İSTANBUL İLİNDE BİR İLKÖĞRETİM OKULUNDA 8-10 YAŞ ARASI ÖĞRENCİLERİN DİYET KALİTESİNİN SAĞLIKLI YEME İNDEKSİ-2015 YÖNTEMİ İLE İNCELENMESİ

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 2, 93 - 100, 11.08.2023

Derya Ekenel , Haydar Özpınar

Öz

Bu çalışma İstanbul’da özel bir okulda okuyan ilkokul öğrencilerinin beslenme kalitelerini Sağlıklı Beslenme İndeksi-2015'a (SYİ-2015) göre değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Araştırma, Ocak-Temmuz 2023 tarihleri arasında İstanbul'da bir özel okulda öğrenim gören 8-10 yaşlarındaki öğrencilerle gerçekleştirilmiştir. 109 öğrenci (51 kız ve 58 erkek) çalışmaya alındı. Genel bilgiler formu uygulandı. Öğrencilerin Besin Tüketim Kaydı, 1 Günlük Besin Tüketimi kaydedildi. Sağlıklı yeme indeksi 2015 puanı hesaplanmıştır. Toplam 109 katılımcı arasından 51 kız öğrencinin %20,6’sı geliştirilebilir diyet kalitesine sahip iken, %90,2’si yetersiz diyet kalitesine sahiptir. Toplam 58 erkek öğrencinin %79,4’ü geliştirilebilir diyet kalitesine sahip iken %9,8’i yetersiz diyet kalitesine sahiptir. Öğrencilerden normal kiloda olanların %73,2’sinde yetersiz diyet kalitesi görülürken, %60,3’ü geliştirilebilir beslenme kalitesine sahip olarak çıkmıştır. Şişman katılımcıların %7,3’ü kötü diyet kalitesine sahip iken, %25’i geliştirilebilir diyet kalitesine sahiptir. Çalışmaya katılan öğrencilerden ana öğün atlama sonuçları sağlıklı yeme indeksi skorları ile kıyaslandığında ağa öğün atlıyor musunuz sorusuna evet diyenlerin %43,5’i yetersiz diyet kalitesine sahipken, ana öğün atlıyor musunuz sorusuna hayır diyenlerin %29,3’ü yetersiz diyet kalitesine sahip olduğu görülmüştür. Öğün atlayan öğrencilerin yetersiz diyet kalitesi atlayamayanlara göre daha yüksektir. Her gün fiziksel aktivite yapan katılımcılardan yetersiz diyet kalitesine sahip olan yoktu.

Anahtar Kelimeler

Sağlıklı yeme indeksi 2015, diyet kalitesi, ilkokul çocukları

Kaynakça

• Akar, Ö.E. (2019). İlkokul Öğrencilerinin ve Annelerinin Yeme Davranışı Arasındaki İlişkinin Çocuklarda Kilo
• Problemi Üzerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beslenme ve Diyetetik Ana Bilim Dalı, Edirne, Türkiye.
• Applegate, L. (2011). Beslenme ve diyet: Temel İlkeleri. Çev. Özpınar, H. Kendall/Hunt, Iowa. Cannella, C., Savina, C. & Donini, L. M. (2009). Nutrition, longevity and behavior. Archives of Gerontology and Geriatrics, 49, 19-27.
• Flegal, K.M., Ogden, C.L., Wei, R., Kuczmarski, R.L. & Johnson, C.L. (2001). Prevalence of overweight in US children: comparison of US growth charts from the Centers for Disease Control and Prevention with other reference values for body mass index. The American Journal of Clinical Nutrition, 73(6), 1086-1093.
• Georgiadis, A. & Penny, M.E. (2017). Child undernutrition: Opportunities beyond the first 1000 days. The Lancet Public Health, 2(9), e399.
• Han, J.C., Lawlor, D.A. & Kimm, S.Y. (2010). Childhood obesity. The Lancet, 375(9727), 1737-1748.
• Koç, N. & Yardımcı, H. (2018). Obez adölesanların sağlıklı yeme durumlarının değerlendirilmesi (HEI-2010): Üçüncü basamak hastane deneyimi. Turkish Journal of Pediatric Disease, 3, 155-162.
• Krebs-Smith, S.M., Pannucci, T.E., Subar, A.F., Kirkpatrick, S.I., Lerman, J.L., Tooze, J.A., Wilson, M.M. and Reedy, J. (2018). Update of the healthy eating index: HEI-2015. Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics, 118(9), 1591-1602.
• Manios, Y., Kourlaba, G., Kondaki, K., Grammatikaki, E., Birbilis, M., Oikonomou, E. & Roma-Giannikou, E. (2009). Diet quality of preschoolers in Greece based on the Healthy Eating Index: the GENESIS study. Journal of the American Dietetic Association, 109(4), 616-623.
• Metinoğlu, İ., Pekol, S. & Metinoğlu, Y. (2012). Kastamonu’da 10-12 yaş grubu öğrencilerde obezite prevalansı ve etkileyen faktörler. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, (2), 117-123.
• Neyzi, O., Günöz, H., Furman, A., Bundak, R., Gökçay, G. & Darendeliler, F. (2008). Türk çocuklarında vücut ağırlığı, boy uzunluğu, baş çevresi ve vücut kitle indeksi referans değerleri. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 51(1), 1-14.
• Ng, M., Fleming, T., Robinson, M., Thomson, B., Graetz, N., Margono, C., Gakidou, E., et al. (2014). Global, regional, and national prevalence of overweight and obesity in children and adults during 1980-2013: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2013. The Lancet, 384(9945), 766-781.
• Özmen, H.F. (2016). Adolesan Bireylerde Diyet Kalitesinin Sağlıklı Yeme İndeksi ile Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Medipol Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüs, Beslenme ve Diyetetik Ana Bilim Dalı, İstanbul, Türkiye).
• Özoğlu, M. (2019) Trabzon İlinde bir Ortaöğretim Okulundaki 11-13 Yaş Arası Çocukların Beslenme Durumlarının Sağlıklı Yeme İndeksi ile Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı, Trabzon, Türkiye.
• Özpulat, F. and Sivri, B. (2013). Köy ve kasaba ilköğretim okulu öğrencilerinin beslenme durumları. STED 22(6), 207-219.
• Shatenstein, B., Nadon, S., Godin, C. & Ferland, G. (2005). Diet quality of Montreal-area adults needs improvement: estimates from a self-administered food frequency questionnaire furnishing a dietary indicator score. Journal of the American Dietetic Association, 105(8), 1251-1260.
• Sivri, B. and Özpulat, F. (2015). İlkokuldaki öğrencilerin beslenme alışkanlıkları ve annelerinin beslenmeye ilişkin bilgi düzeyi. ACED, 7, 20-41.
• T.C Milli Eğitim Bakanlığı (Eylül 9, 2022). https://www.meb.gov.tr/2021-2022-orgun- egitim-istatistikleri-aciklandi/haber/27552/tr
• T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Türkiye’de okul çağı çocuklarında (6-10 yaş grubu) büyümenin izlenmesi (TOÇBİ) projesi araştırma raporu. Erişim:https://docplayer.biz.tr/30539-Turkiye-de-okul-cagicocuklarinda-6-10-yas-grubu-buyumenin-izlenmesitocbi-projesi-arastirma-raporu.html Erişim tarihi:14.01.2019
• TÇC (Türkiye Çocukluk Çağı) (7-8 yaş) Şişmanlık Araştırması COSI TUR-2013, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, 2013
• Tek, N. A., Yildiran, H., Akbulut, G., Bilici, S., Koksal, E., Karadag, M. G. & Sanlıer, N. (2011). Evaluation of dietary quality of adolescents using Healthy Eating Index. Nutrition Research and Practice, 5(4), 322-328.
• Timlin, M.T., Pereira, M.A., Story, M. & Neumark-Sztainer, D. (2008). Breakfast eating and weight change in a 5-year prospective analysis of adolescents: Project EAT (Eating Among Teens). Pediatrics, 121(3), e638-e645.
• Tuba, O.N.A.Y. (2023). Beslenme dostu okul programının çocukların beslenme bilgi düzeyleri ve akdeniz diyet kalitelerine etkisi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, (19), 122-138.
• Wang, Y., Jahns, L., Tussing-Humphreys, L., Xie, B., Rockett, H., Liang, H. & Johnson, L. (2010). Dietary intake patterns of low-income urban African-American adolescents. Journal of the American Dietetic Association, 110(9), 1340–1345. https://doi.org/10.1016/j.jada.2010.06.005
• Woodruff, S. J., Hanning, R. M., Lambraki, I., Storey, K. E. & McCargar, L. (2008). Healthy Eating Index-C is compromised among adolescents with body weight concerns, weight loss dieting, and meal skipping. Body İmage, 5(4), 404-408.