Improving Campus Main Arteries as Pedestrian-Friendly and Accessible

Yıl 2025, Cilt: 26 Sayı: 2, 323 - 342, 15.10.2025

Müge Yurtcan , Ebru Duruk , Arif Toslak

https://doi.org/10.17474/artvinofd.1696618

Öz

University campuses have open spaces that accommodate users with different social, cultural and physical characteristics. Each individual using the campus may have different transport preferences for various reasons. The concepts of pedestrian priority and accessibility are of great importance when planning roads within the campus. In recent years, the importance of pedestrian priority and accessibility issues has increased in our country and the steps taken on these issues have been increased. In this research, it is aimed to improve the new road, which has served as a main artery within Bingöl University campus since 2020, in terms of pedestrian use and accessibility. Prior to the research, the deficiencies of this main artery in terms of accessibility and pedestrian use were identified and photographed. In order to evaluate the physically determined deficiencies in terms of users, a total of 378 people, including 28 academic/administrative staff and 350 students, were surveyed on the ‘Evaluation of the Yeni Nizamiye Yolu of Bingöl University Campus in terms of Pedestrian and Handicapped Accessibility’. Pedestrian and vehicle movements were observed to strengthen the survey findings. As a result of the studies, the area was found to be inadequate in terms of pedestrian priority and accessibility. The survey revealed that there are insufficient accessible facilities for pedestrians in the area. The sub-dimension of pedestrian comfort and safety has a high positive correlation with the sub-dimensions of the suitability of pedestrian crossings, adequacy of accessible facilities and driver behaviour. The observations reveal the situations where vehicles ignore pedestrians and pedestrians' preference for the shortest and most comfortable walk. Finally, an optimisation project was proposed based on the findings and the metod of tactical urbanism.

Anahtar Kelimeler

Pedestrian priority on the campus , Accessibility , Traffic calming , Tactical urbanism

Kampüs Ana Arterlerini Yaya Dostu ve Erişilebilir Olarak İyileştirme

Öz

Üniversite yerleşkeleri farklı sosyal, kültürel ve fiziksel özelliklere sahip kullanıcıları barındıran açık alanlara sahiptir. Yerleşkeyi kullanan her birey çeşitli nedenlerden farklı ulaşım tercihlerine sahip olabilirler. Yerleşke içi yollar planlanırken, yaya önceliği ve erişilebilirlik kavramları büyük önem taşımaktadır. Son yıllarda ülkemizde yaya önceliği ve erişilebilirlik konularının önemi artmış, bu konuda atılan adımlar arttırılmıştır. Bu araştırmada, 2020 yılından itibaren Bingöl Üniversitesi yerleşkesi içerisinde bir ana arter görevi gören yeni yolun yaya kullanımı ve erişilebilirlik açılarından iyileştirilebilmesi amaçlanmıştır. Araştırma öncesinde bu ana arterin erişilebilirlik ve yaya kullanımı konusundaki noksanlıkları saptanarak fotoğraflanmıştır. Fiziksel olarak saptanan noksanlıkların kullanıcı açısından değerlendirilmesi için 28 akademik/idari personel ve 350 öğrenci olmak üzere toplanda 378 kişi ile “Bingöl Üniversitesi Kampüsü Yeni Nizamiye Yolunun, Yaya ve Engelli Ulaşımı Açısından Değerlendirmesi Anketi” yürütülmüştür. Anket bulgularını güçlendirmek için yaya ve taşıt hareketleri gözlenmiştir. Yapılan çalışmalar sonucunda alanın yaya önceliği ve erişilebilirlik açılarından yetersiz bulunduğu görülmüştür. Anket çalışması, alanında yayalar için erişilebilir donatıların yetersiz olduğunu ortaya koymuştur. Yaya konforu ve güvenliği alt boyutu; yaya geçitlerinin uygunluğu, erişilebilir donatı yeterliliği ve sürücü davranışları alt boyutlarıyla ayrı ayrı yüksek düzeyde pozitif ilişki içinde çıkmıştır. Gözlemler sonucunda; taşıtların yayaları göz ardı ettikleri durumları ve yayaların en kısa ve konforlu yürüyüş tercihlerini ortaya koymaktadır. Sonuçta, bulgulara dayandırılan ve taktiksel kentleşme yöntemlerinin kullanıldığı bir iyileştirme projesi önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yerleşkelerde yaya önceliği , Erişilebilirlik , Trafik sakinleştirme , Taktiksel kentleşme

Etik Beyan

Bu araştırmada kullanılan anket formu için Bingöl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu’nun 04.04.2024 tarih ve E.151578 sayılı kararıyla etik kurul onayı alınmıştır. Ayrıca rektörlüğün 30.05.2024 tarih ve E.158780 sayılı belge izniyle gözlem çalışmaları yapılmıştır.

Destekleyen Kurum

Bu makale, “2209-A Tübitak Üniversitesi Öğrenci Araştırma Projeleri Destekleme Programı” kapsamında desteklenen ‘1919B012318911’ başvuru numaralı öğrenci projesinden üretilmiştir.

Teşekkür

Bu araştırmanın bir kısmı 16-17 Aralık 2024 tarihlerinde Gaziantep’te düzenlenen “2. Gaziantep Bilimsel Araştırma Kongresi”nde sunulmuştur.

Kaynakça

• Açıksöz S, Bollukçu P, Cengiz Gökçe G (2019) Peyzaj Planlama ve Tasarımında Katılımcı Yöntemler. In: Mimarlıkta Peyzaj Tasarımı. Nobel Akademik Yayıncılık, pp 207–229.
• AÇSHB (2020) Erişilebilirlik Kılavuzu. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Uzman Matbaacılık, Ankara.
• Akbarishahabi L (2022) The Importance of Environmental Characteristics in Choosing a Walking Route in Cities. In: Proceedings of the International Conference of Contemporary Affairs in Architecture and Urbanism-ICCAUA. Antalya, pp:494-500
• Anadolu Ajansı (2019) Trafikte Yaya Önceliği Dönemi Başladı. In: Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/trafikte-yaya-onceligi-donemi-basladi/1385176). Erişim Tarihi: 09.03.2025.
• Anciaes PR, Jones P (2018) Estimating preferences for different types of pedestrian crossing facilities. Transp Res Part F Traffic Psychol Behav, 52:222–237. https://doi.org/10.1016/j.trf.2017.11.025
• Angelalia R, Yessy Y, Alfad A (2024) Security analysis of pedestrian comfort on the use of pedestrian paths in the Bung Hatta Palace Area. Journal of Technology Informatics and Engineering, 3:44–60. https://doi.org/10.51903/jtie.v3i1.160
• Arıkan R (2018) Anket yöntemi üzerinde bir değerlendirme. Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1:97–159.
• Audirac I (2008) Accessing transit as universal design. J Plan Lit, 23:4–16. https://doi.org/10.1177/0885412208318558
• Aydın MM, Akgöl K, Günay B (2019) Trafik sakinleştirme çalışmalarında farklı kıvrımlama uygulamalarının sürüş simülatörü ortamında incelenmesi. Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 34:1793–1805. https://doi.org/10.17341/gazimmfd.571558
• Brown TA (2015) Confirmatory Factor Analysis for Applied Research. 2nd edn. The Guilford Press, New York.
• Burton E, Mitchell L (2006) Inclusive Urban Design: Streets for Life. Routledge.
• Connel BR, Jones M, Mace R, Mueller J, Mullick A, Ostroff E, Stanford J, Steinfeld E, Story M, Vanderheiden G (1997) The Principles of Universal Design (Version 2.0). Raleigh. https://design.ncsu.edu/wp-content/uploads/2022/11/principles-of-universal-design.pdf
• Çorbacı ÖL, Turna T, Ercan Oğuztürk G (2020) Kamusal alanların peyzaj düzenlemesi açısından erişilebilirliğinin incelenmesi; Dicle Üniversitesi Kampüsü Örneği. Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Ormancılık Dergisi, 16:105–127.
• Cronbach LJ, Meehl PE (1955) Construct validity in psychological tests. Psychol Bull, 52:281–302. https://doi.org/https://doi.org/10.1037/h0040957
• Dinç Uyaroğlu İ (2018) Zorunluluktan öte: üniversite yerleşkesinin erişilebilirliği. Mimarlık, 404:70–74.
• Dostoğlu N, Şahin E, Taneli Y (2009) Tasarıma Kapsayıcı Yaklaşım: Herkes İçin Tasarım. Mimarlık, 347. http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=Ozet&DergiSayi=361&MenuID=1037# Erişim Tarihi: 01.01.2024.
• Erçevik B, Önal F (2011) Üniversite Kampüs Sistemlerinde Sosyal Mekan Kullanımları. Megaron, 6:151-161.
• Evans G (2009) Accessibility, urban design and the whole journey environment. Built Environ, 35:366–385. https://doi.org/10.2148/benv.35.3.366
• Eysenck HJ (1950) Criterion analysis-an application of the hypothetico-deductive method to factor analysis. Psychol Rev, 57:38–53. https://doi.org/https://doi.org/10.1037/h0057657
• Field A (2009) Discovering Statistics Using SPSS. 3rd Edn. Sage Publications, London.
• George D, Mallery P (2020) IBM SPSS Statistics 26 Step by Step, A Simple Guide and Reference. 16th Edn. Routledge, Taylor & Francis Group, New York and London.
• Gleeson B (1999) Geographies of Disability. 1st Edn. Routledge, London.
• Gliner JA, Morgan GA, Leech NL (2015) Uygulamada Araştırma Yöntemleri. 2nd Edn. Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
• Gören BG (2018) Engelli bireyler için erişilebilir üniversite kampüs alanlarının tasarım stratejilerinin geliştirilmesi: İstanbul Teknik Üniversitesi Kampüs Örneği. Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Guilford JP (1946) New standards for test evaluation. Educ Psychol Meas, 6:427–438. https://doi.org/10.1177/001316444600600401
• Hahn H (1986) Disability and the urban environment: a perspective on Los Angeles. Environ Plan D, 4:273–288. https://doi.org/10.1068/d040273
• Hair JF, Black WC, Babin BJ, Anderson RE (2009) Multivariate Data Analysis. 7th Edn. Prentice Hall, Upper Saddle River.
• Iranmanesh N (2008) Pedestrianisation a Great Necessity in Urban Designing to Create a Sustainable City in Developing Countries. In: 44th ISOCARP Congress. Dalian China.
• Kayadibi G, Aktuğlu Aktan EÖ (2020) İstanbul Anadolu Yakası D-100 karayolu üzerindeki alışveriş merkezlerinin trafiğe etkisi. Journal of Planning, 31:120–127. https://doi.org/10.14744/planlama.2020.49092
• Kaygısız Ö (2012) Trafiği Sakinleştirmeye Yönelik Önlemler. Trafik Araştırma Merkezi Müdürlüğü EGM Yayın Katalog Numarası: 696, Ankara.
• Krejcie R V., Morgan DW (1970) Determining Sample Size for Research Activities. Educ Psychol Meas 30:607–610. https://doi.org/10.1177/001316447003000308
• Kurtaslan B, Küçükağtaş K (2017) Selçuk Üniversitesi Kampüsü’nde kaldırım-yaya yolu tasarımları ile kot farkı çözümlerinin fiziksel engelli erişimi açısından irdelenmesi. Kesit Akademi Dergisi, 21–53.
• Lid IM (2014) Universal design and disability: an interdisciplinary perspective. Disabil Rehabil, 36:1344–1349. https://doi.org/10.3109/09638288.2014.931472
• Litman T (2015) Use of Public Space for Shared Mobility. https://www.slideshare.net/AlanWoodland/todd-litman-use-of-public-space-for-shared-mobility. Erişim Tarihi: 16.02.2024.
• Living Streets (2017) Creating Walking Cities a Blueprint for Change. London.
• Lumi M (2023) Tactical Urbanism. https://unsplash.com/s/photos/tactical-urbanism. Erişim Tarihi: 08.03.2025.
• Mwaura N, Initiative F (2024) Tactical Urbanism for Inclusive Transport. Swedish International Centre for Local Democracy, Research Report No: 30, Africa.
• Noyan E, Güçlütürk Baran G (2024) Bisiklet kullanıcılarının karşılaştıkları sorunların incelenmesi. Trafik ve Ulaşım Araştırmaları Dergisi, 7:19–30. https://doi.org/10.38002/tuad.1368970
• Ovstedal L, Olaussen EO (2002) Understanding Pedestrian Comfort in European Cities: How to improve Walking Conditions? In: European Transport Conference. Association for European Transport, Cambridge, England.
• Özkaraca N, İnceoğlu M (2021) Üniversite yerleşkelerinde erişilebilirlik değerlendirmesi: Düzce Üniversitesi Kampüsü Örneği. Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 9:1891–1908. https://doi.org/10.29130/dubited.866597
• Papadimitriou E, Lassarre S, Yannis G (2017) Human factors of pedestrian walking and crossing behaviour. Transportation Research Procedia, 25:2002–2015. https://doi.org/10.1016/j.trpro.2017.05.396
• Saplioglu M, Faisal AR (2020) Sinyal kontrollü ve kontrolsüz kesimlerde yayaların karşıdan karşıya geçiş davranışlarının değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10:309-320. https://doi.org/10.17714/gumusfenbil.567528
• Silva P (2016) Tactical urbanism: towards an evolutionary cities’ approach? Environ Plann B Plann Des, 43:1040–1051. https://doi.org/10.1177/0265813516657340
• Ståhl A, Newman E, Dahlin-Ivanoff S (2010) Detection of warning surfaces in pedestrian environments: the importance for blind people of kerbs, depth, and structure of tactile surfaces. Disabil Rehabil, 32:469–482. https://doi.org/10.3109/09638280903171543
• Story MF (1998) Maximizing usability: the principles of universal design. Assistive Technology, 10:4–12. https://doi.org/10.1080/10400435.1998.10131955
• TCCB (2021) Emine Erdoğan, Türkiye Erişilebilirlik Ödülleri Töreni’ne katıldı. In: Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. https://www.tccb.gov.tr/haberler/410/126324/emine-erdogan-turkiye-erisilebilirlik-odulleri-toreni-ne-katildi. Erişim Tarihi: 09.03.2025. Erişim Tarihi 2025 ise kaynakça nasıl 2021.
• TDK (2022) Kampüs. In: Güncel Türkçe Sözlük. https://sozluk.gov.tr/., Erişim Tarihi: 09.03.2025.
• Türeyen MN (2002) Yükseköğretim Kurumları-Kampüsler. Tasarım Yayın Grubu, İstanbul. UI GreenMetric (2025) The First World University Ranking on Sustainability: Rankings Overview.
• URL-1 Sayılarla Bingöl Üniversitesi. bingol.edu.tr/tr/universitemiz/genel/sayilarla-bingol-universitesi, Erişim Tarihi: 03.03.2025.
• Webb D (2018) Tactical urbanism: delineating a critical praxis. Planning Theory & Practice, 19:58–73. https://doi.org/10.1080/14649357.2017.1406130
• Weinstein Agrawal A, Schlossberg M, Irvin K (2008) How far, by which route and why? a spatial analysis of pedestrian preference. J Urban Des (Abingdon), 13:81–98. https://doi.org/10.1080/13574800701804074
• Yassin HH (2019) Livable city: an approach to pedestrianization through tactical urbanism. Alexandria Engineering Journal, 58:251–259. https://doi.org/10.1016/j.aej.2019.02.005
• Yavuz A, Güner M (2020) Evrensel tasarım ilkeleri kapsamında üniversite yerleşkesinde erişebilirliğin incelenmesi: ODTÜ Örneği. Euroasia Journal of Mathematics, Engineering, Natural and Medical Sciences, 7:210–229. https://doi.org/10.38065/euroasiaorg.36
• Yetimoğlu M, Yardım MS (2018) Yaya öncelikli yol ağlarında hız kontrolü odaklı sürdürülebilir trafik sakinleştirme uygulamaları: Yıldız Teknik Üniversitesi Davutpaşa Kampüsü Örneği. EJONS Internatıonal Refereed Indexed Journal on Mathematic, Engineerıng and Natural Sciences, 2:9–21.
• Yıldırım A, Şimsek H (2016) Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. 10th Edn. Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Yılmaz S (2022) Investigation of Niğde OHÜ Central Campus in Context of Unıversal Design Principles. Euroasia Journal of Mathematics, Engineering, Natural & Medical Sciences, 9:28–37. https://doi.org/10.38065/euroasiaorg.925
• YTÜ (2019) YTÜ Trafik Yönergesi. In: Yıldız Teknik Üniversitesi Trafik Yönergesi. http://www.guvenlik.yildiz.edu.tr/sayfa/8/YT%C3%9C-Trafik-Y%C3%B6nergesi/281., Erişim Tarihi: 02.07.2025.