ANTALYA’DA BİR YÖRÜK GELENEĞİ: İHRAM

Yıl 2020, Sayı: 16, 78 - 89, 25.06.2020

Ferah Şavkar

https://doi.org/10.34242/akmbaris.2020.135

Öz

    Tarih boyunca önemli medeniyetlere ev sahipliği yapmış Anadolu’da, dokumacılık çok gelişmiştir.
Dokumaların oluşmasında kültür, yaşam koşulları ve iklim önemli role sahiptir. Anadolu’nun güneyinde
uzanan sıradağlar, yükseltinin kısa mesafelerde değişmesine buda birbirinden farklı iklim değerlerinin
görünmesine sebep olmuştur. Anadolu coğrafyasında, yaşamını mevsimlere göre yer değiştirerek geçiren
ve bu hareketliliği bir yaşam biçimi olarak benimsemiş insan topluluklarına “Yörük” denilmektedir.
Yörüklerde küçükbaş hayvancılığa bağlı bir yaşamın sürdürüldüğü düşünüldüğünde, yünün değerlendirilmesi
bakımından da dokuma üretimi vazgeçilmez olmaktadır. Antalya ili Kumluca ilçesinde yaşayan
Yörüklerde yöresel usullerle koyun veya deve yününden elde edilen ipliklerle dokunan, çeyiz, seccade,
ölümlük, göç sırasında yük örtüsü, çadırlardaki yüklük ya da çuvalların üzerini örtmek için kullandıkları,
iki ya da üç parça şeklinde dokunup daha sonra dikilen ihramlar bulunmaktadır.
Günümüzde Yörükler göçebeliği bırakmış, geçim kaynağı olarak tarım ve seracılığa yönelmiş
ve dokumacılığı terk etmişlerdir. Daha önceleri Yörük kültürünün sürdürüldüğü bölgede, bu yaşam
biçimine uygun olarak üretilen ve kullanılan ihramların tanıtılması amaçlanmıştır. Çalışmada alan
araştırmasından elde edilen verilerden yola çıkarak bu dokumaların teknik, renk ve kompozisyon
nitelikleri üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Antalya, Kumluca, Yörük, İhram, Kızılihram, Dokuma

Kaynakça

• Ak, Mehmet (2017). “Yörüklerde Kadın”, The Journal of Academic Social Science Studies, 58:307-336.
• Ak, Mehmet (2018). “Anamas Yaylaları ve Yörükler”, Asya’dan Avrupa’ya Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 6:1-6.
• Akan, Meral (2016). “Anadolu Yörük Yaşamında Dokuma Geleneği”, Kalemisi, C.4, S.7, s.39-58.
• Atlıhan, Şerife (1999). “Batı Anadolu’da Yaşayan Yörüklerde Heybe ve Torba Dokumalar”, Erdem, Halı Özel Sayısı I, 10 (28), 35-45.
• Deniz, Bekir (1994). “Anadolu-Türk Dokuma Sanatında Cicim”, Sanat Tarihi Dergisi, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayını, C.7, S.7, s. 59–73.
• Ekşi, Mert ve Akdağ, Sümeyya (2017). “Antalya Kumluca’nın Geleneksel Yaşam Terimleri ve Kültürel Peyzaj Açısından Değerlendirilmesi”, Avrasya Terim Dergisi, 5 (2): 40-51.
• Erdek, İbrahim (2017). Kütahya Karakeçili Yörüklerinin Havsız Kirkitli Dokumaları, Yayınlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, İstanbul.
• Hidayetoğlu, H. Melek (2014). “Sarayönü Çeşmelisebil Yörüklerinde Dokuma Geleneği”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yayınları: 8: 231-246.
• Ölmez, Filiz Nurhan (2011). “Saçıkara Yörüklerinde Yaşayan Dokumalar”, ART-E Sanat Dergisi, 7:1-25
• Ölmez, Filiz Nurhan ve Aydoğan, Emel (2008). “Yurtpınar (Antalya) Dokumaları”, 38. ICANAS Kongresi Bildiriler-Maddi Kültür, II. Cilt, T.C. Başbakanlık Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanlığı Yayınları, 903-925.
• Sarı, Cemali ve Tepeli Yusuf (2012). “Türk Kültür Coğrafyasında Yerleşme Adları: Teke Yöresi Örneği”. Karadeniz Araştırmaları Dergisi, 35:161-179.
• Soytekin, Nuran (2016). Kumluca İlçesi Kültürü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yakın Doğu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Lefkoşa.
• Tuztaş, Ayşe Hilal (2005). Günümüzde Isparta’da Yaşayan Yörüklerin Siyasi ve Kültür Tarihleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Türk Dil Kurumu Sözlükleri, https://sozluk.gov.tr/, erişim tarihi: 22 Aralık 2019.
• Zaimoğlu, Ömer ve Çatalkaya, Ebru (2013). “Antalya Kumluca Kızılihram Dokumaları”, Materials of International Scientific-Practical Conference Cultural and Intellectual Ability of Art In Vocational Education, 358-363.
• KAYNAK KİŞİLER Fatma Cabbar, Belen Köyü, 75 Yaşında Ayşe Gökkaya, Sarıcasu Köyü, 93 Yaşında Hanife Adanalı, Salur Köyü, 60 Yaşında Nilüfer Şavkar, Kumluca, 58 Yaşında Osman Sarıağaçlı, Çayiçi Köyü 85 Yaşında Ramazan Kızılkaya, Sarıcasu Köyü, 70 Yaşında Uykuya Sarıağaçlı, Çayiçi Köyü 80 Yaşında