Evaluation of Food Choices of X, Y, Z Generations And Investigation of Their Relationship With Body Mass Index

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 2, 46 - 57, 11.08.2023

Özge Varlık , Müge Arslan

Öz

In this study; It was aimed to evaluate the food choices of X, Y, Z generations and to examine the relationship with body mass index. In this quantitative study, which was based on volunteerism, a questionnaire consisting of questions including sociodemographic characteristics, nutritional habits and Food Choice Questionnaire (FCQ) was applied face-to-face to the participants. The mean ages of the X, Y and Z generations were 48.92±4.68, 34.06±5.14, 18.90±1.31 years, respectively. The mean BMI is 27.27±3.25kg/m2, 26.30±3.69 kg/m2 and 23.01±3.74kg/m2, respectively. Sensory appeal sub-factor average of FCQ sub-factors was found to be the highest with 2.77±0.85. Among the FCQ sub-factors, the food preferences of Generation Z were mostly mood, convenience, sensory appeal, price; The food preferences of the X generation are mostly affected by natural content, weight control and ethical concern. It was found that all FCQ sub-factors did not have a statistically significant effect on BMI values (p>0.05). From the FCQ sub-factors; As the familiarity sub-factor score increased, there was a 10.6% increase in BMI values (s=0.106; p<0.05). Food choices of generations vary, and BMI values of individuals increase as the familiarity sub-factor score, one of the FCQ sub-factors, increases.

Anahtar Kelimeler

BMI, Food, Food Choice, Generations, Obesity

X, Y, Z KUŞAKLARININ BESİN SEÇİMLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE BEDEN KÜTLE İNDEKSİ İLE İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ

Öz

Bu çalışmada; X, Y, Z kuşaklarının besin seçimlerinin değerlendirilmesi ve beden kütle indeksi ile ilişkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Gönüllülük esasına dayanmakta olan bu nicel çalışmada, katılımcılara yüz yüze olarak katılımcıların sosyodemografik özelliklerini, beslenme alışkanlıklarını içeren sorular ve Besin Seçimi Anketi’nden (BSA) oluşan anket uygulanmıştır. X, Y ve Z kuşaklarının yaş ortalamaları sırası ile 48,92±4,68, 34,06±5,14, 18,90±1,31 yıldır. Beden Kütle İndeksi (BKİ) ortalamaları ise sırasıyla 27,27±3,25 kg/m2, 26,30±3,69 kg/m2 ve 23,01±3,74 kg/m2’dir. Besin Seçim Anketi (BSA) alt faktörlerinden duyusal çekicilik alt faktör puan ortalaması 2,77±0,85 ile en yüksek bulunmuştur. BSA alt faktörlerinden Z kuşağının besin tercihlerini en fazla duygudurum, uygunluk, duyusal çekicilik, fiyat; X kuşağının besin tercihlerini en fazla doğal içerik, ağırlık kontrolü, etik kaygı etkilemektedir. Tüm BSA alt faktörlerinin BKİ değerleri üzerinde istatistiksel olarak anlamlı etkisinin olmadığı bulunmuştur (p>0,05). BSA alt faktörlerinden; aşinalık alt faktör puanı arttıkça, BKİ değerlerinde %10,6’lık artış olduğu bulunmuştur (s=0,106; p<0,05). Kuşakların besin seçimleri değişiklik göstermekte olup, BSA alt faktörlerinden aşinalık alt faktör puanı arttıkça bireylerin BKİ değerleri artmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Besin, Besin Seçimi, BKİ, Kuşaklar, Obezite

Kaynakça

• Adak, N. (2020). Tüketim kültüründe beslenme: sağlıklı/sağlıksız yiyecekler. İstanbul University Journal of Sociology, 40(1), 197-218.
• Aşık, A.N. (2019). X ve Z kuşağı tüketicilerin yiyecek tercihlerini etkileyen faktörler. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7(4), 2599-2611.
• Albayrak, A. (2022). Kadın ve erkeklerin yemek tercihlerindeki farklılıkların incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,41, 207-241.
• Alkire, L., O'Connor, G.E., Myrden, S. & Köcher, S. (2020). Patient experience in the digital age: An investigation into the effect of generational cohorts. Journal of Retailing and Consumer Services, 57, 1-9.
• Castronuovo, L., Guarnieri, L., Tiscornia, M. V. & Allemandi, L. (2021). Food marketing and gender among children and adolescents: a scoping review. Nutritional Journal, 20(1), 52.
• Çelik, F. (2018). Tüketicilerin Besin Seçimi ve Beden Kütle İndeksleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beslenme ve Diyetetik Anabilim Dalı, Ankara.
• Çevik, E. (2019). Üniversite Öğrencilerinde Menü Etiketi Algısının Besin Seçimi ve Obezite Üzerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beslenme ve Diyetetik Anabilim Dalı, Ankara.
• Ceylan, V. & Şahingöz, A.S. (2019). Yetişkin bireylerde gıda neofobi düzeyinin belirlenmesi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7(2), 772-784.
• Chen, P. J. & Antonelli, M. (2020). Conceptual models of food choice: Influential factors related to foods, individual differences and society. Foods, 9(12), 1898.
• Choi, J., Peters, M. & Mueller, R. O. (2010). Correlational analysis of ordinal data: from Pearson's to Bayesian polychoric correlation. Asia Pacific Education Review, 11(4),459-466.
• Daysal, B. & Yılmazel, G. (2020). Meslek yüksekokulu öğrencilerinde günlük su tüketimi. Türk Hijyen ve Deneysel Biyololoji Dergisi, 77(EK4: Su ve Sağlık), 187-192.
• Demirağ, B. & Çavuşoğlu, S. (2021). Y kuşağı tüketicilerin marka ve ürün değerlendirmelerinin incelenmesi: Fast-food sektörüne ilişkin bir araştırma. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 9(2), 1054- 1072.
• Dikmen, D., İnan Eroğlu, E., Göktaş, Z., Barut Uyar, B. & Karabulut, E. (2016). Validation of a Turkish version of the food choice questionnaire. Food Quality and Preference, 52, 81-86.
• Djordjic, V. (2019). The Post-Millennials' lifestyle and what physical education can do about it? BMC Sports Science, Medicine and Rehabilitation, 11, 3.
• Dölekoğlu, C. Ö. & Çelik, O. (2018). Y kuşağı tüketicilerin gıda satın alma davranışı. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 21, 55-66.
• Gençel, M. (2021). Gıda Neofobisi Düzeyinin Yiyecek Seçim Faktörleri ile İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beslenme ve Diyetetik Anabilim Dalı, Kocaeli.
• Gerow, L. L. (2018). An Exploration of Attitudinal Differences Between Baby Boomers, Generation X, and Generation Y. Unpublished doctoral thesis, Gannon University, Pennsylvania, USA.
• Gökçen, N. (2021). Sosyoekonomik Statünün Yeme Farkındalığı ve Besin Seçimine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beslenme ve Diyetetik Anabilim Dalı, İstanbul.
• Gümüş, N. (2019). Z Kuşağı tüketicilerin hedonik tüketim davranışlarının demografik özellikleri bağlamında incelenmesi. Business & Management Studies: An International Journal, 7(5), 2177-2207.
• Gümüş, N. (2020). Z Kuşağı tüketicilerin satın alma karar tarzlarının incelenmesi. Journal of Yasar University, 15(58), 381-396.
• Haghighatdoost, F., Atefi, M., Mohammadifard, N., Daryabeygi-Khotbehsara, R., Khosravi, A. & Mansourian, M. (2022). The relationship between ultra-processed food consumption and obesity indicators in Iranian adults. Nutrition, Metabolism and Cardiovascular Disease, 32(9), 2074-2085.
• Iatridi, V., Armitage, R. M., Yeomans, M. R. & Hayes, J. E. (2020). Effects of sweet-liking on body composition depend on age and lifestyle: A challenge to the simple sweet-liking-obesity hypothesis. Nutrients, 12(9), 2702.
• Kahraman, Ç. (2018). Üniversite Öğrencilerinde Beslenme Alışkanlıkları ve Obezite Riski: Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beslenme ve Diyetetik Anabilim Dalı, Tekirdağ.
• Kazkondu, İ. (2020). Türkiye’de Yeme İçme Alışkanlıklarının Kuşaklara Göre Değişimi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beslenme ve Diyetetik Anabilim Dalı, Ankara.
• Krok-Schoen, J. L., Jonnalagadda, S S., Luo, M., Kelly, O.J. & Taylor, C.A. (2019). Nutrient intakes from meals and snacks differ with age in middle-aged and older Americans. Nutrients, 11(6), 1301.
• Machado, P. P., Steele, E. M., Levy, R. B., da Costa Louzada, M. L., Rangan, A., Woods, J., Monteiro, C.A. (2020). Ultra-processed food consumption and obesity in the Australian adult population. Nutrition and Diabetes, 10(1), 39.
• Moral, M.A., Calvo, C. & Martínez, A. (2021). Ultra-processed food consumption and obesity-a systematic review. Nutrition Hospital, 38(1), 177-185.
• Okumus, B., Dedeoğlu, B. B. & Fangfang, S. (2021). Gender and generation as antecedents of food neophobia and food neophilia. Tourism Management Perspectives, 37(2), 100773.
• Özdemir, N. (2019). Kuşaklararasılık ve Kültürel Değişme. Çocuk ve Medeniyet, 4(7), 125-149.
• Öztürk, E. & Tekeli, S. (2021). Tüketicilerin besin seçim güdüleri: Y ve Z kuşaklarının karşılaştırılması. Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 14(1), 147-182.
• Özyazgan-Tokay, A.A., Deniz, S. & Pehlivan, E. (2020). Malatya ili Akçadağ ilçesinde yaşayan 15 yaş üstü bireylerin içme suyu tüketim davranışlarının incelenmesi. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 77(EK4: Su ve Sağlık), 149-158.
• Paulitsch, R.G. & Dumith, S.C. (2021). Is food environment associated with body mass index, overweight and obesity? A study with adults and elderly subjects from southern Brazil. Preventive Medicine Reports, 21, 101313.
• Sağın, A. & Karasaç, F. (2020). Obezitenin sosyo-ekonomik belirleyicileri: OECD ülkeleri analizi. OPUS International Journal of Society Research, 15(21), 183-200.
• Sarıkaya, G. S., Demirci, B. & Erol, E. (2021). Y ve Z kuşağının yeme davranışının belirlenmesi. Journal of Gastronomy, Hospitality, and Travel, 4(2), 329-342.
• Steptoe, A., Pollard, T. M. & Wardle, J. (1995). Development of a measure of the motives underlying the selection of food: the food choice questionnaire. Appetite, 25(3), 267-284.
• Szakály, Z., Kontor, E., Kovács, S., Popp, J., Pető, K. & Polereczki, Z. (2018). Adaptation of the food choice questionnaire: The case of Hungary. British Food Journal, 120(7), 1474-1488.
• Türkiye Beslenme Rehberi (TÜBER) (2022). T.C. Sağlık Bakanlığı, Ankara. (2023, 7 Şubat). https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/saglikli-beslenme-hareketli-hayat- db/Rehberler/T%C3%BCrkiye%20Beslenme%20Rehber%20(T%C3%9CBER)%202022.pdf,
• van Kleef, E., Meeuwsen, T., Rigterink, J. & vanTrijp, H. (2019). Moving towards a healthier assortment in secondary and vocational school food environments. British Food Journal, 121, 9.
• WHO. (2022). WHO European Regional Obesity Report 2022, (2023, 21 Ocak). https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/353747/9789289057738-eng.pdf
• Yeşiltaş, Ö. (2022). Yetişkin Bireylerin Gıda Etiketi Okuma Alışkanlıkları ve Bu Alışkanlıklarının, Besin Seçimi ve Diyet Kalitesi Üzerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Bilgi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beslenme ve Diyetetik Anabilim Dalı, İstanbul.
• Yıldız, S. & Çetinkaya, F. (2020). Yetişkinlerde obezite ve yaşam kalitesinin değerlendirilmesi. Ahi Evran Medical Journal, 4(2), 29-34.
• Yılmaz Akyüz, E., Konan, M. N. & Alatlı, R. (2021). Beslenme ve diyetetik bölümü 1. ve 4. sınıf öğrencilerinin besin tercihlerinin karşılaştırılması. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 8(1), 43-48.
• Zhang, J., Zhang, N., Liang, S., Wang, Y., Liu, S., Liu, S., Ma, G. (2019). The amounts and contributions of total drinking fluids and water from food to total water intake of young adults in Baoding, China. European Journal of Nutrition, 58(7), 2669-2677.