1927 YALVAÇ ANTİOKHEİA HAFRİYÂTI RAPORU

Yıl 2024, Sayı: 87, 70 - 87, 01.01.2024

Yahya Coşkun

Öz

Osmanlı Devleti sınırları içerisindeki tarihî eserler, çok eski devirlerden itibaren yurt dışına kaçırılmış, Osmanlı bürokrasisi bu yasadışı trafiği engellemek için çeşitli tedbirler almıştır. Bu tedbirlerden biri de arkeolojik kazılara bir memur görevlendirilmesidir. Hükûmet Komiseri olarak görevlendirilen memurlar, hem kazıların ruhsata uygun bir şekilde yapılıp yapılmadığını kontrol etmiş hem kaçakçılığa imkân vermemek için denetim görevini yerine getirmiş hem de yapılan çalışmalarla ilgili raporlar kaleme almıştır.
Osmanlı döneminde başlayan bu uygulama Cumhuriyet devrinde de sürmüştür. Ancak bu raporlar ilmî olarak yeterince incelenmemiştir. Bu makalede harf inkılabı öncesinde eski yazıyla yazılmış son raporlardan biri olan 1927 Yılı Yalvaç Antiokheia Kazı Raporu, Latin harflerine nakledilerek incelenmiştir. Bu vesileyle mevcut kazının tarihine dair bilinmeyenlerin ortaya çıkarılması, Hükûmet Komiserliği sisteminin nasıl çalıştığının anlaşılması ve bu sistemin dönüşüm veya tekamülünün nasıl şekillendiğinin görülebilmesine imkân sağlanması için bir veri oluşturulabilmesi hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kazı Temsilciliği, Hükûmet Komiseri, Kazı Raporu, Yalvaç, Antiokheia

Kaynakça

• Ar, B. (2013). Osmanlı Döneminde Aya İrini ve Yakın Çevresi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• Arsebük, G. (1983). Dünden Bugüne Arkeoloji, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, Cilt 1, İstanbul: İletişim Yayınları, 65-75.
• Bahrani, Z., Çelik, Z., Eldem, E. (2011). Geçmişe Hücum: Osmanlı İmparatorluğu’nda Arkeolojinin Öyküsü 1753-1914. İstanbul: SALT/Garanti Kültür AŞ.
• Balamir,Ö.(2012).Arkeolojik Kazı ve Araştırmalarda Bakanlık Temsilciliğinin Sorumlulukları, Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Uzmanlık Tezi.
• BOA, İ.DH., 130-6662, (H-27-11-1262).
• BOA, İ.ŞD., 11-547, (H-04-10-1285).
• BOA, HR.İD., 1444 – 38/5.
• Düstur (1289), I. Tertip, Cilt 3, 426-431.
• Kum, N. (2012). Yalvaç Armağanı (Yalvaç Tarih ve Coğrafyası), (Haz., Nuri Köstüklü, Ali Yüncü), Ankara: Yalvaç Belediyesi Kültür Yayınları.
• Kum, N. (1963). Türkmen Barakları, Türk Etnografya Dergisi, 57, 27-65.
• Kum, N. (1940). Antalya Tahtacılarına Dair Notlar, Türk Tarih, Arkeologya ve Etnografya Dergisi, 4, 203-212.
• Kum, N. (1940). Teke (Antalya)Yürükleri Hakkında Notlar, Türk Tarih, Arkeologya ve Etnografya Dergisi, 4, 213-224.
• Meriyyet Ahkamına Bu Kerre Bilistizan İradi Seniyye-i Hazret-i Padişahiye Müteallik ve Şeref Südur Buyrulmuş Olan Asar-ı Atika Nizamnamesidir (1308). Dersaadet: Matbaa-i Amire.
• Ortaylı, İ. (1985). Tanzimat’ta Vilayetlerde Eski Eser Taraması, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, Cilt 6, İstanbul: İletişim Yayınları, 1599- 1600.
• Önder, A. R. (1984). Nuh Naci Kum, Folklor ve Etnografya Araştırmaları, İstanbul: Anadolu Sanat Yayınları, 593-600.
• Özdoğan, M. (2006). Arkeolojinin Politikası ve Politik Bir Araç Olarak Arkeoloji. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Paksoy, İ.G. (1993). Bazı Belgeler Işığında Osmanlı Devleti’nin Kültür Mirası Politikası Üzerine Düşünceler, Osman Hamdi Bey ve Dönemi Sempozyumu 17-18 Aralık 1992, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 201-221.
• Takvim-i Vekâyi, 1 Şubat 1284 - 1 Zilkade 1285.
• Yıldırım, M. (2020). Rönesans ve Reformasyon, Çankırı Karatekin Üniversitesi Karatekin Edebiyat Fakültesi Dergisi, 8/1, 184-210.