MÜSİAD'ın Söylem ve Pratiklerinde İslam ve Kapitalizm İlişkisi

Yıl 2015, Cilt: 1 Sayı: 2, 45 - 52, 15.10.2015

Ceyhun Temelli

Öz

1990 yılında kurulan Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD), diğer sermaye örgütlerinden farklı bir şekilde, kendisini İslami referansları güçlü bir "ahlaki kapitalizm" anlatısı üzerinden kurmuştur. Bu çalışma, derneğin İslami söylem ile kapitalizm arasındaki ilişkiyi hangi temeller üzerine inşa ettiğine odaklanmaktadır. Kapitalizmin sermaye birikimi, sınıf, kalkınma gibi kavramlarıyla İslami kimliğin nasıl uzlaştırıldığı, eklemlendiği ve kapitalist çelişkilerin nasıl meşrulaştırıldığı çalışmanın temel sorunsalını oluşturacaktır. Çalışmada özellikle MÜSİAD'ın kuruluş yıllarına odaklanılacak; derneğin çıkardığı kimi yayınların ve derneğin kurucu başkanı Erol Yarar'ın çalışmalarının eleştirel bir okuması yapılacaktır. Temel tez, derneğin İslami ekonomi söyleminin ahlaki değil sınıfsal bir temele sahip olduğu yönündedir. Söz konusu sermaye örgütü, neoliberal kapitalizmin rasyonellerini İslami söylem üzerinden üretmiştir. Derneğin ahlaki kapitalizm vurgusu, sermaye emek çelişkisinin gizlenmesi ve sermaye birikim imkanlarının arttırılması için bir araç konumundadır.

Anahtar Kelimeler

MÜSİAD,, İşadamı Örgütleri, İslam, sermaye birikimi, neoliberalizm.

The Relationship Between Islam and Capitalism in the Practice and Discourse of MÜSİAD

Öz

Independent Industrialists and Businessmen's Association (MÜSİAD) which is established in 1990 and which differentiates itself from other business organisations, has built its rhetoric on a narrative of "moral capitalism" with strong Islamic references. This study focuses on how the Association constructs the relation between Islamic discourse and capitalism. The main problematic of the study is how the Islamic discourse of the Association is reconcile dandarticulated with the concepts of capitalism such as accumulation of capital, class, development; and also how the capitalist contradictions are legitimated. The study focuses especially on the early years of the MÜSİAD, and some publications of the Association as well as Erol Yarar’s works, who is the founding president of the Association, are critically read and evaluated. The main argument is that the Islamic economic discourse of the Association is not based on morality but rather class. The Association has produced the rationale of the neo-liberal capitalism on the basis of the Islamic discourse. The emphasis of the Association on “moral capitalism” is only an instrument to hide the capital labor contradiction and to increase the accumulation of capital.

Anahtar Kelimeler

MÜSİAD, Businessmen's Association, Islam, Accumulation of Capital, neoliberalism

Kaynakça

• BAKIREZER, Güven; DEMİRER, Yücel, (2006), “AK Parti’nin Sınıf Siyaseti”, Mülkiye, 252, Ankara, 19-31.
• BUĞRA, Ayşe, (2004), “Dini Kimlik ve Bir Sınıf: Bir MÜSİAD – Hak-İş Karşılaştırması”, (Der. Neşecan Balkan, Sungur Savran) Sürekli Kriz Politikaları, Metis Yayınları, İstanbul.
• BULUT, Faik, (1995),"Tarikat Sermayesinin Yükselişi", Öteki Yayınları.
• CAN, Kemal, (1997), “Yeşil Sermaye Laik Sisteme Ne Yaptı?” Birikim, 99, 59-65.
• ÇINAR, Menderes, (1997), “Yükselen Değerlerin İşadamı Cephesi: MÜSİAD”, Birikim, 95, 52-56.
• DOĞAN, A. Ekber, (2006), “Siyasal Yansımalarıyla İslamcı Sermayenin Gelişme Dinamikleri ve 28 Şubat Süreci”, Mülkiye, 252, Ankara. http://www.musiad.org.tr/tr-tr/musiadla-tanisin (Erişim Tarihi: 04.11.2015)
• KOYUNCU, Berrin, (2002), “Küreselleşme ve MÜSİAD: Eklemlenme Mi, Çatışma Mı?”, (Der. E. Fuat Keyman) Liberalizm, Devlet, Hegemonya, Everest Yayınları, İstanbul.
• ÖZDEMİR, Şennur, (2006),"MÜSİAD: Anadolu Sermayesinin Dönüşüm ve Türk Modernleşmesinin Derinleşmesi", Vadi Yayınları.
• ÖZTÜRK, Melda Yaman; ERCAN Fuat, (2009), "1979 krizinden 2001 krizine Türkiye'de Sermaye Birikimi Süreci ve Yaşanan Dönüşümler", Praksis, 19, 55-93.
• SENNETT, Richard, (1992),"Otorite", çev. Kamil Durand, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• UĞUR, Aydın; ALKAN Haluk, (2000) “Türkiye’de İşadamı-Devlet İlişkileri Perspektifinden MÜSİAD”, Toplum ve Bilim, 85, 133-155.
• VORHOFF, Karin, (2001), “Türkiye’de İşadamı Dernekleri: İşlevsel Dayanışma, Kültürel Farklılık ve Devlet Arasında”, (Der. Stefanos Yerasimos vd.,) Türkiye’de Sivil Toplum ve Milliyetçilik, İletişim Yayınları, İstanbul.
• YARAR, Erol,(1994), “Adam Zengin Olur Mu?”, (Der. Hüner Şencan)İş Hayatında İslam İnsanı (Homo-İslamicus), MÜSİAD.
• YARAR, Erol,(t.y), "21. Yüzyıla Girerken Dünyaya Yeni Bir Bakış", MÜSİAD.
• YAVUZ, Hakan, (2005),"Modernleşen Müslümanlar", çev. Ahmet Yıldız, Kitap Yayınevi, İstanbul.
• ZAİM, Sabahaddin (1994), “Ekonomik Hayatta İnsanın Tutum ve Davranışları”, (Der. Hüner Şencan)İş Hayatında İslam İnsanı (Homo-İslamicus), MÜSİAD.