Tıp Fakültesi Öğrencilerinin Obez Hastalar Hakkındaki Tutum ve İnançlarının Değerlendirilmesi

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 2, 101 - 109, 11.08.2023

Ceyhun Hazıroğlu Fatma Burcu Doğanç Alican Sarısaltık Seyhan Hıdıroğlu Melda Karavuş Tevfik Bayram Ahmet Çağrı Özdemir Hüsnü Talha Gündüz Çağla Sancak Hanım Duygu Gültekin

Öz

Giriş: Obezite yaygın görülen bir sağlık sorunudur ve birçok sorunu beraberinde getirmektedir. Bu sorunlardan biri bazen sağlık çalışanlarının bile obez bireylere yöneltebildiği ayrımcı ve önyargılı davranışlar olabilmektedir. Bu araştırmada, İstanbul’da kamuya ait bir tıp fakültesi 2. ve 5. sınıflarındaki öğrencilerin obez hastalara ilişkin oluşturabilecekleri tutum ve inançlarını değerlendirmek ve farkındalık oluşturulmasına yardımcı olmak amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı türde bir araştırmadır. Araştırmacılar tarafından ilgili literatür taranarak oluşturulmuş toplamda 43 sorudan oluşan anket formu katılımcılara yüz-yüze görüşme yöntemi ile uygulanmıştır. Veriler değerlendirilirken ki-kare testi ve sıklık dağılımları kullanılmıştır. İstatistiksel anlamlılık düzeyi p<0,05 olarak kabul edilmiştir.
Bulgular: Araştırmaya toplam 247 öğrenci katılmıştır. Bu öğrencilerin %56,7’si (n=140) kadındır ve %48,6’sı (n=120) 2. sınıf iken %51,4’ü (n=127) 5. sınıf öğrencileridir. Katılımcıların %10,9’u (n=27) bir hastanın obez olmak için herhangi bir bahanesi olmadığı düşünmektedir. Bu katılımcıların %74,0’ını (n=20) 2. sınıf öğrencileridir (p=0,008). İkinci sınıf öğrencilerinin %11,7’si (n=14) obez bir hastayı tedavi ederken rahatsız olacağını bildirirken, 5. sınıf öğrencilerinin %3,2’si (n=4) rahatsız olacağını ifade etmiştir (p=0,018). “Obez hastaları tedavi etmenin verdiği zamana değmeyeceğini düşünürüm” sorusuna “katılıyorum” cevabını verenlerin %5,7’sini (n=8) kadınlar, %17,8’ini (n=19) erkekler oluşturmaktadır (p=0,005). Daha önce diyet yapan katılımcıların %33,8’i (n=44) obez hastalara beslenme konusunda danışmanlık yapmak isterken, daha önce diyet yapmayan katılımcıların %14,5’i (n=17) danışmanlık yapmak istemektedir (p<0,001).
Sonuç: Bu çalışmada da görüldüğü üzere sağlık alanında hizmet veren profesyonellerin obez bireylere karşı önyargılı tutumları olabilmektedir. Sonuç olarak tıp fakültesi dahil diğer tüm sağlık alanındaki fakültelerde eğitim programlarında obezite önyargısını azaltıcı ve obezite farkındalığının arttırılmasına yönelik daha fazla derslerin eklenmesiyle obez hastaların tedavisinde fayda sağlanmış olacaktır.

Anahtar Kelimeler

obezite, tıp öğrencisi, tutum

Kaynakça

• Afshin, A., Reitsma, M.B. & Murray, C.J.L. (2017). Health effects of overweight and obesity in 195 countries. New England Journal of Medicine, 377(15), 1496-1497. https://doi.org/10.1056/NEJMc1710026
• Akman, M., Kivrakoglu, E., Cifcili, S. & Unalan, P.C. (2010). Weight bias among primary care health professionals: personal attitude matters. Obes Metab Milan, 6(2-3), 63-68.
• Alberga, A.S., Russell-Mayhew, S., von Ranson, K.M. & McLaren, L. (2016). Weight bias: a call to action. Journal of Eating Disorders, 4, 34. https://doi.org/10.1186/s40337-016-0112-4
• Altınayak, S.Ö., Altunay, E.Y., Gür, S., Ejder, A. ve Özkan, H. (2017). Ebelik öğrencilerinin obez gebelere karşi önyargisi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 20(3), 201-207.
• Aydın, T., Erçelik, Z.E., Gönen, B., Yılmaz, D. & Günşen, U. (2020). Üniversite öğrencilerinin obezite ön yargılarının belirlenmesi. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 9(2), 67-74.
• Caballero, B. (2019, Jan 1). Humans against obesity: Who will win? Advance Nature 10(suppl_1), S4-S9. https://doi.org/10.1093/advances/nmy055
• Çelik, Ö.M. & Duran, S. (2022). Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencilerinde obezite ile ilgili önyargının ve sağlıklı beslenmeye ilişkin tutumun değerlendirilmesi. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 16(4), 690-698.
• Ercan, A., Ok, M. & Altun, S. (2021). The impact of occupational education on obesity prejudice of university students. Progress in Nutrition, 23(1), e2021017-e2021017.
• Garcia, J.T., Amankwah, E.K. & Hernandez, R.G. (2016). Assessment of Weight Bias Among Pediatric Nurses and Clinical Support Staff Toward Obese Patients and Their Caregivers. Journal of Pediatric Nursing, 31(4), e244-251. https://doi.org/10.1016/j.pedn.2016.02.004
• Havva, S., Seven, A., Çetinkaya, S., Pelin, M. & Aygin, D. (2016). Sağlık Yüksekokulu öğrencilerinin obezite ön yargı düzeylerinin değerlendirilmesi. Online Türk Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(4), 9-17.
• Hojat, M., Mangione, S., Gonnella, J.S., Nasca, T., Veloski, J.J. & Kane, G. (2001, Jul). Empathy in medical education and patient care. Academic Medicine, 76(7), 669. https://doi.org/10.1097/00001888-200107000-00001
• Keys, A., Fidanza, F., Karvonen, M.J., Kimura, N. & Taylor, H.L. (1972). Indices of relative weight and obesity. Journal of Chronic Diseases, 25(6), 329-343. https://doi.org/10.1016/0021-9681(72)90027-6
• Koyu, E.B., Karaağaç, Y. & Miçooğulları, Ş. (2020). Sağlık Bilimleri Öğrencilerinde Obezite Ön Yargısı ve İlişkili Etmenler. Türkiye Diyabet ve Obezite Dergisi, 4(3), 260-269.
• Kushner, R.F., Zeiss, D.M., Feinglass, J.M., & Yelen, M. (2014). An obesity educational intervention for medical students addressing weight bias and communication skills using standardized patients. BMC Medical Education, 14(1), 1-8.
• Latner, J.D., Stunkard, A.J. & Wilson, G.T. (2005). Stigmatized students: age, sex, and ethnicity effects in the stigmatization of obesity. Obesity Research, 13(7), 1226-1231. https://doi.org/10.1038/oby.2005.145
• Matharu, K., Shapiro, J.F., Hammer, R.R., Kravitz, R.L., Wilson, M.D. & Fitzgerald, F. T. (2014). Reducing obesity prejudice in medical education. Education for Health, 27(3), 231-237.
• Pantenburg, B., Sikorski, C., Luppa, M., Schomerus, G., Konig, H.H., Werner, P. & Riedel-Heller, S.G. (2012). Medical students' attitudes towards overweight and obesity. PLoS One, 7(11), e48113. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0048113
• Phelan, S.M., Burgess, D.J., Yeazel, M.W., Hellerstedt, W.L., Griffin, J.M. & van Ryn, M. (2015, Apr). Impact of weight bias and stigma on quality of care and outcomes for patients with obesity. Obesity Review, 16(4), 319-326. https://doi.org/10.1111/obr.12266
• Poustchi, Y., Saks, N.S., Piasecki, A.K., Hahn, K.A. & Ferrante, J.M. (2013). Brief intervention effective in reducing weight bias in medical students. Family Medicine, 45(5), 345-348. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23681687
• Puhl, R. & Brownell, K.D. (2001). Bias, discrimination, and obesity. Obesity Research, 9(12), 788-805. https://doi.org/10.1038/oby.2001.108
• Puhl, R. & Suh, Y. (2015). Health Consequences of weight stigma: Implications for obesity prevention and treatment. Current Obesity Reports, 4(2), 182-190. https://doi.org/10.1007/s13679-015-0153-z
• Puhl, R.M. & Heuer, C.A. (2010). Obesity stigma: important considerations for public health. Amercican Journal of Public Health, 100(6), 1019-1028. https://doi.org/10.2105/AJPH.2009.159491
• Schwartz, M.B., Chambliss, H.O., Brownell, K.D., Blair, S N. & Billington, C. (2003). Weight bias among health professionals specializing in obesity. Obesity Research, 11(9), 1033-1039. https://doi.org/10.1038/oby.2003.142
• Swift, J.A., Choi, E., Puhl, R.M. & Glazebrook, C. (2013). Talking about obesity with clients: preferred terms and communication styles of U.K. pre-registration dieticians, doctors, and nurses. Patient Education and Counseling, 91(2), 186-191. https://doi.org/10.1016/j.pec.2012.12.008
• Thomas, S.A. & Lee-Fong, M. (2010). Maintaining dignity of patients with morbid obesity in the hospital setting. Bariatric Times, 8(4), 20-25.
• TSA (Türkiye Sağlık Araştırması). (2022). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 04.08.2023. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Turkiye-Saglik-Arastirmasi-49747.
• Ural, D., Kılıçkap, M., Göksülük, H., Karaaslan, D., Kayıkçıoğlu, M., Özer, N., Barçın, C., Yılmaz, M. B., Abacı, A. & Şengül, Ş. (2018). Türkiye'de obezite sıklığı ve bel çevresi verileri: Kardiyovasküler risk faktörlerine yönelik epidemiyolojik çalışmaların sistematik derleme, meta-analiz ve meta-regresyonu. Türk Kardiyoloji Derneği Arşivi, 46(7), 577-590.