expatriates vs. host country nationals in the Chinese and Malaysian transnational education sector. Asia Pacific Journal of Management, 1-24. doi:10.1007/s10490-020-09729-7
• Lim, V., Teo, T., & Zheng, X. (2018). Sleep deprived and lonely: The moderating effect of social exclusion on insomnia and cyberloafing. PACIS 2018, Yokohama.
• Marsh, H. W. (2012). Application of confirmatory factor analysis and structural equation modeling in sport and exercise psychology. G. Tenenbaum, & R. C. Eklund (Ed.), Handbook of sport psychology (s. 737-799) içinde. NJ: John Wiley & Sons.
• Maslach, C. (1982). Burnout: The cost of caring. NJ: Englewood Cliffs.
• Maslach, C., Schaufeli, W. B., & Leiter, M. P. (2001). Job burnout. Annual Review of Psychology, 52, 397-422. doi:10.1146/annurev.psych.52.1.397
• Meszaros, V., Adam, S. Szabo, M., Szigeti, R., & Urban, R. (2012). The bifactor model of the maslach burnout inventory-human services survey (MBI-HSS)-an alternative measurement model of burnout. Stress Health, 30, 82-88. doi: 10.1002/smi.2481
• Mercan, N., Demirci, K., Özler, D. E., & Oyur, E. (2015). İş yaşamında yalnızlık, duygusal zeka ve psikolojik sermaye arasındaki ilişkiler üzerine bir araştırma. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(5), 197-211.
• Mohapatra, M., Madan, P., & Srivastava, S. (2020). Loneliness at work: Its consequences and role of moderators. Global Business Review, 1-18. doi:10.1177/0972150919892714
• Morelli, N., & Cunningham, C. J. L. (2012). Not all resources are created equal: COR theory, values, and stress.The Journal of Psychology Interdisciplinary and Applied, 146(4), 393-415. doi:10.1080/00223980.2011.650734
• Neto, R. C. A. (2015). Teachers feel lonely too: A study of teachers’ personal and professional characteristics associated with loneliness. Psico, 46(3), 321-330.
• Neves, P. (2012). Organizational cynicism: Spillover effects on supervisor–subordinate relationships and performance. The Leadership Quarterly, 23, 965-976. doi:10.1016/j.leaqua.2012.06.006
• Oplatka, I. (2009). Organizational citizenship behavior in teaching. International Journal of Educational Management, 23(5), 375-389. doi:10.1108/09513540910970476
• Özçelik, H., & Barsade, S. G. (2018). No employee an island: Workplace loneliness and job performance. Academy of Management Journal, 61(6), 2343-2366.
• Prapanjaroensin, A., Patrician, P. A., & Vance, D. E. (2017). Conservation of resources theory in nurse burnout and patient safety. Journal of Advanced Nursing, 73, 2558-2565. doi:10.1111/jan.13348
• Schaufeli, W. B., & Buunk, A. B. (1996). Professional burnout. M. J. Schabracq, J. A. M. Winnubst, & C. L. Cooper (Ed.), Handbook of work and health psychology (s. 311-346) içinde. Chichester: Wiley.
• Schaufeli, W. B., Leiter, M. P., & Maslach, C. (2008). Burnout: 35 years of research and practice. Career Development International, 14(3), 204-220. doi:10.1108/1362043091096640
• Schwarzer, R., & Hallum, S. (2008). Perceived teacher self-efficacy as a predictor of job stress and burnout: mediation analyses. Applied Psychology: An International Review, 57, 152–171. doi:10.1111/j.1464-0597.2008.00359.x
• Shirom, A., Melamed, S., Toker, S., Berliner, S., & Shapira, I. (2005). Burnout and health review: Current knowledge and future research directions. G. P. Hodgkinson, & J. K. Ford (Ed.), International review of industrial and organizational psychology (s. 269-308) içinde. Chichester: John Wiley.
• Simha, A., Elloy, D. F., & Huang, H. (2014). The moderated relationship between job burnout and organizational cynicism. Management Decision, 52(3), 482-504. doi:10.1108/MD-08-2013-0422
• Simon D., Kriston L., Loh A., Spies C., Scheibler F., Wills C., & Harter M. (2010). Confirmatory factor analysis and recommendations for improvement of the autonomy-preference-index (API). Health Expectations, 13, 234-243. doi:10.1111/j.1369-7625.2009.00584.x
• Somech, A., & Bogler, R. (2002). Antecedents and consequences of teacher organizational and professional commitment. Educational Administration Quarterly, 38(4), 555-577.
• Stephenson, L. E., & Bauer, S. C. (2010). The role of isolation in predicting new principals’ burnout. International Journal of Education Policy and Leadership, 5(9), 1-17. doi:10.22230/ijepl.2010v5n9a275
• Swider, B. W., & Zimmerman, R. D. (2009). Born to burnout: A meta-analytic path model of personality. Job Burnout, and Work Outcomes. Journal of Vocational Behavior, 76, 487-506. doi:10.1016/J.JVB.2010.01.003
• Thomas, N., & Gupta, S. (2018). Organizational cynicism- what every manager needs to know. Development and Learning in Organizations, 32(2), 16-19.
• Viswanathan, M. (2005). Measurement Error and Research Design. California: Sage Publications.
• Wright, T. A., & Hobfoll, S. E. (2004). Commitment, psychological well-being and job performance: An examination of conservation of resources (COR) theory and job burnout. Journal of Business and Management, 9(4), 389-406.
• Wright S. L. (2005). Loneliness in the Workplace (Unpublished doctoral thesis), University of Canterbury, New Zealand.
• Wright, S. L., Burt, C. D. B., & Strongman, K. T. (2006). Loneliness in the workplace: Construct definition and scale development. New Zealand Journal of Psychology, 35(2), 59-68.
• Wright, S., & Silard, A. (2020). Unravelling the antecedents of loneliness in the workplace. Human Relations, 1-22. doi:10.1177/0018726720906013
• Yaşlıoğlu, M. M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: Keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46, 74-85.
• Zhou, X. (2018). A review of researches workplace loneliness. Psychology, 9, 1005-1022. doi:10.4236/psych.2018.95064
• Zhao, K. (2020). Sample representation in the social sciences. Synthese, 1-19. doi:10.1007/s11229-020-02621-3