Bütünleştirici kendilik farkındalığı ve empati algılanan stresi yordar mı?: Psikoloji ve Mühendislik Bölümü Öğrencileri ile Karşılaştırmalı Bir Çalışma

Yıl 2024, , 851 - 864, 30.11.2024

Mehmet Uysal , Füsun Gökkaya , Umut Çıvgın

https://doi.org/10.11616/asbi.1453785

Öz

Bu araştırma üniversitelerin psikoloji ve mühendislik bölümleri son sınıf öğrencilerinin bütünleştirici kendilik farkındalığı, empati ve algılanan stres düzeylerinde herhangi bir farklılaşmanın olup olmadığının incelenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın örneklemi üniversitelerin son sınıf psikoloji ve bazı mühendislik bölümleri öğrencilerinden oluşmuştur. Çalışma verileri psikoloji ve mühendislik bölümlerinin son sınıflarında öğrenim gören 361 üniversite öğrencisinden toplanmıştır. Katılımcıların 207’si (%57,3) psikoloji bölümü, 154’ü (%42,7) mühendislik bölümü son sınıf öğrencisidir. Çalışmanın bulgularına göre bölümler arasında empati, kendilik farkındalığı ve algılanan stres düzeylerine ilişkin anlamlı farklılıklar saptanmıştır. Korelasyon analizi sonuçlarına göre algılanan stres ile empati ve kendilik farkındalığı arasında negatif yönlü anlamlı ilişki saptanmıştır. Ayrıca algılanan stres düzeyi mühendislik bölümü öğrencisi olma tarafından pozitif yönde, bilişsel empati tarafından ise negatif yönde yordanmıştır. Araştırmanın sonuçları, ilişkili alanyazın ışığında tartışılmış ve çeşitli öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Stres, empati, psikolog, mühendis, öğrenci, bütünleştirici kendilik farkındalığı

Etik Beyan

Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi Etik Kurulundan (07/05/2022 Tarihli ve -100-4801 sayılı) etik izin alınmıştır. Ayrıca katılımcılara bilgilendirilmiş onam sunulup, çalışmaya gönüllü olarak katıldıklarına dair beyan alınmıştır.

Destekleyen Kurum

Çalışmayı destekleyen herhangi bir kurum yoktur.

Teşekkür

Katılımcılara teşekkürlerimizi sunarız.

Do integrative self-knowledge and empathy predict perceived stress?: A Comparative Study with Psychology and Engineering Students

Öz

This research was conducted to examine whether there are any differences in the integrative self-knowledge, empathy and perceived stress levels of senior students of psychology and engineering departments of universities. The sample of the study consisted of senior students from psychology and some engineering departments of universities affiliated with Turkish Counsil of Higher Education. Data were collected from 361 university students studying in the final year of psychology and engineering departments. 207 (57.3%) of the participants are in the psychology department and 154 (42.7%) are in the engineering department. According to the findings, significant differences were found between departments regarding empathy, integrative self-knowledge and perceived stress levels. Additionally, perceived stress level was predicted positively by being an engineering student and negatively predicted by cognitive empathy. The results of the research were discussed in the light of the literature and some suggestions were made.

Anahtar Kelimeler

Stress, empathy, psychologist, engineer, student, integrative self-knowledge

Kaynakça

• American Psychologycal Assosciation (2023). Self. https://dictionary.apa.org/self (Erişim Tarihi: 25.02. 2024)
• Arslan, I. (2018). Bilinçli Farkındalık, Depresyon Ve Algılanan Stres Arasındaki İlişki. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2),73-86.
• Asunda, P. A. (2012). Standards For Technological Literacy and STEM Education Delivere Through Career And Technical Education Programs. Journal of Technology Education, 23(2), s.44-60.
• Atalay, M. (2019). Hazırlanan Psikoeğitim Programının Lise Öğrencilerinin Duygu Düzenleme Becerilerine Ve Bilinçli Farkındalık Düzeylerine Etkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Binali Yıldırım Üniversitesi.
• Aydın, G.Ç., Aytaç, S. ve Şanlı, Y. (2020). Hemşirelerde Algılanan Stres ve Stres Semptomlarının İşten Ayrılma Eğilimi Üzerindeki Etkisi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, s.526-538.
• Aydoğan, B. (2018). Mühendislik, Psikoloji ve Tiyatro Bölümlerinde Okumakta Olan Üniversite Öğrencilerinde İletişim Ve Empati Becerilerinin Karşılaştırılması [Yüksek Lisans Tezi]. Beykent Üniversitesi.
• Aydoğan, B. ve Kahraman, S. (2019). Mühendislik, Psikoloji ve Tiyatro Bölümlerinde Okumakta Olan Üniversite Öğrencilerinde İletişim ve Empati Becerilerinin Karşılaştırılması. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(2), s.287-298.
• Aydoğan, B. ve Kahraman, S. (2019). Mühendislik, Psikoloji ve Tiyatro Bölümlerinde Okumakta Olan Üniversite Öğrencilerinde İletişim ve Empati Becerilerinin Karşılaştırılması. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(2), s.287-298.
• Ban, N., Shannon, H., Wright, C. J., Miller, M. E., Hargis, L. E., Usher, E. L., ... & Wilson, S. A. (2022, January). Identifying Common Perceived Stressors And Stress-Relief Strategies Among Undergraduate Engineering Students. In ASEE Annual Conference Exposition. 26- 29 June 2022, Minesota.
• Barrio, V. D., Aluja, A. ve García, L. F. (2004). Relationship Between Empathy and the Big Five Personality Traits in a Sample of Spanish Adolescents. Social Behavior and Personality: a In International Journal, 32(7), s.677-681.
• Bartram, D. ve Roe, R. A. (2005). Definition and Assessment of Competences in the Context of the European Diploma in Psychology. European Psychologist, 10(2), s.93-102.
• Cohen, S., Kamarck, T. ve Mermelstein, R. (1983). A Global Measure of Perceived Stress. Journal of Health and Social Behavior, 24(4), s.385-396. https://doi.org/10.2307/2136404
• Cüceloğlu, D. (2006). İnsan ve Davranışı (15. baskı). Remzi Kitapevi.
• Çaparlar, C. Ö. Ve Dönmez, A. (2016). What is Scientific Research and How Can It Be Done?. Turkish Journal of Anaesthesiology and Reanimation, 44(4), s.212-218.
• Decety, J. ve Michalska, K. J. (2010). Neurodevelopmental Changes in the Circuits Underlying Empathy and Sympathy From Childhood to Adulthood. Developmental Science, 13(6), s.886-899. https://doi.org/10.1111 /j.1467-7687.2009.00940.x
• Dokuz Eylül Üniversitesi. (2023). Ders Bilgi Paketi. https://debis.deu.edu.tr/ders-katalog/2023- 2024/tr /bolum_1198_tr.html (Erişim Tarihi: 01.03.2024).
• Dökmen, Ü. (2006). Sanatta ve Günlük Yaşamda İletişim Çatışmaları ve Empati (35. baskı). Sistem Yayıncılık.
• Eren, E. E. (2016). Psikoloji Bölümü Öğrencileri ile Farklı Bölümlerde Öğrenim Gören Öğrencilerin Empati Düzeyleri, İletişim Becerileri ve Stresle Başa Çıkma Tarzlarının Karşılaştırılması [Yüksek Lisans Tezi]. Beykent Üniversitesi.
• Eskin, M., Harlak, H., Demirkıran, F. ve Dereboy, Ç. (2013). Algılanan Stres Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması: Güvenirlik ve Geçerlik Analizi . New Symposium Journal, 51(3), s.132-140.
• Gerdes, K. E., Segal, E. A., Jackson, K. F. ve Mullins, J. L. (2011). Teaching Empathy: A Framework Rooted in Social Cognitive Neurosciense and Social Justice. Journal of Social Work Education,47(1), s.109-131.
• Ghorbani, N., Cunningham, C. J., & Watson, P. J. (2010). Comparative analysis of integrative self‐ knowledge, mindfulness, and private self‐consciousness in predicting responses to stress in Iran. International Journal of Psychology, 45(2), 147-154.
• Ghorbani, N., Mousavi, A., Watson, P. J. ve Chen, Z. (2011). Integrative Self-Knowledge and The Harmony of Purpose Model İn Iranian Autoimmune Patients. Electronic Journal of Applied Psychology, 7(2), s.1-8.
• Ghorbani, N., Watson, P. J. ve Hargis, M. B. (2008). Integrative Self-Knowledge Scale: Correlations and Incremental Validity of a Cross-Cultural Measure Developed in Iran and the United States. The Journal of Psychology: Interdisciplinary and Applied, 142(4), s.395-412.
• Ghorbani, N., Watson, P. J., Hamzavy, F. ve Weathington, B. L. (2010). Self-knowledge and Narcissism in Iranians: Relationships With Empathy and Self-Esteem. Current Psychology: A Journal for Diverse Perspectives on Diverse Psychological Issues, 29(2), s.135-143.
• Ghorbani, N., Watson, P. J., Lotfi, S., & Chen, Z. (2014). Moral Affects, Empathy, and Integrative Self-Knowledge in Iran. Imagination, Cognition and Personality, 34(1), 39-56. https://doi.org/10.2190/IC.34.1.d
• Guttman, H. A. ve Laporte, L. (2000). Empathy in Families of Women With Borderline Personality Disorder, Anorexia Nervosa, and A Control Group. Family Process, 39(3), 345-358.
• Gümüştekin, G. ve Öztemiz, B. (2005). Örgütlerde Stresin Verimlilik ve Performansla Etkileşimi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (1), s.271-288.
• Hamaideh, S. H., Abuhammad, S., Khait, A. A., Al-Modallal, H., Hamdan-Mansour, A. M., Masa’deh, R., & Alrjoub, S. (2024). Levels and predictors of empathy, self-awareness, and perceived stress among nursing students: a cross sectional study. BMC nursing, 23(1), 131.
• Halpern, D. F. (Ed.). (2010). Undergraduate Education in Psychology: A Blueprint for The Future of The Discipline. American Psychological Association.
• Huang, L., Thai, J., Zhong, Y., Peng, H., Koran, J. ve Zhao, X. D. (2019). The Positive Association Between Empathy and Self-Esteem in Chinese Medical Students: A Multi-İnstitutional Study. Frontiers in Psychology, 10, s.1921.
• Hunter, A. S. ve Meshkati, N. (2022). A Descriptive Analysis of The Perceptions of Graduating Psychology Majors: Reasons for Choosing The Major, Valuable Experiences, and Suggestions For Change. Scholarship of Teaching and Learning in Psychology, 8(3), s.194–205.
• Jolliffe, D. ve Farrington, D. P. (2006). Development and Validation of The Basic Empathy Scale. Journal of Adolescence, 29 (4), s.589 - 611.
• Jung, C. G. (2013). Synchronicity: An Acausal Connecting Principle. Routledge.
• Karasar, N. (2011). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınları.
• Khaled, K., Tsofliou, F., Hundley, V., Helmreich, R., ve Almilaji, O. (2020). Perceived Stress and Diet Quality in Women of Reproductive Age: A Systematic Review and Meta-Analysis. Nutrition Journal, 19(1), s.1-15.
• Knox, W. E., Lindsay, P. Ve Kolb, M. N. (1992). Higher Education, College Characteristics, and Student Experiences: Long-Term Effects on Educational Satisfactions and Perceptions. The Journal of Higher Education, 63 (3), s.303 - 328.
• Konrad, S. ve Hendl, C. (2001). Başarılı ve Mutlu Bir Hayat için Duygularla Güçlenmek (EQ). (Çev. M. Taştan). Hayat Yayıncılık. (Orijinal Yayın Tarihi 1997)
• Lv, Y., Qiao, X., Leng, J., Zheng, Y., ve Guo, Q. (2021). Mindfulness Promotes Online Prosocial Behavior via Cognitive Empathy. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(13), s.7017.
• Myers, S. B., Sweeney, A. C., Popick, V., Wesley, K., Bordfeld, A. ve Fingerhut, R. (2012). Self-care Practices and Perceived Stress Levels Among Psychology Graduate Students. Training and Education in Professional Psychology, 6(1), s.55-66.
• Neff, K., & Germer, C. (2022). The Role of Self‐Compassion in Psychotherapy. World Psychiatry, 21(1), s.58-58.
• Norcross, J. C., Hailstorks, R., Aiken, L. S., Pfund, R. A., Stamm, K. E. ve Christidis, P. (2016). Undergraduate study in psychology: Curriculum and assessment. American Psychologist, 71(2), s.89–101.
• Piekarska, J. (2020). Determinants of Perceived Stress in Adolescence: The Role of Personality Traits, Emotional Abilities, Trait Emotional Intelligence, Self-Efficacy, and Self-Esteem. Advances in Cognitive Psychology, 16(4), s.309-320.
• Raab, K. (2014). Mindfulness, Self-Compassion, and Empathy Among Health Care Professionals: A Review of The Literature. Journal of Health Care Chaplaincy, 20(3), s.95-108.
• Rogers, C. R. (1975). Empathic: An Unappreciated Way of Being. The Counseling Psychologist, 5(2), s.2-10.
• Sadeghi, N., Emamipour, S., Hasani, F., & Keshavarzi Arshadi, F. (2022). Explaining the mental health model based on integrative self-knowledge and social support mediated by perceived stress in infertile women. Razavi International Journal of Medicine, 10(1), 28-36. doi: 10.30483/rijm.2022.254320.1150
• Schiffrin, H.H. ve Nelson, S. K. (2010). Stressed and Happy? Investigating The Relationship between Happiness and Perceived Stress. Journal of Happiness Studies, 11, s.33-39.
• Şahin, N. H. ve Yeniçeri, Z. (2015). “Farkındalık” Üzerine Üç Araç: Psikolojik Farkındalık, Bütünleyici Kendilik Farkındalığı ve Toronto Bilgece Farkındalık Ölçekleri. Türk Psikoloji Dergisi, 30(76), s.48-64.
• Teh, H. C., Archer, J. A., Chang, W. ve Chen, S. A. (2015). Mental Well‐Being Mediates The Relationship Between Perceived Stress and Perceived Health. Stress and Health, 31(1), s.71-77.
• Tepeli-Temiz, Z. ve Hanoğlu, L. (2019). Kendiliǧin Nöral Alt Yapısı: Northoff ve Damasio Modelleri. Klinik Psikiyatri Dergisi, 22(1), s.104 - 115.
• Topçu, Ç., Erdur-Baker, Ö. ve Çapa-Aydın, Y. (2010). Temel Empati Ölçeği Türkçe Uyarlaması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(34), s.174-182.
• Toy, S. (2007). Mühendislik ve Hukuk Fakülteleri Öğrencilerinin İletişim Becerileri Açısından Karşılaştırılması ve İletişim Becerileriyle Bazı Değişkenler Arasındaki İlişkiler [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Ulu, M., ve Şahin, H. (2020). Hata Türü ve Etkileri Analizi Tekniği ile Bir Mühendislik Fakültesinde Risk Değerlendirmesi. Electronic Letters on Science and Engineering, 16(2), s.63-76.
• Uygur, S.S., Aşıcı, E. ve Sarı, D. (2019). Kadınların Benlik İkilemleri ile Bütünleyici Kendilik Farkındalıklarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 19(45), 963-993.
• Vazire, S., & Carlson, E. N. (2010). Self‐knowledge of Personality: Do People Know Themselves?. Social and Personality Psychology Compass, 4(8), 605-620.
• Vidya, D. C., Swetha, N., Thirunaaukarasu, D., Jennifer, G. H., ve Karthikeyan, E. (2018). Comparison of Perceived Stress Among Medical and Engineering Students of Karpaga Vinayaga Educational Group, Kancheepuram district, Tamil Nadu. International Journal of Community Medicine and Public Health, 5, s.302 - 307.
• Wahjudi, J. W., Findyartini, A., ve Kaligis, F. (2019). The Relationship Between Empathy and Stress: A Cross- Sectional Study Among Undergraduate Medical Students. Korean Journal of Medical Education, 31(3), s.215-226.
• Wingenfeld, K., Duesenberg, M., Fleischer, J., Roepke, S., Dziobek, I., Otte, C., ve Wolf, O. T. (2018). Psychosocial Stress Differentially Affects Emotional Empathy in Women With Borderline Personality Disorder and Healthy Controls. Acta Psychiatrica Scandinavica, 137(3), s.206-215.
• Yükseköğretim Bilgi Yönetim Sistemi. (2019, 26 Nisan). Eğitim ve Öğretim Alanları Sınıflamasına Göre Lisans Düzeyindeki Öğrenci Sayıları, 2018-2019. Yükseköğretim Kurumu. https://istatistik.yok.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 12 Mart 2022).
• Yükseköğretim Bilgi Yönetim Sistemi. (2020, 4 Mayıs). Eğitim ve öğretim alanları sınıflamasına göre lisans düzeyindeki öğrenci sayıları, 2019-2020. Yükseköğretim Kurumu. https://istatistik.yok.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 12 Mart 2022).
• Yükseköğretim Bilgi Yönetim Sistemi. (2021, 30 Nisan). Eğitim ve öğretim alanları sınıflamasına göre lisans düzeyindeki öğrenci sayıları, 2020-2021. Yükseköğretim Kurumu. https://istatistik.yok.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 12 Mart 2022).
• Yükseköğretim Bilgi Yönetim Sistemi. (2023, 30 Nisan). Eğitim ve öğretim alanları sınıflamasına göre lisans düzeyindeki öğrenci sayıları, 2022-2023. Yükseköğretim Kurumu. https://istatistik.yok.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 25 Şubat 2024).