Definition or Reality (ḥaqīqah): An Analysis of al-Juwaynī’s Kalām System

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 124 - 129, 22.06.2025

Zeynep Büşra Özdemir

Öz

This article examines the work by Mehmet Aktaş, which was originally completed as a doctoral dissertation in 2020 under the title "The Theory of Definition in al-Juwaynī", and later published as a book titled "Definition or Reality: An Analysis of al-Juwaynī’s Kalām System". In kalām (Islamic theology), definitions are made through nafsī (essential) attributes. Therefore, a true definition is only possible for substances (jawhar) and accidents (ʿaraḍ) that possess nafsī attributes. The author, drawing from al-Juwaynī’s works, demonstrates that the possibility of making theological definitions depends on the acceptance of the ahwāl theory. In this regard, the study thoroughly investigates the theory of ahwāl. The ahwāl theory, which offers a way to explain attributes, was first introduced by Abū Hāshim al-Jubbāʾī. For this reason, the issue of divine attributes constitutes the main framework of this study. Aktaş also touches upon how theological definitions, which are based on the concepts of substance and accident, differ from philosophical definitions, aiming to comprehensively reveal the originality of theological definitions.

Anahtar Kelimeler

Juwayni , definition , universal , attribute , state

Tanım veya Hakikat: Cüveynî’nin Kelâm Sisteminin Analizi

Öz

Bu çalışmada Mehmet Aktaş’ın 2020 yılında “Cüveynî’de Tanım Teorisi” başlığıyla tamamladığı doktora tezinin “Tanım veya Hakikat: Cüveynî’nin Kelâm Sisteminin Analizi” adıyla kitaplaştırdığı eseri incelenecektir. Bu eserde kelâmî açıdan hakiki tanımın ifade ettiği anlam ayrıntılı bir biçimde analiz edilmiştir. Kelâmî tanımlar nefsî sıfatla yapılmakta ve ancak nefsî sıfatlara sahip olan cevher ve araz için hakiki anlamda tanımdan bahsedilebilmektedir. Kelâmî tanımların yapılabilme imkanını ahvâl teorisinin kabulüne bağlı olduğunu Cüveynî’nin eserlerinden hareketle ortaya koyan yazar, çalışmasında ahvâl teorisini detaylı bir şekilde incelemiştir. Ahvâl teorisi sıfatları açıklama biçimi olarak ilk defa Ebû Hâşim el-Cübbâî tarafından öne sürülmüş bir teoridir. Bu nedenle sıfatlar meselesi çalışmanın temel unsuru olarak görülmüştür. Aktaş, cevher araz üzerine kurulu kelâmî tanımların felsefî tanımlardan hangi yönleriyle ayrıştığını da ele almıştır. Bu bağlamda o, kelâmî tanımların özgün yapısını bütüncül bir şekilde ortaya koymayı amaçlamıştır.

Anahtar Kelimeler

Cüveynî , tanım , sıfat , ahvâl , tümel

Kaynakça

• Tanım veya Hakikat: Cüveynî'nin Kelâm Sisteminin Analizi, İstanbul: Ketebe Yayınları, 2021.