Türkçe Öğretmeni Adaylarının Başarı Yönelimleri

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 1, 299 - 323, 30.04.2022

Seyhan Yıldırım Döner , Sezgin Demir

https://doi.org/10.18506/anemon.1003049

Öz

Başarı; bir işten iyi ve yararlı sonuçlar elde etmektir. Başarı istendiktir, elde edilmesi için bireyin çabası gerekmektedir. Bireylerdeki başarı yönelimlerini açıklığa kavuşturmak amacıyla kuramsallaştırılan 2x2 başarı yönelimleri kuramı; öğrenme-yaklaşma, öğrenme-kaçınma, performans-yaklaşma ve performans-kaçınma alt boyutlarından oluşmaktadır. Bu çalışmanın amacı Türkçe öğretmeni adaylarının başarı yönelimlerine ilişkin görüşlerinin belirlenmesidir. Çalışma nitel araştırma türünde, olgubilimsel desende gerçekleştirilmiştir. Çalışma grubunu 2018-2019 eğitim ve öğretim yılında Fırat Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Öğretmenliği Programında öğrenim gören Türkçe öğretmeni adayları oluşturmaktadır. Çalışmanın etik kurul izni; Fırat Üniversitesi Rektörlüğü Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Etik Kurulundan, 31.12.2018, 303054 sayılı belge ile alınmıştır. Örnekleme yöntemi olarak katılımcıların Türkçe öğretmeni adayı olmaları, 4. sınıf olmaları ve kadın erkek eşitliğinin sağlanması koşullarına bağlı olarak amaçlı örnekleme türlerinden tipik durum örnekleme yöntemi uygulanmıştır. Çalışma grubu 6 kadın 6 erkek toplamda 12 kişiyle oluşturulmuştur. Çalışmada 10 sorulu bir görüşme protokolü, veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Yarı yapılandırılmış görüşmelerden elde edilen görüşler bilgisayar ortamında yazılı hâle getirilerek içerik ve betimsel analize tabi tutulmuştur. Kodlama sürecinde başlangıç kodlamaya ek olarak odak kodlama işlemi de gerçekleştirilmiştir. Benzer cevaplar bir araya getirilerek cevapların toplam cevaplar içerisindeki frekansları tablolaştırılmıştır. Bulgular tabloların altında yorumlanmıştır. Katılımcı görüşlerinin değerlendirilmesi sonucunda katılımcıların başarı yönelimlerinden baskın olarak öğrenme-yaklaşma yönelimine sahip oldukları söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Başarı yönelimleri, Türkçe öğretmeni adayları, nitel araştırma, olgubilimsel, içerik analizi

The Achievement Goals of Pre-Service Turkish Teachers

Öz

Achievement refers to acquire a good and useful outcomes from that job. The achievement is desired, and the effort of individual is required to achieve it. Accordingly, each individual has a different achievement goal. 2x2 Theory of Achievement Goals, which was theorized in order to clarify the achievement goals of individuals, consists of such sub-dimensions as learning-approach, learning-avoidance, performance-approach, and performance-avoidance. The purpose of this study is to determine the opinions of pre-service Turkish teachers on the achievement goals. The study was conducted in the phenomenological design, qualitative research type. The study group consists of Turkish teacher candidates studying in Fırat University Education Faculty Turkish Language Teaching Program in the 2018-2019 academic year. Ehics committee approval of the study; received from Fırat University Rectorate Social and Human Sciences Research Ethics Committee with document number 303054, 31.12.2018. The typical case sampling method, a purposeful sampling method, was implemented as the sampling method because of the conditions that the participants were Turkish teachers, that they were in the 4th grade, and that the equality of women and men was achieved. The study group was composed of a total of 12 people, 6 females and 6 males. In the study, an interview protocol including 10 questions was applied as the data collection instrument. The opinions obtained from the semi-structured interviews were turned into written format in computer setting and proceeded to content and descriptive analysis. In the coding process, focus coding was also performed in addition to the initial coding. Similar answers were categorized, and the frequencies of the answers between the total answers were tabulated. The findings are interpreted under the tables. As a result of the analysis of student opinions, it can be stated that pre-service participants have a predominantly learning-approach goal out of the achievement goals.

Anahtar Kelimeler

achievement goals, pre-service Turkish teachers, qualitative research, phenomenology, content analysis

Kaynakça

• Akın, A. (2008). Self-compassion and achievement goals: A structural equation modeling approach. Eğitim Araştırmaları-Eurasian Journal of Educational Research, 31, 1-15. DOI: 10.1.1.362.504.
• Akın, A. ve Arslan, S. (2014). Başarı yönelimleri ile kararlılık arasındaki ilişkiler. Eğitim ve Bilim, 39(175), 267-274. DOI: 10.15390/EB.2014.2125
• Ames, C. (1992). Classrooms: Goals, structures and student motivation. Journal of Educational Psychology, 84(3), 261-271. https://doi.org/10.1037/0022-0663.84.3.261
• Arslan, A. (2011). Öğretmen adaylarının amaç yönelimleri ile yapılandırmacılığa yönelik görüşlerinin incelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(1), 107-122. http://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423910307.pdf
• Arslan, S. ve Akın, A. (2015). 2x2 Başarı yönelimleri ölçeği (revize formu): Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Sakarya University Journal Of Education, 5(1), 7-15. https://doi.org/10.19126/suje.05454
• Aydın, S. (2014). Öğretmen adaylarının başarı amaç yönelimleri ve akademik öz-yeterliklerinin yapısal eşitlik modeliyle incelenmesi. Electronic Turkish Studies, 9(2), 221-230. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.6338
• Babenko, O., Daniels, L. M., White, J., Oswald, A. and Ross, S. (2018). Achievement goals of medical students and physicians. Educational Research and Reviews, 13(2), 74-80. DOI: 10.5897/ERR2017.3392
• Bakırcıoğlu, R. (2012). Ansiklopedik eğitim ve psikoloji sözlüğü. Ankara, Anı Yayıncılık.
• Berber, A. (2018). Ortaöğretim öğrencilerinin umut, duygu düzenleme algılarının başarı yönelimleri üzerindeki etkisi. (Yüksek lisans tezi). Bülent Ecevit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara, Pegem Akademi.
• Cenberci, S. and Beyhan, A. (2016). Research for motivational persistence levels of prospective teachers in terms of age, gender and teaching branch variables. Journal of Education and Training Studies, 4(12), 21-26. DOI: 10.11114 / jetler.v4i12.1882
• Creswell, J. W. (2017). Araştırma deseni: nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları. (Çev. Ed. S. B. Demir) Ankara, Eğiten Kitap.
• Demir, S. and Yıldırım Döner, S. (2019). The relationship between motivational persistence and achievement goals of turkish teacher candidates. International Online Journal of Educational Sciences, 11(2), 67-80. DOI:10.15345/iojes.2019.02.005
• Deveci, İ . (2019). Ortaokul öğrencilerinin takım çalışması ve karar verme eğilimlerinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 47, 311-330. DOI: 10.9779/pauefd.525059
• Dweck, C. S. (1986). Motivational processes affecting learning. American Psychologist, 41(10), 1040-1048. https://doi.org/10.1037/0003-066X.41.10.1040
• Dweck, C. S. and Leggett, E. S. (1988). A social-cognitive approach to motivation and personality. Psychological Review, 95(2), 256–273. https://doi.org/10.1037/0033-295X.95.2.256
• Elliot, A. J. and Church, M. A. (1997). A hierarchical model of approach and avoidance achievement motivation. Journal of Personality and Social Psychology, 72(1), 218-232. https://psycnet.apa.org/buy/1997-02176-019
• Elliot, A. J. and Dweck, C. S. (1988). Goals: An approach to motivation and achievement. Journal of Personality and Social Psychology, 54(1), 5–12. https://doi.org/10.1037/0022-3514.54.1.5
• Elliot, A. J. and McGregor, H. A. (2001). A 2 x 2 achievement goal framework. Journal of Personality and Social Psychology, 80(3), 501-519. https://psycnet.apa.org/buy/2001-16719-011
• Ersoy, E. ve Başer, N. (2010). Probleme dayalı öğrenme sürecinin öğrenci motivasyonuna etkisi. International Periodical Fort he Languagesi Literature and History of Turkish or Turkic, 5(4), 336-358. https://www.researchgate.net/profile/Esen-Ersoy/publication/271023771_The_Effect_of_Problem_Based_Learning_Process_on_Student_Motivation/links/5657203508ae4988a7b5284f/The-Effect-of-Problem-Based-Learning-Process-on-Student-Motivation.pdf
• Gözler, A., Bozgeyikli, H. ve Avcı, A. (2017). Sınıf öğretmeni adaylarının başarı yönelimleri ile mesleki kaygı düzeylerinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 189-211. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2017.17.28551-304629
• Gözüyeşil, E. (2012). Beyin temelli öğrenmenin akademik başarıya etkisi: Bir meta-analiz çalışması. (Yüksek Lisans Tezi). Niğde Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Niğde.
• Gümüş, K. A. (2018). Ortaokul öğrencilerinin başarı yönelimleri ile İngilizceye yönelik tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Kırıkkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Kırıkkale.
• Güvenç, H . (2011). Öğretmen adayı öğrencilerin mesleki özyeterlilik algıları ile öğrenci başarısı sorumluluk algıları. Education Sciences, 6(2), 1410-1421. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/nwsaedu/issue/19820/212074
• Ilıman, M. (2018). Özerk öğrenme, yansıtıcı düşünme ve başarı yönelimleri arasındaki ilişkiler: İngilizce dersi örneği. (Yüksek lisans tezi), Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Çanakkale.
• Ilhan, A. ve İnce, E. (2015). Takım çalışması ve takım etkinliğini belirleyen faktörlerin ölçülmesi: Gaziantep Üniversitesinde bir uygulama. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(1), 127-152. http://iibfdergisi.ksu.edu.tr/en/download/article-file/107739
• İzci, E. ve Koç, S. (2012). Pedagojik formasyon eğitimi alan öğrencilerin başarı yönelim düzeylerinin incelenmesi. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(8), 31-43. http://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423875162.pdf
• Karahan, B. Ü. (2018). Examining the relationship between the achievement goals and teacher engagement of turkish teachers. Journal of Education and Training Studies, 6(3), 101-107. doi:10.11114/jets.v6i3.2919
• Kayis, A. R., and Ceyhan, A. A. (2015). Investigating the achievement goals of university students in terms of psycho-social variables. Educational Sciences: Theory & Practice, 15(2), 445-462. DOI 10.12738/estp.2015.2.2497
• Kayiş, A. R. (2013). Üniversite öğrencilerinin başarı yönelimlerinin incelenmesi. (Yüksek lisans tezi), Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Kotaman, H. (2015). Öz yeterlilik inancı ve öğrenme performansının geliştirilmesine ilişkin yazın taraması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 111-133. https://dergipark.org.tr/tr/pub/uefad/issue/16687/173408
• Merriam, S. B. (2018). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber. (Çev. Ed. S. Turan). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (2016). Nitel veri analizi. (Çev. Edt. S. A. Altun ve A. Ersoy). Ankara, Pegem Akademi.
• Murray, H. A. (1938). Explorations in personality. New York, NYC: Oxford University Press.
• Odacı, H., Berber Çelik ve Ç., Çikrıkçı, Ö. (2013). Psikolojik danışman adaylarının başarı yönelimlerinin bazı değişkenlere göre yordanması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(39), 95-105. http://turkpdrdergisi.com/index.php/pdr/article/view/74/73
• Oral, T. ve Özgüngör, S. (2015). Ergenlerde kimlik statülerinin başarı amaç yönelimlerini yordama gücü. İlköğretim Online, 14(1), 1-12. DOI: 10.17051/io.2015.16713
• Özgüngör, S. (2014). Üniversite öğrencilerinde benlik saygısı düzeyine göre kimlik statüleri ile başarı yönelimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(35), 33-46. https://doi.org/10.9779/PUJE543
• Sağlam, H. (2017). Öğrencilerin fizik başarılarının başarı yönelimleri, fizik öz yeterlik inançları ve fizik öğrenme anlayışları açısından incelenmesi. (Yüksek lisans tezi), Boğaziçi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Sakal, Ö. ve Aytekin, İ. (2014). Bireycilik-Toplulukçuluk değerlerinin başarı amaç yönelimlerine etkisi üzerine karşılaştırmalı bir araştırma. KAU IIBF Dergisi, 5(8), 45-66. https://www.kafkas.edu.tr/dosyalar/iibfdergi/file/08/3_.pdf
• Sharif, B. W. (2018). Öğrencilerin başarı yönelimleri ile pozitif ve negatif duygulanım düzeyleri arasındaki ilişki. (Yüksek lisans tezi), Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Sönmez, V. ve Alacapınar, F. (2017). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara, Anı Yayıncılık.
• Taha, M. M. (2016). Structural Model of the Relationships among Cognitive Processes, Visual Motor Integration, and Academic Achievement in Students with Mild Intellectual Disability (MID). Insights into Learning Disabilities, 13(2), 131-150. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1122797.pdf
• Tekin, M. (1973). Öğrenci dünyası. Ankara, Ayyıldız Matbaası.
• Toğluk, E. (2009). Hemşirelik öğrencilerinin başarı yönelimleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Tuncer, M. ve Bahadır, F. (2017). Öğretmen adaylarının üstbiliş düşünme becerileri algıları ve başarı yönelimlerine yönelik tutumlarının çeşitli değişkenlere göre değerlendirilmesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(2), 1326-1343. https://openaccess.firat.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11508/9872/3507.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Tunçer, P. (2011). Örgütsel değişim ve liderlik. Sayıştay Dergisi, 80(1), 57-83. https://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423911502.pdf
• Türnüklü, D. A. (2000). Eğitimbilim Araştırmalarında Etkin Olarak Kullanılabilecek Nitel Bir Araştırma Tekniği: Görüşme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 24(24), 543-559.Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/kuey/issue/10372/126941
• Ürün Karahan, B. (2016). Türkçe öğretmen adaylarının okumaya yönelik tutumlarının başarı hedef yönelimleri ile ilişkisinin incelenmesi. Electronic Turkish Studies, 11(14), 783-794. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9825
• Yazıcı, H. (2009). Öğretmenlik mesleği, motivasyon kaynakları ve temel tutumlar: Kuramsal bir bakış. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(1), 33-46. http://static.dergipark.org.tr/article-download/a99a/a8ab/3ca8/JA95RV96FM/5a3a118f9449b_253a7370e030039ddaaf8a1c6b8158f0.pdf?
• Yerdelen, S. ve Padır, M. A. (2017). Öğretmenler için 3x2 başarı yönelimi ölçeği Türkçeye uyarlanması: Geçerlilik-güvenirlik çalışması. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(3), s. 1027-1039. DOI: 10.14686/buefad.335069