Cold Warrior Hegemonic Masculinity: The Case of Democrat Party and Menderes

Yıl 2024, Cilt: 16 Sayı: 1, 62 - 90, 23.02.2024

Burcu Albayrak Dönmez

https://doi.org/10.53376/ap.2024.03

Öz

The Cold Warrior masculinity was shaped by the antagonistic political understanding of the bipolar world system after the World War II. The chaotic environment that emerged from the militarization of the world –nuclear arms races, competition and ideological polarization– created the form of masculinity of the period. This study examines how Cold war-era hegemonic masculinity was reflected and produced in domestic and foreign policy during the Democrat Part years in Turkey. In this context, the study consists of three sections. The first section evaluates the elements shaping the hegemonic masculinity within the conceptual framework of the "logic of masculinist protection". The second section focuses on the reflection of the early Cold War masculinity on Turkey's Democrat Party years (1950-1960). The last section analysis Adnan Menderes’s domestic and foreign policy understanding along with his persona within the context of hegemonic masculinity.

Anahtar Kelimeler

Cold Warrior Masculinity, Hegemonic Masculinity, Adnan Menderes, Democrat Party, The Logic of Masculinist Protection

Soğuk Savaşçı Hegemonik Erkeklik: Demokrat Parti ve Menderes Örneği

Öz

Soğuk Savaşçı erkeklik, İkinci Dünya Savaşı sonrasındaki iki kutuplu dünya sisteminin antagonistik siyaset anlayışıyla şekillenmiştir. Nükleer silahlanma yarışlarının, rekabetin, ideolojik kamplaşmanın yarattığı kaos ortamı güç ve güvenliğe olan ihtiyacı daha da arttırmış ve bu konjonktürde zamanın erkeklik biçimini militarist öğeler oluşturmuştur. Bu bağlamda, bu çalışma Soğuk Savaş döneminde erkekliğin iç ve dış politikada nasıl üretildiğini ve Türkiye’de Demokrat Partili yıllarda siyasal alana nasıl yansıdığını incelemektedir. Bu amaçla çalışma üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde erken Soğuk Savaş döneminde erkekliği şekillendiren unsurlar ve dönemin hegemonik erkekliği “eril koruma mantığı” kavramı çerçevesinde tartışılacaktır. Çalışmanın ikinci bölümünde erken dönem Soğuk Savaş erkekliğinin Türkiye’nin Demokrat Partili yıllarını kapsayan (1950-1960) döneme yansımasına odaklanacaktır. Son bölümde ise, Soğuk Savaş dönemi liderlerinden biri olarak Adnan Menderes üzerinden erkeklik okuması yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Soğuk Savaşçı Erkeklik, Hegemonik Erkeklik, Adnan Menderes, Demokrat Parti, Eril Koruma Mantığı

Kaynakça

• Akça, İsmet (2010), “Ordu Devlet ve Sınıflar: 27 Mayıs 1960 Darbesi Örneği Üzerinden Alternatif Bir Okuma Denemesi”, Balta-Paker, Evren ve İsmet Akça (Der.), Türkiye’de Ordu, Devlet ve Güvenlik Siyaseti (İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları): 251-406.
• Armaoğlu, Fahir (1995), “Amerikan Belgeleri ile Orta Doğu Komutanlığı’ndan Bağdat Paktı’na 1951-1955”, Belleten 59, 189-236.
• Aydemir, Şevket Süreyya (1968), İkinci Adam, Cilt 3: 1938-1950 (3. Baskı) (İstanbul: Remzi Kitabevi).
• Aydemir, Şevket Süreyya (1976), İhtilalin Mantığı ve 27 Mayıs İhtilali (İstanbul: Remzi Kitapevi).
• Aydemir, Şevket Süreyya (2000), İkinci Adam, Cilt 3: 1950-1964 (İstanbul: Remzi Kitapevi).
• Aykent, Canan (2022), “Ankara Caz Tarihi 1”, Ankara Neydi Ne Oldu [Podcast], https://open.spotify.com/episode/6UOSUAKx15tPlthqa8tLDJ?si=f09b64ebf774482a (08.11.2023).
• Bilgiç, Ali (2016), Turkey, Power and the West: Gendered International Relations and Foreign Policy (London/New York: Tauris).
• Bora, Tanıl (2017), Cereyanlar: Türkiye’de Siyasi İdeolojiler (İstanbul: İletişim Yayınları).
• Bora, Tanıl (2020), “Adnan Menderes”, Kaynar, Mete Kaan (Der.), Türkiye’nin Ellili Yılları (İstanbul: İletişim Yayınları): 331-347.
• Buzan, Barry (2008), “Askeri Güvenliğin Değişen Gündemi”, Uluslararası İlişkiler Dergisi, 5 (18): 107-123.
• Cantek, Levent (2008), Cumhuriyet’in Buluğ Çağı: Gündelik Yaşama Dair Tartışmalar (1945-1950) (İstanbul: İletişim Yayınları).
• Carroll, Bret E. (2003), American Masculinities: A Historical Encylopedia (London: SAGE Publication).
• Coleman, Lara (2007), “The Gendered Violence of Development: Imaginative Geographies of Exclusion in the Imposition of Neo-Liberal Capitalism”, Political Studies Association, 9 (2): 204-219.
• Connell, Raewyn (2005), Masculinities (2. Baskı) (Berkeley: University of California Press).
• Connell, Raewyn (2019), Toplumsal Cinsiyet ve İktidar: Toplum, Kişi ve Cinsel Politika (4. Baskı) (İstanbul: Ayrıntı Yayınları).
• Courdileone, Kyle (2005), Manhood and American Political Culture in the Cold War (London and New York: Routledge).
• Çoban, Barış (2013), “Gösteri İktidarı ve Militarist Erkeklik”, Sünbüloğlu, Nurseli Yeşim (Der.), Erkek Millet Asker Millet (İstanbul: İletişim Yayınları): 187-204.
• Danış, Mehmet Fahri (2018), “Türk Dış Politikasında Karar Alıcıların Orta Doğu Algısı: 1957-1958 Krizleri”, Türkiye Orta Doğu Çalışmaları Dergisi, 5 (2): 93-126.
• Dean, Robert D. (1998), “Masculinity as Ideology: John F. Kennedy and the Domestic Politics of Foreign Policy”, Diplomatic History, 22 (1): 29-62.
• Dilipak, Abdurrahman (1990), Menderes Dönemi (İstanbul: Beyan Yayınları).
• Dönmez, Rasim Özgür (2013), “Coup D’etats and the Masculine Turkish Political Sphere: Modernization without Strong Democratization”, Dönmez, Rasim Özgür ve Ahu F. Özmen (Der.), Gendered Identities: Critizing Patriarchy in Turkey (Lanham: Lexington): 1-32.
• Dündar, Can (01.03.2009), “Bebek Davası Tutanakları”, http://www.milliyet.com.tr/yazarlar/can-dundar/bebek-davasi-tutanaklari-1065465 (22.10.2022).
• Ekşi, Betül ve Wood, Elizabeth. A. (2019), “Right-Wing Populism as Gendered Performance: Janus-faced Masculinity in the Leadership of Vladimir Putin and Recep T. Erdogan”, Theory and Society, 48: 733-751.
• Elijah G. Ward (2005), “Homophobia, Hypermasculinity and the US Black Churc”, Culture, Health and Sexuality, 7 (5): 493-504.
• Enloe, Cynthia (1993), The Morning After: Sexual Politics at the End of the Cold War (Berkeley, Los Angeles, London: University of California Press).
• Enloe, Cynthia (2005), “What if Patriarchy Is ‘the Big Picture’? An Afterword”, Mazurana, Dyan, Angela Raven-Roberts and Jane Parpart (Der.), Gender, Conflict and Peacekeeping (New York: Rowman & Littlefield): 280–283.
• Enloe, Cynthia (2006), Manevralar: Kadın Yaşamının Militarize Edilmesine Yönelik Uluslararası Politikalar (İstanbul: İletişim Yayınları).
• Fraser, Erica L. (2019), Military Masculinity and Postwar Recovery in the Soviet Union (Toronto: University of Toronto Press).
• Goodman, Giora (2010), “The British Government and the Challenge of McCarthyism in the Early Cold War”, Journal of Cold War Studies, 12 (1): 62–97.
• Günay-Erkol, Çimen (2021), Yaralı Erkeklikler: 12 Mart Romanlarında Yalnızlık, Yabancılaşma ve Öfke (İstanbul: İletişim Yayınları).
• Gürbilek, Nurdan (2007), Kör Ayna Kayıp Şark (İstanbul: Metis Yayınları).
• Haslam, Alexander, S. Reicher ve M. J. Platow (2015), “Leadership: Theory an Practice”, APA Handbook of Personality and Social Psychology, 2: 67-94.
• Herz, John H. (1950), “Idealist Internationalism and the Security Dilemma”, World Politics, 2: 157-180.
• Hooper, Charlotte (1999), “Masculinities, IR and the 'Gender Variable': A Cost-Benefit Analysis for (Sympathetic) Gender Sceptics”, Review of International Studies, 25 (3): 475-491.
• Hooper, Charlotte (2001), Many States: Masculinities İnternational Relations and Gender Politics (New York: Columbia University, Stanford University).
• Ian, Nicholson (2011), “‘Shocking’ Masculinity: Stanley Milgram, ‘Obedience to Authority’ and the ‘Crisis of Manhood’ in Cold War America”, The History of Science Society, 102 (2): 238-268.
• İnsel, Ahmet (Şubat-2008), “Muhafazakâr-Otoriter İttifakı: AKP’nin Kendine Demokratlığı”, Birikim, 226: 9-13.
• Jacqueline Marie, True (2018), “Bringing Back Gendered States: Feminist Second Image Theorizing of International Relations”, Parashar, Swati, J. Ann Tickner, Jacqui True and V. Spike Peterson (Der.), Revisiting Gendered States: Feminist Imaginings of the State in International Relations (New York: Oxford University Press): 33–50.
• Johnson, Ian (2012), Münih’te Bir Camii: Naziler, CIA ve Müslüman Kardeşlerin Batıdaki Doğuşu (İstanbul: Mikado Yayınları).
• Kandiyoti, Deniz (1998), “Bargaining with Patriarchy”, Gender & Society, 2 (3): 274-290.
• Kayış, Yasin (2009), Demokrat Parti Döneminde Siyasi Karikatür (İstanbul: Libra Yayınları).
• Kocaoğlu, Ceyda Tuna (Haziran 2020), “Soğuk Savaş Yıllarında Türkiye’de Komünizm Karşıtı Propaganda Kitaplarında Anti-Komünist Söylem”, Düşünce ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 2: 33-51.
• Lechner, Zachary J. (2014), “We Have Certainly Saved Ourselves’: Popular Views of Masculinity During the Korean War: 1950–53”, Comparative American Studies An International Journal, 12 (4): 316-337.
• Lippe, John M. Vander (2000), “Forgotten Briadge of the Forgotten War: Turkey’s Participation in the Korean War”, Middle Eastern Studies, 36 (1): 92-102.
• Meşe, Ertuğrul (2016), Komünizmle Mücadele Dernekleri (İstanbul: İletişim Yayınları).
• Michael G. Roskin ve Nicholas O. Berry (2014), Uluslararası İlişkiler: Uİ’nin Yeni Dünyası (Ankara: Adres Yayınları).
• Moon, Hyunyoung (2022), “The US Army “Warrior” and Military Masculinity: The Army Recruiting Campanies and Evolving ‘Warrior’”, Cooper, Lydia R. (Der.), The Routledge Companion to Masculinity in American Literature and Culture (New York and London: Roudledge): 177-193.
• Nandy, Ashis (1983), The Intimate Enemy: Loss and Recovery of Self Under Colonialism (New Delhi: Oxford University Press).
• Nayek, Meghana (2006), “Orientalism and ‘Saving’ Us State Identity After 9/11”, International Feminist Journal of Politics, 8 (1): 42-61.
• Oran, Baskın (2009), Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşı’ndan Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, Cilt 1: 1919-1980 (İstanbul: İletişim Yayınları).
• Örnek, Cangül (2015), Türkiye’nin Soğuk Savaş Düşünce Hayatı: Antikomünizm ve Amerikan Etkisi (İstanbul: Can Yayınları).
• Öymen, Altan (2013), …Ve ihtilal (İstanbul: Doğan Kitap).
• Öymen, Altan (2018), Umutlar ve İdamlar 1960-1961 (İstanbul: Doğan Kitap)
• Özcan, Feridun Cemil (2017), “Altmışlı Yıllarda Türkiye Ekonomisi”, Kaynar, Mete Kaan (Der.), Türkiye’nin 1960lı Yılları (İstanbul: İletişim Yayınları): 179-204.
• Özkan, Behlül (2017), “1945 Türkiye-SSCB Krizi: Dış Politikada Kurucu Mitin İnşası”, Özcan, Gencer, Evren Balta ve Burç Beşgül (Der.), Türkiye ve Rusya İlişkilerinde Değişen Dinamikler (İstanbul: İletişim Yayınları): 55-78.
• Özman, Aylin ve Yazıcı-Yakın, Aslı (2012), “Anti Komünist Fantaziler: Doğa, Toplum, Cinsellik”, Özkan- Kerestecioğlu, İnci ve Güven Gürkan Öztan (Der.), Türk Sağı: Mitler Fetişler Düşman İmgeleri (İstanbul: İletişim Yayınları): 105-113.
• Robert H. Zieger (2004), “The Evolving Cold War: The Changing Character of the Enemy Within, 1949–63”, American Communist History, 3 (1): 3-23.
• Robert, D. Dean (2001), Imperial Brotherhood: Gender and the Making of Cold Foreign Policy (Boston: University of Massachusetts Press).
• Sandra, Via (2010), “Gender, Militarism, and Globalization: Soldiers for Hire and Hegemonic Masculinity”, Sjoberg, Laura and Sandra Via (Der.), Gender, War, and Militarism: Feminist Perspectives (California: Praeger).
• Suveren, Yaşar. (2014), “Türkiye’de Sağ-Muhafazakâr Siyasetçilerin Devleti Algılama Yordamları Üzerine Bir Değerlendirme”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (4): 139-151.
• Şentürk, Hulusi (2011), Türkiye’de İslami oluşumlar ve Siyaset: İslamcılık (İstanbul: Çıra Yayınları).
• Taşkın, Yüksel (2004), “Muhafazakâr Bir Proje Olarak Türk-İslam Sentezi”, Bora, Tanıl ve Murat Gültekingil (Der.), Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce: Muhafazakârlık Cilt 5 (İstanbul: İletişim Yayınları): 381-440.
• TBBB Zabıt Ceridesi (20.02.55), Devre:10, Cilt:5, İçtima:1 https://www5.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d10/c005/tbmm10005044.pdf (Erişim Tarihi: 11.11.2023).
• TBBM Zabıt Ceridesi (11.07.1956), Devre:10, Cilt:18, İçtima:2 https://www5.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d10/c013/tbmm10013088.pdf (Erişim Tarihi: 09.11.2023).
• TBMM Tutanak Dergisi (26.11.1951), Cilt:10, Dönem:9, Toplantı:2. https://www5.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d09/c010/tbmm09010009.pdf (Erişim Tarihi: 21.10.2023).
• TBMM Tutanak Dergisi (28.11.1952), Cilt: 17, Dönem: 9, Toplantı: 3, https://www5.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d09/c017/tbmm09017010.pdf (Erişim Tarihi: 08.11.2023).
• TBMM Zabıt Ceridesi (15.05.1957), Devre:10, Cilt:19, İçtima:3 https://www5.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d10/c019/tbmm10019068.pdf (Erişim Tarihi: 09.11.2023).
• TBMM Zabıt Ceridesi (15.11.1954), Cilt:2, Devre: 10, İçtima:1. https://www5.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d10/c002/tbmm10002004.pdf (Erişim Tarihi: 24.10.2023).
• TBMM Zabıt Ceridesi (18.06.1956), Cilt:12, Devre: 10, İçtima: 2. https://www5.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d10/c012/tbmm10012078.pdf (Erişim Tarihi: 11.11.2023).
• TBMM Zabıt Ceridesi (24.11.1958), Cilt:5, Devre: 11, İçtima: 2 https://www5.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d11/c005/tbmm11005006.pdf (Erişim Tarihi: 14.11.2023).
• TBMM Zabıt Ceridesi (30.06.1954), Cilt:1, Devre: 10, İçtima: 1 https://www5.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d10/c001/b015/tbmm100010150351.pdf (Erişim Tarihi: 08.11.2023.)
• TBMM Zabıt Ceridesi, (28.02.1954), Devre:9, Cilt:28, İçtima:4. https://www5.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d09/c028/tbmm09028053.pdf (Erişim Tarihi: 11.11.2023).
• Tevetoğlu, Fethi (1963), Faşit Yok, Komünist Var (Ankara: Komünizmle Mücadele Yayınları).
• Tickner, J. Ann (1992), Gender in International Relations: Feminist Perspektif on Achieving Global Security (New York: Columbia University Press).
• Tickner, J. Ann (2001), Gendering World Politics: Issues and Approaches in the Post-Cold War Era (New York: Columbia University Press).
• Tol, Ulaş ve Tanıl Bora (2009), “Siyasal Düşünce ve Erkeklik Dili”, Bora, Tanıl ve Murat Gültekingil (Der.), Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce Cilt: 9 (İstanbul: İletişim Yayınları): 825-836.
• Türk, H. Bahadır (2014), Muktedir: Türk Sağ Geleneği ve Recep Tayyip Erdoğan (İstanbul: İletişim Yayınları).
• Volkan, Vamık (1999), Kanbağı: Etnik Gururdan Etnik Teröre (İstanbul: Bağlam Yayınları)
• Yıldırmaz, Sinan (2012), “Nefretin ve Korkunun Rengi: Kızıl”, Özkan-Kerestecioğlu, İnci ve Güven Gürtan Öztan (Der.), Türk Sağı: Mitler Fetişler Düşman İmgeleri (İstanbul: İletişim Yayınları): 47-73.
• Yılmaz, Tebessüm (2010), Demokrat Parti Döneminde Muhalif Bir Mizah Dergisi: Tef 1954-1955 (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) (İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Young, Iris Marion (2003), “The Logic of Masculinist Protection: Reflection on the Current Security State”, Signs, 29 (1): 1-25.
• Youtube (20.04.2017), “Demirkırat Belgeseli 4. Bölüm, İktidar”, https://www.youtube.com/watch?v=_kVCHHBRuSE (08.11.2023).
• Youtube (17.09.2021), “Adnan Menderes ve Atatürk”, https://www.youtube.com/watch?v=s_zNO5726xQ (08.11.2023).