Evlilikte Hayal Kırıklığı Ölçeğinin (EHÖ) Türkçe’ye Uyarlanması: Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 1 - 23, 29.06.2025

Sabiha Yedirir , Şerife Işık , Sylvia Niehuis

https://doi.org/10.58434/apdad.1643302

Öz

Bu araştırma, Evlilikte Hayal Kırıklığı Ölçeği’nin Türkçe uyarlama sürecini ve geçerlilik ve güvenirlik analizlerini incelemektedir. Araştırmanın çalışma grubunu, 193 kadın, 113 erkek olmak üzere 305 evli birey oluşturmaktadır. Evlilikte Hayal Kırıklığı Ölçeği’nin geçerlik çalışması için yapılan doğrulayıcı faktör analizi sonuçları, ölçeğin orijinalindeki gibi tek faktörlü yapıdan oluşturduğunu göstermiş, modifikasyonlar ve madde incelemeleri sonucunda, iki grup maddenin anlam benzerlikleri kültürel bağlamda ele alınarak tartışılmıştır. Yapılan geçerlilik analizleri, EHÖ ile bağlantılı evlilik doyumu, evlilikte hoşnutsuzluk ve sevgi ifadeleri arasında beklenen yönde anlamlı ilişkiler bulunmuş ve ölçeğin ölçüt geçerliliği desteklenmiştir. Ayrıca, ölçeğin evli ve boşanmış bireyler arasındaki farkları ölçme açısından güçlü bir kriter geçerliliği sergilediği görülmüştür. Tek boyutlu Evlilikte Hayal Kırıklığı Ölçeği için Cronbach alfa (α) iç tutarlık katsayısı .94 olarak bulunmuş ve test tekrar test güvenirlik katsayıları .82 olarak bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Evlilikte hayal kırıklığı , ölçek uyarlama , evlilik

Etik Beyan

Bu araştırma, Gazi Üniversitesi Etik Komisyonu’nun 29.01.2024 tarih/E.862561 sayılı onayı ile yürütülen doktora tezinden üretilmiştir. Etik kurul onayı dosyalar kısmında yüklenmiştir.

Kaynakça

• Adak, N. (2016). Evlilik veya evlilik dışı birlikte yaşama: Üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. Sosyoloji Dergisi, (1ozel), 23-40.
• Ahmadimehr, Z., Yousefı, Z., & Golparvar, M.. (2020). Exploration and Explanation the Marital Disillusionment among Married Women: Grounded Theory. Journal Of Applıed Psychology, 14(3 (55) ), 269-290. SID. https://sid.ir/paper/405111/en.
• Amato, P. R. (2000). The consequences of divorce for adults and children. Journal of marriage and family, 62(4), 1269-1287. https://doi.org/10.1111/j.1741-3737.2000.01269.x
• Amato, P. R. (2010). Research on divorce: Continuing trends and new developments. Journal of marriage and family, 72(3), 650-666. https://doi.org/10.1111/j.1741-3737.2010.00723.x
• Brehm, S. S. (1992). Intimate relationships. Mcgraw-Hil.
• Browne, M. W., & Cudeck, R. (1993). Alternative ways of assessing model fit. In K. A. Bollen & J. S. Long (Eds.), Testing Structural Equation Models (pp. 136−162). Sage.
• Buehlman, K. T, Gottman, J. M, & Katz, L. F. (1992). How a couple views their past predicts their future: Predicting divorce from an oral history interview. Journal of Family Psychology, 5, 295-318. https://doi.org/10.1037/0893-3200.5.3-4.295
• Çelik, E. (2013). Evlilik Hoşnutsuzluğu Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Electronic Turkish Studies, 8(12). http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.5663
• Dinçyürek, S. & Ince, S. (2018). Adaptation of the Five Love Language Scale to Turkish language. EURASIA Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 14(5), 1999-2008. https://doi.org/10.29333/ejmste/85866
• Fabrigar, L. R., Wegener, D. T., MacCallum, R. C., & Strahan, E. J. (1999). Evaluating the use of exploratory factor analysis in psychological research. Psychological Methods, 4(3), 272. https://doi.org/10.1037/1082-989X.4.3.272
• Gottman, J. M. (1993). A theory of marital dissolution and stability. Journal of Family Psychology, 7(1), 57-75. https://doi.org/10.1037/0893-3200.7.1.57
• Gottman, J. M., & Levenson, R. W. (2002). A two‐factor model for predicting when a couple will divorce: Exploratory analyses using 14‐year longitudinal data. Family Process, 41(1), 83-96. https://doi.org/10.1111/j.1545-5300.2002.40102000083.x
• Gottman, J. (2023). What predicts divorce?: The relationship between marital processes and marital outcomes. Routledge.
• Huston, T. L., Caughlin, J. P., Houts, R. M., Smith, S. E., & George, L. J. (2001). The connubial crucible: newlywed years as predictors of marital delight, distress, and divorce. Journal of Personality and Social Psychology, 80(2), 237-252. https://doi.org/10.1037/0022-3514.80.2.237
• Janoff-Bulman, R., & Berg, M. (1998). Disillusionment and the creaation of value: From traumatic losses to existential gains. In J. Harvey (Ed.), Perspectives on loss: A sourcebook (pp. 35–44). Taylor & Francis. https://doi.org/10.4324/9781315803562
• Kartal, A. (2023). Türkiye'de evlilik ve evlenme kültürü: geleneksel normlara halkbilim perspektifinden bir bakış. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (36), 730-753. https://doi.org/10.29000/rumelide.1372403
• Kayser, K. (1993). When love dies: The process of marital disaffection. Guilford Press.
• Kayser, K, (1996). The Marital Disaffection Scale: An inventory for assessing emotional estrangement in marriage. The American Journal of Family Therapy, 24 (1), 83-88. https://doi.org/10.1080/01926189508251019
• Kim, H. Y. (2013). Statistical Notes for Clinical Researchers: Assessing Normal Distribution (2) Using Skewness and Kurtosis. Restorative Dentistry & Endodontics, 38, 52-54. https://doi.org/10.5395/rde.2013.38.1.52
• Murray, S. L., Holmes, J. G., & Griffin, D. W. (1996a). The benefits of positive illusions: Idealization and the construction of satisfaction in close relationships. Journal of Personality and Social Psychology, 70, 79 – 98. http://dx.doi.org/10.1037/0022-3514.70.1.79
• Murray, S. L., Holmes, J. G., & Griffin, D. W. (1996b). The self-fulfilling nature of positive illusions in romantic relationships: Love is not blind, but prescient. Journal of Personality and Social Psychology, 71, 1155 – 1180. https://doi.org/10.1037/0022-3514.71.6.1155
• Niehuis, S., & Bartell, D. (2006). The Marital Disillusionment Scale: Development and psychometric properties. North American Journal of Psychology, 8(1), 69-84. https://doi.org/10.1037/t42162-000
• Niehuis, S. (2007). Convergent and discriminant validity of the marital disillusionment scale. Psychological reports, 100(1), 203-207. https://doi.org/10.2466/pr0.100.1.203-2
• Niehuis, S., Lee, K. H., Reifman, A., Swenson, A., & Hunsaker, S. (2011). Idealization and disillusionment in intimate relationships: A review of theory, method, and research. Journal of Family Theory & Review, 3(4), 273-302. https://doi.org/10.1111/j.1756-2589.2011.00100.x
• Niehuis, S., Reifman, A., & Lee, K. H. (2015). Disillusionment in cohabiting and married couples: A national study. Journal of Family Issues, 36(7), 951-973. https://doi.org/10.1177/0192513X13498594
• Niehuis, S., Reifman, A., Feng, D., & Huston, T. L. (2016). Courtship progression rate and declines in expressed affection early in marriage: A test of the disillusionment model. Journal of Family Issues, 37(8), 1074-1100. https://doi.org/10.1177/0192513X14540159
• Niehuis, S., Reifman, A., & Oldham, C. R. (2019). Effects of relational transgressions on idealization of and disillusionment with one's romantic partner: A three‐wave longitudinal study. Personal Relationships, 26(3), 466-489. https://doi.org/10.1111/pere.12287
• Niehuis, S., Adamczyk, K., Trepanowski, R., Celejewska, A., Ganclerz, M., Frydrysiak, A., Reifman, A., & Willis‐Grossmann, E. (2021). Development of the Polish‐Language Relationship Disillusionment Scale and its validation. Personal Relationships, 28(4), 1017–1041. https://doi.org/10.1111/pere.12394
• Nunnally, J.C. (1978). An Overview of Psychological Measurement. In: Wolman, B.B. (eds) Clinical Diagnosis of Mental Disorders. Springer. https://doi.org/10.1007/978-1-4684-2490-4_4
• Orbuch, T. L., Veroff, J., Hassan, H., & Horrocks, J. (2002). Who will divorce: A 14-year longitudinal study of Black couples and White couples. Journal of Social and Personal Relationships, 19(2), 179–202. https://doi.org/10.1177/0265407502192002
• Tezer, E. (1996). Evlilik ilişkisinden sağlanan doyum: Evlilik Yaşamı Ölçeği. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(7), 1-7. https://doi.org/10.17066/pdrd.19981
• Topbaş, P. N. (2021). Kurum Olan Evliliğin Araca Dönüşmesi: Evlilik Kavramının İçeriksel Değişimine İlişkin Bir Analiz. Hacettepe Üniversitesi Yabancı Dil Olarak Türkçe Araştırmaları Dergisi, (6), 89-100.
• TUİK (2020, 2021, 2022, 2023), 25 Mayıs 2024 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Search/Search?text=Evlenme%20ve%20Bo%C5%9Fanma%20%C4%B0statistikleri adresinden edinilmiştir.
• Türk Dil Kurumu (2024), Türk Dil Kurumu sözlükleri, 17 Mayıs 2024 tarihinde https://sozluk.gov.tr/ adresinden edinilmiştir
• Waller, W. (1937). The rating and dating complex. American Sociological Review, 2, 727 – 734. doi:10.2307/2083825. https://doi.org/10.2307/2083825
• Zeelenberg, M., Van Dijk, W. W., Manstead, A. S., & vanr de Pligt, J. (2000). On bad decisions and disconfirmed expectancies: The psychology of regret and disappointment. Cognition & Emotion, 14(4), 521-541. https://doi.org/10.1080/026999300402781