Ayasofya Müzesi Metal İkona Ve Kilise Eşyaları Koleksiyonu Konservasyon Metodolojisi

Yıl 2022, Sayı: 83, 109 - 125, 07.01.2022

Irmak Güneş Yüceil

Öz

Çalışma konservasyon bilimine yöntem bilimsel –metodolojik- bir açıdan yaklaşmaktadır. Araştırmalar ülkemizde koruma ve onarım uygulamalarına yönelik çevrimiçi yazılı kaynakların yalnızca yüzde-üçünde, bilimsel kaynakların binde-sekizinde metodolojik arka plana değinildiğine işaret etmektedir. Bu durum uygulamada mantıksal çerçevenin kavranmasına yönelik güçlükleri beraberinde getirmektedir. Makale bu eksikliğe dikkat çekerek, koruma ve onarım uygulamalarına metodolojik yaklaşım konusunda örnek teşkil etmek amacıyla bir vaka çalışmasını sistematik olarak ele almaktadır. Vaka çalışması 2014-2016 yılları arasında İstanbul Restorasyon ve Konservasyon Mrk. Ve Blg. Lab. Md. uzmanları tarafından Ayasofya Müzesi’ne ait Metal İkona ve Kilise eşyaları üzerinde gerçekleştirilen konservasyon projesinin metodolojisine odaklanmaktadır.
Kilise eşyalarının korunmasında karar alma süreci her bir obje grubunu kendi bağlamında analiz etmeyi ve tabi olduğu inanış kompleksi içindeki yerini kavramayı gerektirmiştir. Bu yaklaşım, eserlerin malzeme, yapım tekniği, bozulma ürünleri gibi fiziki özelliklerinin yanı sıra; cemaatteki ve tören içindeki hiyerarşik duruşunu kavramayı ve eserleri gelecekteki potansiyel ziyaretçilerin gözünden görebilmeyi mümkün kılmıştır.
Uygulamalar standart koruma prosedürleri -belgeleme, önleyici koruma, tespit-teşhis, uygulama ve bakım- doğrultusunda gerçekleşmiştir. Ancak diğer çalışmalardan farklı olarak, bu makalede bahsi geçen aşamalar tamamlanması zorunlu birer amaç olarak değil, sistematik bir yaklaşımın uygulanmasını sağlayan araçlar olarak ele alınmıştır. İkona ve Kilise Eşyaları Koleksiyonu konservasyon metodolojisi koleksiyon karakterizasyonu, koleksiyon geçmişinin değerlendirilmesi, eserler için ideal korunmuşluk durumu tespiti, gerçekçi uygulama hedeflerinin belirlenmesi, yöntem ve malzemelerin tespiti, uygulama birliği sağlanması, depo ortam koşullarının tespiti ve bozulma süreçlerini durdurmaya yönelik önlemler gibi konuları vaka örnekleri üzerinden ele alınmıştır.
Sonuç olarak ortaya bilimsel esaslara uygun, etik yaklaşımları göz önünde bulunduran, sistematik ve düzenli ilerleyen, metodolojik olarak örnek teşkil edebilecek nitelikte bir çalışma çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

konservasyon metodolojisi, restorasyon metodolojisi, metodolojik araştırma, koruma metodolojisi, onarım metodolojisi, kilise eşyaları, ikona

Kaynakça

• Appelbaum, B. (2007). Conservation Treatment Methodology. London: Elsevier Ltd.
• Beaver, V., & Espinola, B. (1991). The Technology and Conservation of the Kunz Collection. R. Ahlborn, V. Beaver, & B. Espinola içinde, Russian Copper Icons and Crosses from the Kunz Collection: Castings of Faith (s. 29-40). Washington: Smitsonian Institution Press.
• Bishop Museum. (1996). The care of silver. Bishop Museum Art Conservation Handout: http://d1vmz9r13e2j4x.cloudfront.net/NET/misc/00027894.pdf adresinden alındı.
• Bradly, S. (2005). Preventive Conservation Research and Practice at British Museum. The American Institute for Conservation of Historic and Artistic Works(AIC), 44/3, , 159-173.
• Cesareo, R., & et.al. (2011). Evolution of Pre-Columbian Metallurgy from the North of Peru Studied with a Portable Non-invasive Equipment Using Energy-Dispersive X-Ray Fluorescence. Journal of Materials Science and Engineering Vol. 1, 48-81.
• Dareque-Ceretti, E., & Aucoutrier. (2013). Gilding for Matter Decoration and Sublimation. A Brief History of the Artisanal Technical Know-How. International Journal Of Conservation Science Vol.4, 647-660.
• Fındıkoğlu, F. (1964). Türkiye'den Rusya ve Amerikaya Göç Eden İslav Muhacirleri. İstanbul Üniversitesi İktisat ve İçtimaiyat Enstitüsü 26. Konferans (s. 36-92). İstanbul: www.journals.istanbul.edu.tr.
• Folkers, J., Gorman, C., Laibinis, P., Buccholz, S., Whitesides, G., & Nuzzo, R. (1995). Self-Assembled Monolayers of Long-Chain Hydroxamic Acids on the Native Oxides of Metals. Langmuir, 813-824.
• Foundation for the Conservation of Modern Art. (1997). The Decision-Making Model for the Conservation and Restoration of Modern Contemporary Art. he Modern Art Preservation Foundation (SBMK): https://www.sbmk.nl/source/documents/decision-making-model.pdf adresinden alındı.
• Grimwade, M. (1999). The Surface Enrichment of Carat Gold Alloys – Depletion Gilding. 13th Santa Fe Symposium Proceedings, 16-23.
• Montgomery, A. (1998). Modifying Museum Storage Cabinetes. Conserve O Gram: https://www.nps.gov/museum/publications/conserveogram/04-13.pdf adresinden alındı.
• North, N. (1980). Prorietry Silver Cleaners. ICCM Bulletin, 6/3-4, 41-45.
• Sandu, I., Afonso, L., Murta, E., & De Sa, M. (2010). Guilding Techniques in Religious ArtBetween East and West, 14th-18th Centuries. Internation Journal of Conservation Science 1/1, 47-62.
• Scott, D. (1983). The Deterioration of Gold Alloys and Some Aspects of Their Conservation. Studies in Conservation 28/4, 194-203.
• Selwyn, L. (1993). Silver-Care and Tarnish Removal. Canadian Conservation Institute Notes: https://www.canada.ca/en/conservation-institute/services/conservation-preservation-publications/canadian-conservation-institute-notes/care-silver.html adresinden alındı.
• Senge, D. (2011). Creating a Microclimate Box for Metal Storage. Conserve 0 Gram: https://www.nps.gov/museum/publications/conserveogram/04-16.pdf adresinden alındı.
• Shelley, M. (1987). Metals. New York: Met Publications.
• Somuncuoğlu, S. (2004). Don Kazakları. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Stone, T. (2007). Basic Care of Coins, Medals, And Metallic Art. Canadian Conservation Institute Notes: https://www.canada.ca/content/dam/cci-icc/documents/services/conservation-preservation-publications/canadian-conservation-institute-notes/9-4-eng.pdf?WT.contentAuthority=4.4.10 adresinden alındı.
• Torres, M., Thomas, N., & Aude Mongiatti, T. (2008). Some problems and potentials of the study of cupellation remains: the case of post-medieval Montbéliard, France. ArcheoSciences 32, 59-70.