Helâl Gıda ve Gıda Etiketi

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 2, 102 - 108, 31.12.2020

Büşra Demirer , Mehmet Özdemir

Öz

Çeşitli inanç sistemlerinde bu inanca sahip insanların uyması gereken bazı kurallar belirlenmiştir. Bu kurallar hayatın birçok noktasında etkili olabilmektedir. Yeme-içme ile ilgili de birçok inançta uyulması gereken bazı kurallar bulunmaktadır. İslam dinine göre tüketilmesi uygun görülen besinlere genel anlamda helal gıda denilmektedir. Bir ürünün helalliğe uygun olması için o ürünün üretiminden, tüketicinin tüketeceği son hale gelene kadarki tüm basamaklarında (işlenme, hazırlanma, paketlenme, depolanma, taşınma gibi) helallik kurallarına uyulması gerekmektedir. Besinlerin helalliği için uyulması gereken birçok kural bulunmaktadır ve bu kuralların tamamına uyulması durumunda belirli kuruluşlar tarafından üretici firmalara helal sertifika verilmektedir. Sertifikanın verildiği kurum ve ülkeye göre helal logosu değişebilmektedir. Bu sertifikaya sahip ürünlerin etiketlerinde helal gıda logosunun bulunması tüketicinin bilgilendirilmesi için oldukça önemlidir. Ancak yapılan çalışmalarda tüketicilerin besin etiketinin inceleme oranları ve helal gıda hakkındaki bilgilerinin oldukça düşük olduğu görülmektedir. Helal gıda konusunda hassas bireylerin de besin etiketlerinde yer alan helal gıda logolarına dikkat etmesi, özellikle paketli ürünlere eklenen katkı maddelerinin helalliğinin sorgulanması gerekmektedir. Bu konuda yapılan çalışmalarda tüketicilerin helal gıda konusunda bilgi eksikliklerinin olduğu görülmüştür. Dolayısı ile besin etiketlerinin okunmasının ve gıda katkı maddelerinin incelenmesinin helallik başta olmak üzere beslenme ve sağlık açısından önemli olduğu tüketicilere anlatılmalı ve bu konuda farkındalık çalışmaları yapılmalıdır. Bu derleme yazıda helal gıda ve besin etiketi konusunda yapılmış çalışmaların ve literatürün incelenerek tartışılması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

helal gıda, sağlık, gıda etiketi, gıda katkı maddesi

Halal Food and Food Label

Öz

In various belief systems, some rules have been determined that people with this belief must obey. These rules can be effective in many points of life. There are some rules about eating and drinking that must be followed in many beliefs. Foods that are considered suitable for consumption according to the religion of Islam are generally called halal food. In order for a product to be suitable for halalness, it is necessary to comply with the rules of halal in all stages (such as processing, preparation, packaging, storage, transportation) from the production of that product to the final consumer consumed. There are many rules to be followed for the halalness of foods, and if all of these rules are followed, halal certificates are given to manufacturers by certain organizations. The halal logo may change according to the institution and country where the certificate is issued. The presence of the halal food logo on the labels of the products with this certificate is very important for informing the consumer. However, in the studies conducted, it is seen that consumers' rates of inspection of the food label and their knowledge about halal food are quite low. Individuals who are sensitive to halal food should also pay attention to the halal food logos on food labels, and especially the halalness of additives added to packaged products should be questioned. In the studies conducted on this subject, it has been observed that consumers lack knowledge about halal food. Therefore, it should be explained to consumers that reading food labels and examining food additives are important in terms of nutrition and health, especially halalness, and awareness studies should be carried out on this issue. In this review article, it is aimed to discuss the studies and literature on halal food and food label.

Anahtar Kelimeler

Halal food, health, food label, food additive

Kaynakça

• Alam, S. & Sayuti, N. (2011). Applying the Theory of Planned Behavior (TPB) in Halal Food Purchasing, International Journal of Commerce and Management, 21(1), 8-20.
• Ayyub, R. M. (2015). Exploring perceptions of non-Muslims towards Halal foods in UK. British Food Journal, 117(9), 2328–2343.
• Batu, A., Regenstein, Joe M. & Dogan, I. S. (2015). Gelatin Issues in Halal Food Processing For Muslim Societies. Electronic Turkish Studies, 10(14), 37-51.
• Boğa, A. & Binokay, S. (2010). Gıda Katkı Maddeleri ve Sağlığımıza Etkileri, Arşiv Dergisi, 19(141), 141-154.
• Büyüközer, H. K. (2012). Yeniden Gıda Raporu Yediklerimiz İçtiklerimiz Helal mi? Haram mı? Ve Sağlığımıza Ne Kadar Uygun?. 9. Baskı, Çevik Matbaacılık, İstanbul.
• Codex Alimentarius Commission (CAC). (1997). General Guıdelınes For Use Of The Term “Halal, Codex Alimentarius Commission, CAC/GL 24.
• Çukadar, M. (2017). Helal Gıda Konusunda Tüketici Davranışları. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 34 (3), 190-200.
• Djagny, K. B., Wang, Z., Xu, S. (2001). Gelatin: A Valuable Protein for Food and Pharmaceutical Industries: Review. Crit Rev Food Sci, 41 (6), 481-492.
• Hamdan, H., Issa, Z. M., Abu, N. & Jusoff, K. (2013), Purchasing Decisions Among Muslim Consumers of Processed Halal Food Products, Journal of Food Products Marketing, 19, 54-61.
• Ishak, S., Awang, A. H., Hussain, M. Y., Ramli, Z., Sum, S., Saad, S. & Abd Manaf, A. (2016). A study on the mediating role of halal perception: determinants and consequence reflections. Journal of Islamic Marketing, 7 (3), 288-302.
• Kang, H. T. (2013). Reading nutrition labels is associated with a lower risk of metabolic syndrome in Korean adults: The 2007–2008 Korean NHANES. Nutrition, Metabolism and Cardiovascular Diseases 23, 876-882.
• Kurtoğlu, R. & Çiçek, B. (2013). Tüketicilerin Helal Ürünler Hakkındaki Algılama, Tutum ve Beklentilerini Tespit Etmeye Yönelik Bir Araştırma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 8 (3), 181-205.
• Özdemir, H. & Yaylı, A. (2014). Tüketicilerin Helal Sertifikalı Ürün Tercihleri Üzerine Bir Araştırma: İstanbul İli Örneği, İşletme Araştırmaları Dergisi, 6 (1), 183-202.
• Rajagopal, S., Ramanan, S., Visvanathan, R. & Satapathy, S. (2011). Halal Certification: Implication for Marketers in UAE, Journal of Islamic Marketing, 2(2),138-153.
• Ratanamaneichat, C. & Rakkarn, S. (2013). Quality assurance development of halal food products for export to Indonesia. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 88, 134-141.
• Riaz, M. N. & Chaudry, M. M. (2004). Halal food production. CRC press.
• Şahin, A., Pekkirbizli, T., Kayser, M., Theuvsen, L. (2014). Muslim Consumers in Germany: Awareness and Significance of Halal Labelling (Muslimische Konsumenten in Deutschland: Kenntnis und Bedeutung der Halal-Kennzeichnung), Berichte über Landwirtschaft - Zeitschrift für Agrarpolitik und Landwirtschaft, 92 (2), 1-12.
• Türk Dil Kurumu (TDK). (2020). Erişim Adresi: https://sozluk.gov.tr/ Erişim Tarihi: 16.10.2020.
• Türk Gıda Kodeksi (TGK) (2017). Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliği. Erişim Adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/01/20170126M1-6.htm Erişim Tarihi: 16.10.2020
• Ünüsan, N., Erdoğan, P., Keser, M. G. (2017). Üniversite Öğrencilerinin Besin Etiketi Okuma ve Helal Gıda ile İlgili Bilgi Düzeylerinin Saptanması. 4. Uluslararası Helal ve Sağlıklı Gıda Kongresi, 03-05 Kasım 2017, Ankara.
• Yener, D. (2011). Tüketicilerin Helal Sertifikalı Ürünlere Karşı Tutumlarını Etkileyen Faktörler ve Risk Algısı, Yayınlanmamış Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yıldırım, B. (2011). Helal Gıda. http://www.gidagundemi.com/makale/helal-gida-m31.html, Erişim Tarihi :10.10.2020.
• Yorulmaz Özçelik D, (2019). Helal gıda tüketimine yönelik tutumların satın alma niyeti üzerindeki etkisi (Adıyaman örneği). Yüksek Lisans Tezi Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Adıyaman.