The Structural Role of the Subject in Categorical Propositions and Its Existential Import

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 3, 1208 - 1216

Zehra Oruk Akman

https://doi.org/10.18506/anemon.1424747

Öz

Logic, as a system designed to distinguish between right and wrong, necessitates that all judgments pertain to a “thing.” In categorical propositions, this judgment is anchored in the “thing,” which is represented by the term “subject.” The subject serves as the foundational element upon which the entire logical system is built. Within the classical tradition of logic, it is widely accepted that only affirmative propositions presuppose the existence of their subjects. However, for a judgment to be formed within a proposition, the subject must refer to an existent. This study examines the debates within the classical tradition regarding the existence of the subject in propositions and questions its existential significance based on these discussions. The existence of the subject holds pivotal importance in classical logic for several reasons. For example, to establish a contradiction between two propositions, the “unity of subject”—one of the eight conditions for contradiction—requires that the same subject be used in both propositions. Furthermore, the study explores the discussions between Farabi and Ibn Sina regarding the actuality and possibility of the individuals to which the subject refers, evaluating their approaches to the possible individuals denoted by the subject. At its core, analyzing the ontological implications of the subject is essential for assessing the coherence and consistency of the logical system.

Anahtar Kelimeler

Propositions, Judgement, Subject, Existence, Existential Import.

Konunun Kategorik Önermelerdeki Yapısal İşlevi ve Varlıksal Anlamı

Öz

Doğruyu yanlıştan ayıran bir sistem olması itibari ile, Mantıkta oluşturulan tüm yargılar bir “şey” hakkında olmak zorundadır. Yüklemli önermelerde de yargı bu şey üzerine bina edilir. Önermede bu “şeye” referansta bulunan kavram “konu” terimi ile karşılanır. Konu tüm sistemin kendisi üzerine bina edildiği yapı taşıdır. Klasik gelenekte, yalnızca olumlu önermelerin konularının varlığını gerektirdiği yaklaşımı yaygındır. Oysa önermede bir yargının oluşturulabilmesi için, konunun bir varlığa referansta bulunması gerekmektedir. Bu çalışmada, önermede konunun varlığına yönelik klasik gelenekte yer alan tartışmalar incelenecek ve bu tartışmalar dolayısıyla konunun varlıksal değeri sorgulanacaktır. Zira konunun varlığı, klasik mantık açısından birçok veçheden oldukça önemlidir. Örneğin iki önerme arasında çelişkinin oluşabilmesi için sekiz birlik şartından biri olan “konuda birliğin” sağlanabilmesi adına var olan konunun iki ayrı önermede kullanılması gerekmektedir. Ayrıca konunun referansta bulunduğu fertlere yönelik Fârâbî-İbn Sinâ arasındaki fiil-imkân tartışmalarına yer verilerek konunun olası fertlerine yönelik yaklaşımlar değerlendirilecektir. En temelde mantıksal sistemin tutarlılığının tespiti için konunun varlıksal anlamının irdelenmesi önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Önerme, Yargı, Konu, Varlık, Varlıksal Anlam

Kaynakça

• Abdünnâfi İffet Efendi. (2019). Tercüme-i Burhân-ı Gelenbevî. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu.
• Abharī, A. al-Dīn. (1396). Ḫulâsat al-afkar wa-naḳāvat al-Asrar. Tahran: Müessese-i Pejûheş-i Hikmet ve Felsefe-i İran.
• Abharī, A. al-Dīn. (1998). Qasf al-ḥaḳāʾiḳ fî taḥrīr al-daḳāʾiḳ. İstanbul: Çantay Kitabevi. al-Mallawī, A. b. ʿAbd al-Fattāḥ al-Mujīrī. (n.d.). Al-Asrār al-Haqīqiyyah fīmā Yataallāq bi al-H̱arijiyyah wa al-Ḥaqīqiyyah. King South University.
• Amāsī, Ḫōcā Kerīm. (1276). Mīzān al-ʿadl. Ceride-yi Havadis Matbaasi: Istanbul.
• Aristoteles. (1989). Organon I: Kategoryalar (H. R. Atademir, Trans.). İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• El-Rouayheb, K. (2010). Introduction. In Kashf Al-asrâr ’an Ghawâmid al-Afkâr. Berlin & Tehran: Free University of Berlin, Institute for Islamic Studies & Iranian Institute for Philosophy.
• Fârâbî. (2016). Kitâbü’l-Elfâẓi’l-müstaʿmele fi’l-manṭıḳ (Y. Aydınlı, Trans.). İstanbul: Litera Yayıncılık.
• Gelenbevī, I. (1309). Risālat al-imkān. Istanbul.
• Ibn Sīnā. (1375). Al-Ishārāt wa al-tanbīhāt with the commmentaries of Nasir al-Din al-Tusi and Qutb al-Din al-Râzi. Qom: Nashr al-Balâgah.
• Ibn Sīnā. (1964). Al-Shifaʾ Manṭıḳ:al-Ḳıyās. Cairo: Muassasat al-Misriyyat al-Amma.
• Ibn Sīnā. (1982). Kitāb al-Najāt. Beyrut: Dār al-Afāq al-Jadīd.
• İbn Sînâ, E. A. el-H. b. A. b. A. (2006). Yorum Üzerine (Kitâbuş-Şifâ: ʿİbâre) (Ö. Türker, Trans.). İstanbul: Litera Yay.
• Kâtibî, E.-H. N. D. A. b. Ö. b. A. (2017). Şemsiyye Risâlesi. In F. Özpilavcı (Trans.), Şemsiyye Risâlesi Tahkik Çeviri ve Şerh (pp. 49–190). İstanbul: Litera Yayıncılık.
• Keşşî, Z.-D. (n.d.). Hadâiku’l-hakāik (Tercüme) (A. R. Şahin, Trans.). Basılmamış Tercüme Çalışması.
• Klima, G. (2009). Great Medival Thinkers: John Buridan. New York: Oxford University Press. Kur’an-ı Kerim. (n.d.).
• Oruk Akman, Z. (2024). Klasik Mantıkta Yargının Onto-Epistemolojisi: Konusunun Varlığı Bakımından Önermeler. Ankara: Elis Yayınları.
• Özel, E. (2022). Türkiye Merkezli Bir Tartışma: “Reference”ın Türkçesi. Theosophia, (4), 47–59.
• Parsons, T. (2014). Articulating Medieval Logic. Oxford: Oxford University Press.
• Qūshjī, ʿAlāʾ al-Dīn. (1393). Sharḥ Tajrīd al-ʿaḳāid. Kum: İntişârât-ı Râid.
• Qutb ad-Dīn Razī. (n.d.). Lawāmiʿ al-asrār bi-Sharḥ Maṭāliʿ al-Anwār (Vol. 2).
• Russell, B. (1905). On Denoting. Mind, 15(56), 479–493.
• Samarqandī, S. al-Dīn. (2022a). Bashārāt al-Ishārāt Sharh al-Ishārāt wal-tanbīhāt. Unpublished work.
• Samarqandī, S. al-Dīn. (2022b). Sharḥ al-Qısṭas al-Āfkār. Unpublished work.
• Shahrazūrī, S. ad-Dīn. (1372). Sharḥ al-Ḥikmat al-Ishrāq. Tehran.
• Street, T. (2016). İslâm Mantık Tarihi (2. Baskı; Harun Kuşlu, Trans.). İstanbul: Klasik Yayınları.
• Ṯāşköprüzāde, A. (2009). Al-Shuhūdu al-ʿayn fī mabāhis al-wujūd al-ḏihnī. Bağdad: Manshūrāt al-Jamāl.
• Thom, P. (2008). Logic and Metaphysics in Avicenna’s Modal Syllogistic. In Shahid Rahman, Tony Street, & Hassan Tahiri (Eds.), The Unity of Science in Arabic Tradition: Science, Logic, Epistomology and their Interactions: Vol. Logic, Epistemology, and the Unity of Science Volume 11 (pp. 361–376). Dordrecht: Springer.