UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi'nde Yer Alan Türk Geleneksel Sohbet Toplantılarına Helal Turizm Ürünü Perspektifinden Bakış

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 1, 37 - 52, 30.06.2023

Vildan Sarıca Emrah Taşarer Orhan Batman

https://doi.org/10.53569/apjhls.1277356

Öz

Eğlence olgusunun kültürün bir parçası olduğu, kişilerin dinlerini, inanışlarını, yaşama biçimlerini, hayat anlayışlarını, kimliklerini yansıttığı ve toplumdan topluma farklılık gösterebildiği bilinen bir gerçektir. İslami gereklere uygun hizmet talep eden turistlerin dini inançlarıyla çatışmaksızın turizm faaliyetlerinden yararlanmak istemesiyle birlikte ortaya çıkan helal turizm anlayışı giderek önem kazanmaktadır. Turizm en temelde bir dinlenme ve eğlenme faaliyeti olduğundan, helal turizmin de çeşitli eğlence unsurları barındırması beklenmektedir. Ancak bir eğlencenin helal kabul edilebilmesi için İslâm dininin belirlediği çerçevenin dışına çıkılmaması gerekmektedir. Bu çalışmada Türkiye’nin UNESCO somut olmayan kültürel miras listesinde yer alan eğlence türlerinden “geleneksel sohbet toplantılarının” helal turizm konseptinde değerlendirilip değerlendirilemeyeceğinin yanıtı aranmıştır. İkincil kaynaklardan yapılan içerik analizi ile belirlenen eğlence türünün uygulanış şekilleri ve ritüelleri helal turizm kriterlerine göre değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Yapılan değerlendirme sonucunda geleneksel sohbet toplantılarının, helal turizm kapsamında bir eğlence aktivitesi olarak değerlendirilebileceği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Somut Olmayan Kültürel Miras, Geleneksel Sohbet Toplantıları, Helal Turizm, Kültürel Miras

The Halal Tourism Product Perspective to Turkish Traditional Gatherings in UNESCO Intangible Cultural Heritage List

Öz

It is a known fact that entertainment is a part of culture, reflects people's religions, beliefs, lifestyles, understanding of life, identities, and can differ from society to society. The concept of halal tourism, which emerged with the tourists who demand services in accordance with Islamic requirements, want to benefit from tourism activities without conflicting with their religious beliefs, is gaining importance. Since tourism is basically a recreational and entertainment activity, halal tourism is expected to include various entertainment elements. However, in order for an entertainment to be considered halal, it must not go beyond the framework determined by the religion of Islam. In this study, the answer is sought whether "traditional chat meetings", which are among the entertainment types in Turkey's UNESCO intangible cultural heritage list, can be evaluated in the concept of halal tourism. The application forms and rituals of the entertainment type determined by the content analysis made from the secondary sources were evaluated according to the halal tourism criteria. As a result of the evaluation, it was concluded that traditional chat meetings can be considered as an entertainment activity within the scope of halal tourism.

Anahtar Kelimeler

Intangible Cultural Heritage, Traditional Conversation Meetings, Halal Tourism, Cultural Heritage

Kaynakça

• Ahmed, M. J. and Akbaba, A. (2018). The potential of halal tourism in ethiopia: opportunities, challenges and prospects. IJCTR, 2(1), 13-22.
• Akmaz, A. ve Akdağ, G. (2010). Geleneksel Sohbet Toplantıları. Eğitim Yayınevi, Konya.
• Aksaray, A. E. (2018). Geleneksel Sohbet Toplantıları Üzerine Bir Araştırma. (Yüksek Lisans Tezi). Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırklareli.
• Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü (Aralık 2022). “Geleneksel Sohbet Toplantıları” https://aregem.ktb.gov.tr/TR-323956/geleneksel-sohbet-toplantilari.html, (Erişim Tarihi: 01.12.2022).
• Arslan, Ö. (2019). Müşteri Tatmini ve Fiyat Duyarlılığı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Antalya’da Faaliyet Gösteren Helal Turizm İşletmeleri Üzerine Bir Araştırma. (Yüksek Lisans Tezi). Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İslam İktisadı ve Hukuku Anabilim Dalı, Bingöl.
• Atayev, M. (2020). Helal Turizmin Dünyada ve Türkiye’de Gelişimi: Antalya İli Açısından Fütz Analizi. (Yüksek Lisans Tezi). Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Atlı, S. (2016). Erzincan-Kemaliye (Eğin) Sıra Gezme Sohbet Toplantıları ve “Eğin Fasıl Grubu”. Karadeniz Araştırmaları, (51), 273-300.
• Atlı, S. (2016). Türkiye’deki Geleneksel Sohbet Toplantıları Üzerine Bir İnceleme. (Doktora Tezi). Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa.
• Atlı, S. (2018). Türkiye’deki geleneksel sohbet toplantıları üzerine bir değerlendirme. Millî Folklor, 30(117), 88-101.
• Ayar, H. (2018). İslam’da boş zaman ve spor. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(56), 1051-1055.
• Aydın, M. ve Ünüvar, Ş. (2020). Somut olmayan kültürel miras kapsamında Elâzığ kürsübaşı geleneği (Elâzığ kürsübaşı tradition in the scope of ıntangible cultural heritage). JOGHAT, 3(2), 213-233.
• Başar, B. (2022). Müşteri Deneyimi ve Hafızasının Davranışsal Niyet Üzerindeki Etkisi: Somut Olmayan Kültürel Miras Unsurlarından Geleneksel Sohbet Toplantıları.(Doktora Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı.
• Batman, O. (2019). “Helal Turizm Teorisi” Basılmamış Ders Notları, Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Sakarya.
• Batman, O. ve Arpacı, Ö. (2016). Helâl Turizmin Felsefesi Teorisi Uygulaması, Türkiye Almanya: Âlim Kitapları.
• Baytok, A. ve Başar, B. (2022). Turist deneyimi ve hafızasının davranışsal niyete etkisi: somut olmayan kültürel miras unsuru olan geleneksel sohbet toplantıları örneği. JOGHAT, 5(2), 477-489.
• Bolu Belediyesi (2023). “Gelenek ve Göreneklerimiz” https://www.bolu.bel.tr/gelenek-ve-goreneklerimiz/ (Erişim Tarihi: 16.01.2023).
• Bortolotto, C. (2007). From objects to processes: UNESCO'S intangible cultural heritage. JSTOR, (19), 21-33.
• Carboni, M., Perelli, C. and Sistu, G. (2014). Is Islamic tourism a viable option for tunisian tourism? ınsights from Djerba. Tourism Management Perspectives, 11, 1-9.
• Çalık, A. ve Adam, A. (2020). Helal turizm: Teorik bir inceleme. SBED, (20), 487-502.
• Çankırı Valiliği (Nisan 2022). “Yaren Sohbetleri” http://www.cankiri.gov.tr/gecmisten-gelecege-yasayan-kultur-mirasimiz-yaren-sohbetleri, (Erişim Tarihi: 19.04.2022).
• Çepik, F. (2020). Geleneksel Sohbet Toplantıları Bağlamında Şanlıurfa Sıra Geceleri Üzerine Bir İnceleme. (Yüksek Lisans Tezi). Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Çetin, H. ve Çakır, E. (2012). Çankırı Yâren kültürü ve Ahîlik ile İlgisi, II. Uluslararası Ahilik Sempozyumu (Kırşehir, 19-20 Eylül 2012) Bildiriler, AEÜ Ahilik Kültürünü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları, 739-752.
• Çetinkaya, N. ve Yıldız, S. (2018). Somut olmayan kültürel miras unsuru Erzurum lavaş (acem) ekmeğinin turistik ürüne dönüştürülmesine yönelik bir çalışma. GTAD, 2(Ek1), 430-452.
• Doğan, T. (2020). Helal Turizm Algısı Van İli Örneği. (Yüksek Lisans Tezi). Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• Elazığ İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (Aralık 2022). “Kürsübaşı Sohbetleri” https://elazig.ktb.gov.tr/TR-96038/kursubasi-gelenegi.html, (Erişim Tarihi: 01.12.2022).
• Fakir, F. and Erraoui, E. (2019). Moroccan Tourist’s Perceptions Toward Halal Tourısm, 2nd Internatıonal Halal Tourısm Congress/ 04-06 April 2019 / Antalya / Turkey.
• Feizollah, A., Mostafa, M. M., Sulaiman, A., Zakaria, Z. and Firdaus, A. (2021). Exploring halal tourism tweets on social media. Journal of Big Data, 8(1), 1-18.
• Gezer, Y. and Kıngır, S. (2020). Halal tourism: Literature review and main services of halal concept hotels. USOBED, 4(1), 1-16.
• Ghani, A. (2009). Entertainment in Muslim media: Unsettled problem?, Jurnal Hadhari Bil, 2, 53-63.
• Gönel Sönmez, T. ve Öger, A. (2019). Urfa sıra geceleri ve Uygur otuz oğul meşrebi. Geçmişten Günümüze Urfa'da Müzik.
• Göral, R. ve Tuna, M. (2018). Turistik ürün bileşeni olarak kültürel çekiciliklerin turizm sektörü rekabetçiliği açısından önemi. International Journal of Contemporary Tourism Research, 2(1), 1-12.
• Güldoğan, V. (2011). Diyarbakır Kültürü, Ankara: Kripto. İslam Ansiklopedisi (Nisan 2022). “Eğlence” https://islamansiklopedisi.org.tr/eglence, (Erişim Tarihi: 08.04.2022).
• İslam Ansiklopedisi (Nisan 2022). “Sohbet” https://islamansiklopedisi.org.tr/sohbet, Erişim Tarihi: 08.04.2022.
• Kastamonu İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (Aralık 2022). “Yaren Sohbetleri” https://kastamonu.ktb.gov.tr/TR-176585/yaren-kulturu.html, (Erişim Tarihi: 01.12.2022).
• Kültür ve Turizm Bakanlığı (Nisan 2022). “Geleneksel Sohbet Toplantıları” https://aregem.ktb.gov.tr/TR-268220/geleneksel-sohbet-toplantilari.html, Erişim Tarihi: 07.04.2022.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı (Nisan 2022). “Somut Olmayan Kültürel Miras Sözleşmesi” https://aregem.ktb.gov.tr/TR-50837/somut-olmayan-kulturel-mirasin-korunmasi-sozlesmesi-hak-.html, (Erişim Tarihi: 05.04.2022).
• Laçin, G. (2020). Diyarbakır musiki folklöründe velme geceleri (valime geceleri). Kesit Akademi Dergisi, 6(24), 372-388.
• Lenzerini, F. (2011). Intangible cultural heritage: The living culture of peoples. EJIL, 22(1), 101-120. Mete, F., Candeğer, Ü. ve Koca, T. (2017). Somut olmayan kültürel miras: Ferfene (Ankara örneği). Millî Folklor, 29(114), 100-111.
• Oğuz, M. Ö. (2013). Terim olarak somut olmayan kültürel miras. Milli Folklor, 25 (100), 5-13.
• Özkan, D. (2019). Somut Olmayan Kültürel Miras ve Ekonomi. 6. Uluslararası Eğitim ve Sosyal Bilimlerde Akademik Çalışmalar Sempozyumu, 13-15 Haziran, Ankara.
• Petronela, T. (2016). The importance of the intangible cultural heritage in the economy. Procedia Economics and Finance, 39, 731-736.
• Richards, G. (2019). Kültür Turizmi: Son Araştırmalar ve Eğilimlere Dair Bir İnceleme. (Ed: Özdemir ve Öger), Ankara: Grafiker Yayınları.
• Sabah (Aralık 2022). “Ferfene Gecesi” https://www.sabah.com.tr/mugla/2021/11/02/mskude-ankara-ferfene-gecesi, (Erişim Tarihi: 01.12.2022).
• Tekin, A. (2016). İslâm'da eğlenceyi haram kılan unsurlar. Journal of Islamic Law Studies, (28), 455-487.
• UNESCO Türkiye Milli Komisyonu (Nisan 2022). “Geleneksel Sohbet Toplantılarının Güncel Durumu” https://www.unesco.org.tr/Home/AnnouncementDetail/4586, (Erişim Tarihi: 07.04.2022).
• UNESCO Türkiye Milli Komisyonu (Nisan 2022). “Somut Olmayan Kültürel Miras TemsiliListesi”https://www.unesco.org.tr/Pages/126/123/UNESCO%C4%B0nsanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1n-Somut-Olmayan-K%C3%BClt%C3%BCrel-Miras%C4%B1-Temsil%C3%AE Listesi, (Erişim Tarihi: 05.04.2022).
• Ünlü, Z. (2018). Türkiye’de Geleneksel Sohbet Toplantıları ve Bu Toplantılarda Toplu Çalma Söyleme Geleneği. (Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Folklor ve Müzikoloji Anabilim Dalı.
• WowTürkiye (Nisan 2022). “Kürsübaşı Geleneği” http://wowturkey.com/forum/viewtopic.php?t=158639, (Erişim Tarihi: 19.04.2022).
• Yalçın, E. (2021). Çankırı yâran sohbetlerinde mitolojik ögeler. ÇÜSBED, 30(2), 239-251.
• Yıldız, İ. (2019). Kur’an ve sünnete göre sosyal hayatta kadın erkek ilişkisi. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (42), 83-109.
• Yoshida, K. (2004). The museum and the ıntangible cultural heritage. Museum International, 56 (1‐2), 108-112.