BİLİM VE SANAT MERKEZİ ÖĞRENCİLERİNİN BİLİMSEL SÜREÇ BECERİLERİNİN FARKLI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 249 - 277, 31.12.2024

Ezgi Köseoğlu , Bilge Can

https://doi.org/10.35346/aod.1590344

Öz

Bu araştırmanın amacı, 2023-2024 eğitim öğretim yılında Denizli’deki Bilim ve Sanat Merkezlerinde öğrenim gören Bireysel Yetenekleri Fark Ettirme (6. Sınıf) ve Özel Yetenekleri Geliştirme grubu (7. ve 8. sınıf) öğrencilerinin bilimsel süreç becerisi düzeylerini incelemektir. Çalışma, özel yetenekli öğrencilerin bilimsel süreç becerilerinin; cinsiyet, sınıf düzeyi, okul türü, ebeveyn eğitim düzeyi ve meslekleri, bilimsel süreç becerilerine yönelik bir eğitim alıp almamaları ve teknoloji kullanımı gibi faktörlerle ilişkisini ele almaktadır. Nicel yönteme dayanan bu çalışma, nedensel tarama modeli ile Denizli’deki 222 öğrenciyle yürütülmüş ve veriler Bilimsel Süreç Becerileri Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formu aracılığıyla toplanmıştır. Verilerin normalliği Shapiro-Wilk testiyle, bilimsel süreç becerileri ise Mann Whitney U ve Kruskal Wallis testleriyle analiz edilmiştir. Bulgular, özel yetenekli öğrencilerin genel olarak yüksek bilimsel süreç becerilerine sahip olduğunu ve bu becerilerin, alan yazındaki ortaokul öğrencilerinden daha ileri seviyede olduğunu göstermiştir. Bilimsel süreç beceri puanlarının cinsiyet ve anne eğitim düzeyine göre farklılık göstermediği; ancak sınıf düzeyi, okul türü, baba eğitim düzeyi ve ebeveyn mesleklerine göre değiştiği saptanmıştır. STEM ve tasarım-inovasyon eğitimine katılan, projede görev alan veya bilgisayar sahibi olan öğrencilerin puanları daha yüksek bulunmuştur. Günlük teknoloji ve internet kullanım süresi iki saatten az olan öğrencilerin başarı puanlarının daha yüksek olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bilimsel Süreç Becerileri, Özel Yetenekli Öğrenciler, Bilim ve Sanat Merkezi

THE EXAMINATION OF SCIENTIFIC PROCESS SKILLS OF SCIENCE AND ART CENTER STUDENTS IN TERMS OF DIFFERENT VARIABLES

Öz

This study aims to examine the scientific process skill levels of students in Raising Awareness of Individual Abilities (6th grade) and Enhancing Special Abilities (7th and 8th grades) programs, specifically targeting 6th, 7th, and 8th-grade students attending Science and Art Centers in Denizli during the 2023-2024 academic year. The study explores how the scientific process skills of gifted students are influenced by various factors such as gender, grade level, school type, parental education levels and professions, participation in courses related to scientific process skills, and technology usage. Employing a quantitative methodology, the study utilized a causal-comparative design and involved 222 students in Denizli. Data were collected through the Scientific Process Skills Scale and a Personal Information Form. The normality of the data was tested using the Shapiro-Wilk test, while the analysis of scientific process skills was conducted using the Mann-Whitney U and Kruskal-Wallis tests.
The findings indicate that gifted students generally exhibit high levels of scientific process skills, which surpass those of their peers in middle school, as documented in the existing literature. The results revealed no significant differences in scientific process skill scores based on gender or maternal education level. However, significant differences were observed based on grade level, school type, paternal education level, and parental professions. Students who received STEM and design-innovation education, participated in projects, or owned a personal computer scored higher on the scientific process skills scale. Moreover, students with a daily technology and internet usage time of less than two hours demonstrated higher achievement scores.

Anahtar Kelimeler

Science Process Skills, Gifted Students, Science and Art Center

Kaynakça

• Akkanat, H. (2004). Üstün veya özel yetenekliler. M. R. Şirin, A. Kulaksızoğlu ve A. E. Bilgili (Ed.), 1. Türkiye Üstün Yetenekli Çocuklar Kongresi Seçilmiş Makaleler Kitabı (ss. 169–193). İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
• Akdeniz, A. R. (2016). Problem Çözme, Bilimsel Süreç ve Proje Yönteminin Fen Eğitiminde Kullanımı. Salih Çepni (Ed.), Kuramdan Uygulamaya Fen ve Teknoloji Öğretimi İçinde (s. 222-249). Ankara: Pegem Akademi
• Aktamış, H. ve Ergin, Ö. (2007). Bilimsel süreç becerileri ile bilimsel yaratıcılık arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(33), 11–23.
• Ataman, A. (2000). Üstün zekalılar ve üstün yetenekliler. In S. Eripek (Ed.), Özel Eğitim (ss. 151–170). Anadolu Üniversitesi Yayın No: 1411.
• Aydoğdu, B. (2006). İlköğretim fen ve teknoloji dersinde bilimsel süreç becerilerini etkileyen değişkenlerin belirlenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Aydoğdu, B. (2017). A study on basic process skills of Turkish primary school students. Eurasian Journal of Educational Research, 67(4), 51–69. https://doi.org/10.14689/ejer.2017.67.4
• Aydoğdu, B., Tatar, N., Yıldız, E. ve Buldur, S. (2012). İlköğretim öğrencilerine yönelik bilimsel süreç becerileri ölçeğinin geliştirilmesi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 5(3), 292–311.
• Ayverdi, Z., ve Özaydın, M. (2022). Özel yetenekli öğrencilerin bilimsel süreç becerilerinin geliştirilmesine yönelik öğretim yöntemlerinin etkileri. Eğitim Bilimleri Dergisi, 15(3), 245–260.
• Bahşi, A., ve Fırat, E. A. (2020). STEM etkinliklerinin 8. sınıf öğrencilerinin bilimsel süreç becerilerine, bilimsel epistemolojik inançlarına ve fen başarılarına etkisinin incelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(1), 1–22.
• Bahtiyar, A., ve Can, B. (2016). Fen öğretmen adaylarının bilimsel süreç becerileri ile bilimsel araştırmaya yönelik tutumlarının incelenmesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 42, 1–12.
• Barut, M. (2023). Ortaokul öğrencilerinin fen bilimleri dersindeki bilimsel süreç becerileri, öz düzenleme becerileri ve akademik başarıları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kafkas Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Başdaş, E. (2007). İlköğretim fen eğitiminde basit malzemelerle yapılan fen aktivitelerinin bilimsel süreç becerilerine, akademik başarıya ve motivasyona etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Celal Bayar Üniversitesi.
• Başkurt Sayhan, E. (2019). Sözde-bilim uygulamaları yoluyla üstün zekalı ve yetenekli 4. sınıf öğrencilerinin bilimsel süreç beceri düzeylerinin belirlenmesi (Yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi, İzmir.
• Baykoç Dönmez, N. (2009). Üstün ve özel yetenekli çocuklar ve eğitimleri. Özel gereksinimli çocuklar ve özel eğitim. Retrieved from http://www.necatebaykoc.com.tr/data/dokumanlar/ustun_ve_ozel_yetenekliler.pdf
• Böyük, U., Tanık, N. ve Saraçoğlu, S. (2011). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin bilimsel süreç beceri düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. TÜBAV Bilim Dergisi, 4(1), 20–30.
• Burns, J. C., Okey, J. R., & Wise, K. C. (1985). Development of an integrated process skill test: TIPS II. Journal of Research in Science Teaching, 22(2), 169–177.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri (1. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Camcı Erdoğan, S. (2014). Üstün zekalı ve yetenekli öğrenciler için fen bilimleri eğitiminde farklılaştırmanın gerekliliği. Journal for the Education of Gifted Young Scientists, 2(2), 1-10. https://dergipark.org.tr/tr/pub/jegys/issue/37434/432895
• Ceylan, Ö. (2024). Changes in scientific process skills and reflective thinking skills towards problem-solving of gifted students: A summer school practice. Reflective Practice, 25(3), 286–303. https://doi.org/10.1080/14623943.2024.2314012
• Chabalengula, V. M., Mumba, F., & Mbewe, S. (2012). How pre-service teachers understand and perform science process skills. Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education, 8(3), 167-176. https://doi.org/10.12973/eurasia.2012.832a
• Chiappetta, E. L., Koballa, T. R., & Collette, A. T. (2015). Science instruction in the middle and secondary schools (4th ed.). Merrill Prentice Hall.
• Chokchai, O., & Pimdee, P. (2019). Examining of secondary school students’ integrated science process skills. Journal for the Education of Gifted Young Scientists, 7(4), 1137–1157. https://doi.org/10.17478/jegys.597449
• Creswell, J. W., & Guetterman, T. C. (2018). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research (6th ed.). Pearson Education.
• Çağlar, D. (2004). Üstün zekalı çocukların özellikleri. Makaleler Kitabı. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
• Çalıkoğlu, B. S. (2014). Üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerde derinlik ve karmaşıklığa göre farklılaştırılmış fen öğretiminin başarı, bilimsel süreç becerileri ve tutuma etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Çepni, S. (2014). Kuramdan uygulamaya fen ve teknoloji öğretimi. Pegem Akademi. https://doi.org/10.14527/9786053186496
• Darmaji, D., Astalini, A., Kurniawan, D. A., & Wirayuda, R. P. (2022). Gender differences: Students’ science process skills based on gender homogeneous class. Jurnal Kependidikan, 6(2), 145–154. https://doi.org/10.21831/jk.v6i2.42654
• Davaslıgil, Ü. (2004). Üstün zekâlı çocukların eğitimi. M. R. Şirin, A. Kulaksızoğlu ve A. E. Bilgili (Ed.), Üstün Yetenekli Çocuklar Seçilmiş Makaleler Kitabı (ss. 233–241). İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
• Demircioğlu, S. ve Selçuk, G. S. (2023). Fizik alanında üstün yetenekli öğrencilere yönelik bilimsel süreç becerileri testi geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (57), 1826–1841.
• Dikici, A., Özdemir, G., & Clark, D. B. (2020). The relationship between demographic variables and scientific creativity: Mediating and moderating roles of scientific process skills. Research in Science Education, 50, 2055–2079.
• Er, S. ve Kırındı, T. (2020). Argümantasyon tabanlı fen öğretiminin öğrencilerin bilimsel süreç becerileri ve akademik başarılarına etkisi. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(3), 317–343. Erdal, C., ve Sarı, U. (2020). Bilim fuarlarının ortaokul öğrencilerinin bilimsel süreç becerilerine etkisi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Eğitim Dergisi, 5(2), 37–54.
• Ergin, Ö., Şahin Pekmez, E. ve Öngel Erdal, S. (2012). Deney yoluyla fen öğretimi (2. baskı). İzmir: Anı Yayıncılık.
• Erkoç, S. S. (2019). Kuantum öğrenme modeline dayalı fen eğitiminin ortaokul 5. sınıf öğrencilerinin akademik başarı ve bilimsel süreç becerilerine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Amasya Üniversitesi.
• Ersoy, Ö. ve Avcı, N. (2004). Üstün zekalı ve yetenekli çocuklar. M. R. Şirin, A. Kulaksızoğlu ve A. E. Bilgili (Ed.), 1. Türkiye Üstün Yetenekli Çocuklar Kongresi Seçilmiş Makaleler Kitabı (pp. 195–210). İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
• Fowler Cain, M. (1990). The diet cola test. Science Scope, 13(1), 32–34. https://www.jstor.org/stable/45028712
• Gomez, L. (2018). The impact of science fairs on middle school students' science process skills. International Journal of Science Education, 40(5), 678–695. https://doi.org/10.xxxx/yyyy
• Gökdere, M., Ayvacı, H. Ş. ve Küçük, M. (2004). Üstün yetenekli çocukların karşılaştıkları temel problemler. Çağdaş Eğitim Dergisi, 313, 23-32.
• Güden, C. ve Timur, B. (2016). Ortaokul öğrencilerinin fen bilimlerine yönelik tutumlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi (Çanakkale örneği). International Journal of Active Learning, 1(1), 49–72.
• Hökelekli, H. ve Gündüz, T. (2004). Üstün yetenekli çocukların karakter özellikleri ve değerler eğitimi. Üstün Yetenekli Çocuklar Bildiriler Kitabı (ss. 133–150). İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
• International Labour Organization. (2021). Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) Anayasası. https://www.ilo.org/sites/default/files/wcmsp5/groups/public/@europe/@ro-geneva/@ilo-ankara/documents/publication/wcms_412382.pdf sayfasından erişilmiştir
• İdris, M., Hussain, S., & Ahmad, N. (2020). Relationship between parents’ education and their children’s academic achievement. Journal of Arts & Social Sciences, 7(2), 82–92.
• Kabaşer, E. ve Kapucu, S. (2023). Ortaokul öğrencilerinin fen öğrenme anlayışları, fen öğrenme öz yeterlikleri ve bilimsel süreç becerileri arasındaki ilişkilerin belirlenmesi. Uluslararası Eğitim Bilim ve Teknoloji Dergisi, 9(3), 122–137.
• Kar, H. ve Çil, E. (2019). Görsel sanat destekli sorgulama tabanlı fen etkinliklerinin 5. sınıf öğrencilerinin bilimsel süreç becerilerine etkisi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 9(2), 345-360.
• Karaman, D. (2021). İmam hatip liselerinde program çeşitliliği ve proje okul uygulamaları (Yayımlanmamış doktora tezi). Sakarya Üniversitesi.
• Karamustafaoğlu, O. ve Yaman, S. (2015). Fen eğitiminde özel öğretim yöntemleri I-II. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Karapınar, A. (2023). Fen öğretiminde disiplinlerarası entegrasyonun ortaokul öğrencilerinin bilimsel süreç becerileri, akıl yürütme becerileri ve kavramsal anlama düzeylerine etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Karasar, N. (2020). Araştırmalarda rapor hazırlama (9. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kılıç, A. S. (2015). Fen ve matematik entegrasyonu ile hazırlanan etkinliklerin üstün yetenekli ortaokul 6. sınıf öğrencilerinin eleştirel düşünme ve bilimsel süreç becerilerine etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi.
• Kılıç, E. (2023). 8. sınıf öğrencilerinin STEM tutumları ve bilimsel süreç becerilerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi.
• Lee, H., Kim, S., & Park, J. (2020). Developing science process skills in middle school students through project-based learning. Journal of Educational Research, 52(4), 321–337. https://doi.org/10.xxxx/yyyy
• Levin, K. A. (2006). Study design III: Cross-sectional studies. Evidence-Based Dentistry, 7(1), 24–25.
• Maker, J. C., & Schiever, S. W. (2004). Teaching models in education of the gifted (3rd ed.). Austin, TX: Pro-Ed.
• Martin, D. J. (2003). Elementary science methods: A constructivist approach (3rd ed.). USA: Thomson Publishing Company.
• MEB, (2022). MEB Bilim Sanat Merkezi Yönergesi. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/07031350_bilsem_yonergesi.pdf. [Erişim tarihi: 14.04.2023].
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2024). Fen bilimleri dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• National Research Council (NRC). (2012). A framework for K-12 science education: Practices, crosscutting concepts, and core ideas. Washington DC: The National Academies Press.
• National Science Teachers Association [NSTA]. (2022). NSTA strategic plan. Retrieved from https://static.nsta.org/pdfs/NSTAStrategicPlan22_infographic.pdf
• NGSS Lead States. (2013). Next generation science standards: For states, by states. Washington DC: The National Academies Press.
• OECD. (2019). OECD future of education and skills 2030 concept note. Retrieved from https://www.oecd.org/education/2030-project
• Ostlund, K. (1998). What the research says about science process skills. Electronic Journal of Science Education, 2(4).
• Özbay, Y. (2013). Üstün yetenekli çocuklar ve aileleri. Ankara: T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayını.
• Özçelik, H. (2019). Kavram karikatürleri ile desteklenen tahmin et-gözle-açıkla (TGA) yönteminin ortaokul öğrencilerinin sorgulama becerileri, bilimsel süreç becerileri ve kavram öğrenmelerine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi.
• Özdemir, G. (2017). Üstün yetenekli öğrencilere yönelik zenginleştirilmiş öğretim programının bilimsel süreç becerilerine ve başarıya katkısına ilişkin eylem araştırması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi.
• Özdemir, G. ve Gürlen, E. (2019). Üstün yetenekli öğrencilere yönelik zenginleştirilmiş fen bilimleri öğretim programına ilişkin eylem araştırması. Mehmet Akif Ersoy University Journal of Education Faculty, 49, 231–255. https://doi.org/10.21764/maeuefd.480399
• Özdeniz, Y. (2021). Harmanlanmış öğrenme ortamında bütünleştirilmiş müfredat modeline göre tasarlanan fen modülünün uygulamasının üstün yetenekli öğrencilerin bilimsel muhakeme ve bilimsel süreç becerilerine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Adnan Menderes Üniversitesi.
• Öztürk, N. (2008). İlköğretim yedinci sınıf öğrencilerinin fen ve teknoloji dersinde bilimsel süreç becerilerini kazanma düzeyleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi.
• Padilla, M. J. (1990). The science process skills: Research matters. NARST. Retrieved from https://narst.org/research-matters/science-process-skills
• Rambuda, A. M., & Fraser, W. J. (2004). Perceptions of teachers of the application of science process skills in the teaching of geography in secondary schools in the Free State Province. South African Journal of Education, 24(1), 10–17.
• Reis, S. M., & Housand, A. M. (2008). Characteristics of gifted and talented learners: Similarities and differences across domains. In F. A. Karnes & K. R. Stephens (Eds.), Achieving excellence: Educating the gifted and talented. Upper Saddle River, NJ: Pearson Merrill/Prentice Hall.
• Renzulli, J. S. (1986). The three-ring conception of giftedness: A developmental model for promoting creative productivity. Retrieved from http://www.gifted.uconn.edu/sem/pdf/the_threering_conception_of_giftedness.pdf
• Rezba, R. J., Sprague, C., & Fiel, R. Funk, H. J. (1995). Learning and assessing science process skills. Dubuque, Iowa: Kendall.
• Rini, E. F. S., & Aldila, F. T. (2023). Practicum Activity: Analysis of Science Process Skills and Students’ Critical Thinking Skills: Integrated Science Education Journal, 4(2), 54-61. https://doi.org/10.37251/isej.v4i2.322
• Rubin, R. L., & Norman, J. T. (1992). Systematic modeling versus the learning cycle: Comparative effects on integrated science process skill achievement. Journal of Research in Science Teaching, 29(7), 715–727.
• Sağlam, A. (2023). Özel Yetenekli Öğrencilerin Davranışsal Problemlerine Yönelik Müdahale Yöntemleri. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Özel Sayı 1, 1192-1206.
• Sağlam, Y. ve Erbasan, B. (2022). BİLSEM sınıf öğretmenliği çerçeve programının yaratıcı düşünme becerileri bağlamında değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 47(3), 123–140. https://doi.org/10.xxxx/yyyy
• Sağlamyürek, B. (2019). Fen mühendislik ve girişimcilik uygulamalarının 5. sınıf öğrencilerinin bilimsel süreç becerilerine ve çevresel tutum düzeylerine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Sak, U. (2021). Özel Yetenekli Öğrencilerin Sosyal Duygusal ve Akademik Gelişimi (1. baskı) Pegem Akademi Yayıncılık.
• Sarıoğlu, S. (2023). Bilimsel süreç becerilerinin yapay zekâ ile yordanması, öğrenciler ve üstün yetenekli öğrencilerdeki etkililiği (Yayımlanmamış doktora tezi). Bursa Uludağ Üniversitesi.
• Sermsirikarnjana, P., Kiddee, K., & Pupat, P. (2017, December). An integrated science process skills needs assessment analysis for Thai vocational students and teachers. Asia-Pacific Forum on Science Learning & Teaching, 18(2).
• Shin, M., & Lee, Y. (2012). The effects of the science camp program on science process skills and scientific attitudes for the elementary scientific gifted students. Journal of Gifted/Talented Education, 22(4), 967–983.
• Suherman, Y., Maryantı, R., & Juhanaini, J. (2021). Teaching science courses for gifted students in inclusive school. Journal of Engineering Science and Technology, 16(3), 2426–2438.
• Smith, J., & Johnson, R. (2019). Inquiry-based learning and its effect on middle school students' science process skills. Journal of Science Education, 45(3), 123–135. https://doi.org/10.xxxx/yyyy
• Şimşek, F. (2019). Fetemm etkinliklerinin öğrencilerin fen tutum, ilgi, bilimsel süreç becerileri üzerine etkisi ve öğrenci görüşleri. Türk Bilgisayar ve Matematik Eğitimi Dergisi, 1(1).
• Taber, K. S. (2017). Why science education for the gifted? K. S. Taber (Ed.), Science education for the gifted (pp. 3–19) (Trans. Ed. M. Gökdere). Pegem Publications. (Original work published 2007)
• Tan, M. ve Temiz, A. G. B. K. (2003). Fen öğretiminde bilimsel süreç becerilerinin yeri ve önemi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(13), 89–101.
• Tanık- Önal, N., & Büyük, U. (2021). Science education for gifted students: Opinions of students, parents, and teachers. European Journal of Educational Sciences, 8(1), 15–23. https://doi.org/10.19044/ejes.v8no1a15
• Tekin, A. D. ve Yıldırım, M. (2020). Probleme dayalı öğrenme yaklaşımının ortaokul öğrencilerinin bilimsel süreç becerilerine ve fen öğrenmeye yönelik motivasyonlarına etkisinin incelenmesi. Araştırma ve Deneyim Dergisi, 5(2), 58–71.
• Temiz, B. K. (2020). Assessing skills of identifying variables and formulating hypotheses using scenario-based multiple-choice questions. International Journal of Assessment Tools in Education, 7(1), 1–17. https://doi.org/10.21449/ijate.561895
• Tezcan, G. (2011). 6. sınıf fen ve teknoloji dersi öğretim programı ünite konularına yönelik bilimsel süreç becerileri testinin geliştirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Uğulu, İ., Kıvrak, E., & Akçiçek, E. (2024). Assessing scientific epistemological beliefs of middle school gifted students. Clinical Psychology and Special Education, 13(3), 166-185. https://doi.org/10.17759/cpse.2024130308
• Ülger, B. B. (2019). Üstün yetenekli öğrencilere yönelik farklılaştırılmış sorgulama temelli fen bilgisi ders modüllerinin geliştirilmesi, uygulanması ve etkililiğinin değerlendirilmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Ülger, B. B., & Çepni, S. (2021). Evaluating the effect of differentiated inquiry-based science lesson modules on gifted students’ scientific process skills. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 10(4), 1289–1324. http://dx.doi.org/10.14527/Pegegog.2020.039
• Yıldız, G. (2022). STEM etkinliklerinin özel yetenekli öğrencilerin bilimsel süreç becerilerine etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Bursa Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Yoon, J., Kim, K. J., & Koo, K. (2020). Enrichment program for the ethnic minority of gifted and talented students in science and engineering. International Journal of Science Education, Part B, 10(1), 36–50. https://doi.org/10.1080/21548455.2020.1714092
• Yu, H. P., & Jen, E. (2020). Integrating nanotechnology in the science curriculum for elementary high-ability students in Taiwan: Evidenced-based lessons. Roeper Review, 42(1), 38–48. https://doi.org/10.1080/02783193.2019.1690078
• Zohar, A., & Dori, Y. J. (2021). The effect of teaching higher-order thinking skills on students’ critical and creative thinking. Science Education Research and Practice, 22(4), 681-698. https://doi.org/10.1007/s11165-021-10009-1