Boukoleon Sarayı’na ait Opus Sectile Kalıntının Kentsel Arkeoloji Açısından İncelenmesi

Yıl 2023, Sayı: 85, 103 - 119, 01.01.2023

Mustafa Armağan

Öz

Kentsel arkeoloji kavramı çerçevesinde Tarihi Yarımada’da yürütülen arkeolojik kazı çalışmaları, çok sayıda kültür varlığının açığa çıkmasına ve kentin arkeolojik katmanlarının anlaşılmasına imkan sağlamaktadır. Bu kazılarda açığa çıkan kalıntıların belgelenerek korunması İstanbul’un kent kimliği ve tarihi açısından büyük öneme sahiptir. İstanbul Arkeoloji Müzeleri denetiminde yapılan temel araştırma kazılarında açığa çıkan sayısız kültür varlığından biri de 1983 yılında Boukoleon Sarayı’nın yakınında bulunan opus sectile döşeme kalıntısıdır. İstanbul’un Bizans Dönemi’ne ait ve günümüze ulaşabilmiş önemli yapılarından biri olan Boukoleon Sarayı ile ilişkili opus sectile kalıntı pek çok açıdan ünik niteliktedir. Bu makale çalışmasında Boukoleon Sarayı’nın tarihsel süreci ve günümüzdeki durumu ele alınarak opus sectile kalıntının özelliklerine ve koruma sürecine dair incelemelerde bulunulmuştur. Kalıntının açığa çıktığı dönemden günümüze kadar uzanan 40 yıllık süreçte kent arkeolojisi açısından yürütülen işlemler incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kentsel Arkeoloji, Boukoleon, Opus Sectile, Bizans, İstanbul

Kaynakça

• Asgari, N. (1983). İstanbul Temel Kazılarından Haberler, II. Araştırma Sonuçlan Toplantısı", Ankara; 45-46.
• Belge, B. (2004). Çok Katmanlı Tarihi Kent Merkezlerinin Yönetimi; Kentsel Arkeoloji ve Planlama, TMMOB Şehir Plancıları Odası Planlama Dergisi, 4, 48-56.
• Berger, A. (1993) Boukoleon Limanı, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, Cilt 2, 327.
• Burma, S.Y. (2017). Koruma ve Planlama Anlayışının Değişimi: İstanbul Tarihi Yarımada’da 2005-2012 Planları Karşılaştırması, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Şehir ve Bölge Planlama Anabilim Dalı, İstanbul.
• Buyruk, H. (2014). Giresun Müzesinde Bulunan Rölikerler, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 29, s. 136-144.
• Cları, R. D. (1204). İstanbul’un Zaptı, Beynun Akyavaş (Çev.), Ankara: Tür Tarih Kurumu Basım Evi.
• Düzgüner, F. (2006). İstanbul’da Güneş’in (Helios) Sarayı: Boukoleon, Arkeoloji ve Sanat Dergisi, 121, 73-92.
• Eyice S. (1988). İstanbul’da Bizans İmparatorlarının Sarayı Büyük Saray, Sanat Tarihi Araştırmaları Dergisi, 3, 3-36.
• Kabaağaç, S., Alova E. (1995). Latince Türkçe Sözlük, Sosyal Yayınları, İstanbul.
• Kadıoğlu,M. (1997). Ankyra-Ulus Opus Sectileleri, Türk Arkeoloji Dergisi, 31, 351-391.
• Küçük, C. (2012) Mersin Kız Kalesi’nde Bulunan Kilise Taban Mozaiklerinin Restorasyonu, Restorasyon ve Konservasyon Çalışmaları Dergisi, 9, 19-28.
• Kudde, E., Ahunbay, Z. (2016) İstanbul İmrahor İlyas Bey Cami- Studios Bazilikası Orta Bizans Dönemi Opus Sectile Döşemesinin Belgelenmesi ve Korunması İçin Öneriler, Restorasyon ve Konservasyon Çalışmaları Dergisi, 17, 36-61.
• Mango, C. (2006) Bizans Mimarisi,(?), İstanbul.
• Müller-Wiener, W. (2001) İstanbul’un Tarihi Topografyası. YKY, İstanbul.
• Özyıldırım M., Yeğin Y. (2017). Olba Manastırı Kuzey Kilisesi’nden (Diakonikon) Bizans Dönemi Opus Sectile Taban Döşemesi, Seleucia, 7, 47-68.
• Peschlow U. (1983). Zum Byzantischen Opus Sectile Boden, in: Beiträge zur Altertumskunde Kleinasiens, Festschrift für Kurt Bittel, Philip von ZabernVerlag, Mainz am Rhein, 435-447.
• Sarfatij, H., Melli, P. (1999). Archaeology and The Town, Reporton the Situation of Urban Archaeology in Europe, Council Of Europe Publishing, Germany, 13-29.
• Saltuk, S. (1993) Arkeoloji Sözlüğü, İnkılap, İstanbul.
• Sağ, K. (2017). Yok Olmaya Yüz Tutmuş Bir Bizans Başyapıtı: Bukoleon Sahil Sarayı, Toplumsal Tarih, 281, 12-15.
• Tuna, N. (2000). Kentsel Arkeoloji Üzerine, Arkeoloji ve Arkeologlar Derneği Dergisi İdol, 7, 7-13.
• Utkan, L. (1996). Hormisdas Sarayı Kazısı Küçük Buluntuları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı, İstanbul.
• Kazlıçeşme-Sirkeci Kentsel Ulaşım ve Reakreasyon Odaklı Dönüşüm Projesi Eylül 2021, Kazlıçeşme-Sirkeci Kentsel Ulaşım ve Reakreasyon Odaklı Dönüşüm Projesi'nin Tanıtımı Yapıldı. - HABERLER - Haberleşme Genel Müdürlüğü (uab.gov.tr)