ANTEP FISTIĞI VE TÜREVLERİNİN GAZİANTEP YEREL GASTRONOMİK KİMLİĞİNDEKİ YERİ

Yıl 2022, Cilt: 22 Sayı: 2, 749 - 764, 31.07.2022

Abdullah Baycar

https://doi.org/10.11616/asbi.1097983

Cited By: 2

Öz

Dünyanın önemli Antep fıstığı yetiştiricilerinden birisi Türkiye’dir. Fıstığın; Gaziantep yerel gastronomik kimliğindeki pozisyonundan dolayı ülke sınırları içerisinde ilin ismiyle anılan ender ürünlerdendir. Tarihi, ekonomideki yeri ve diğer sosyal yapılarla bütünleşmesi Antep fıstığının lokal gastronomideki konumunu taklit edilemeyecek bir seviyeye ulaştırmıştır. Bu çalışmadaki amaç, yöresel ürünler içerisinde yer alan Antep fıstığı ve türevlerinin yerel gastronomik kimlik gelişim aşamalarındaki yerlerini açığa çıkarmaktır. Araştırma verileri; saha ziyaretleri, ziyaret esnasındaki görüşmeler, medya analizleri, birincil ve ikincil kaynak taramalarıyla elde edilmiştir. Antep fıstığının lokal gastronomik kimlikte yer alan; çerezlik fıstık, fıstıklı baklava, fıstıklı kadayıf, fıstıklı katmer, Antep fıstık şekeri, Antep fıstık ezmesi, Antep fıstıklı cezerye, Gaziantep Fıstık Müzesi, fıstık heykelleri, gastronomi kursları ve Uluslararası Antepfıstığı Kültür ve Sanat Festivali gibi birçok öğesi mevcuttur. Çalışma sonucunda Antep fıstığına ait her unsurun yerel gastronomik kimlikteki yeri saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Antep fıstığı, Fıstık türevleri, Gastronomik kimlik, Gaziantep, Yerel mutfak.

Teşekkür

Saha çalışmaları esnasında katkılarından dolayı Sn. Arif Şimşek’e teşekkür sunulmuştur.

THE ROLE OF PISTACHIOS AND ITS DERIVATIVES IN THE LOCAL GASTRONOMIC IDENTITY OF GAZIANTEP

Öz

Turkey is one of the most important pistachios (Pistacia vera L.) producers in the world. Due to its position in Gaziantep's local gastronomic identity, pistachio is one of the rare products known with the province's name within the country's borders. Because it has a long historical background, its place in the economy, and its integration with other social structures, pistachio has reached a level that cannot be imitated in local gastronomy. This study aims to reveal the place and role of pistachio and its derivatives, which is one of its local products, in the development stages of Gaziantep's local gastronomic identity. The study is limited to the administrative borders of Gaziantep. The research data were obtained by observation and interviews during the fieldwork. Media (traditional and social) analyses and the review of primary and secondary sources are also used. Gaziantep has many products and initiatives that pistachios are used as part of the local gastronomic identity, such as pistachio nuts, pistachio baklava, pistachio kadaif, pistachio katmer, pistachio candy, pistachio butter, pistachio cezerye, Gaziantep Pistachio Museum, pistachio sculptures, gastronomy courses and International Pistachio Culture and Art Festival. The place of each element belonging to pistachio in the local gastronomic identity was determined.

Anahtar Kelimeler

Gastronomic identity, Gaziantep, Local food, Pistachios, Pistachios derivative.

Kaynakça

• Akbulut, B. A., & Yazıcıoğlu, İ. (2020). Destinasyon markası oluşumunda gastronomik kimlik ve imaj: Konya örneği. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(1), 100-120.
• Albayrak, M., Topal, K., & Altıntaş, V. (2017). Sosyal Medya Üzerinde Veri Analizi: Twitter. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(Kayfor 15 Özel Sayısı), 1991-1998.
• Aşkın, S. (2015). Fırat’tan Volga’ya Medeniyetler Köprüsü (Ed: Yıldırım, Y. R.) 4. Gaziantep İlinin Ekonomik Kalkınma ve Verimliliğine Turizm Sektörünün Etkisi, Adıyaman Üniversitesi Yayınlar (150-162)
• Ateş, H. H. & Üzüm, İ. (2021). Toplumsal Mirasın Aktarılmasında Müzelerin Rolü Gaziantep Büyükşehir Belediyesi’ne Bağlı Müzeler Üzerine Bir Değerlendirme. International University Museums Association Platform Journal of Cultural Heritage UNIMUSEUM, 4 (2), İstanbul, Türkiye 82-95
• Avcı, C., (2021). Fıstık Müzesi: Gaziantep’te Kültürel Belleğin Müzeye dönüşümü. International Symposium on Current Developments in Science, Technology and Social Sciences. April 12-13, 2021, Gaziantep University, Nizip Faculty of Education, Gaziantep, Turkey
• Aydin, E. (2015). Gastronomi turizminin şehir markalaşmasına etkisi: Afyonkarahisar ili örneği. Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Başarangil, İ. (2021a). The Importance of Logos in Destination Branding: Case of Kırklareli Province. 5. Uluslararası Turizm Kongresi. 15-17 Ekim 2021 Balıkesir
• Başarangil, İ. (2021b). The Importance of Symbols in Branding of Cities: An Evaluation in Terms of City Marketing. 5. Uluslararası Turizm Kongresi. 15-17 Ekim 2021 Balıkesir
• Bollo, A. & Dal Pozzolo, L. (2005). Analysis of Visitor Behaviour Inside the Museum: An Empirical Study. In Proc. 8th Int. Conf. Arts and Cultural Management, Montreal
• Bucak, T., & Aracı, Ü. E. (2013). Türkiye’de gastronomi turizmi üzerine genel bir değerlendirme. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(30), 203-216.
• Çapar, G., & Yenipınar, U. (2016). Somut olmayan kültürel miras kaynağı olarak yöresel yiyeceklerin turizm. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 4(1), 100-115.
• Çavuş, A., Işık, M. F., & Yalçın, C. (2018). Gastronomi turizmi çekiciliği açısından zigana yöresi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(Özel Sayı 3), 3071-3085.
• Çavuşoğlu, M., & Çavuşoğlu, O. (2018). Gastronomi turizmi ve Kıbrıs sokak lezzetleri üzerine bir araştırma. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(Ek1), 637-651.
• Çimen, H. (2016). Gastronomi turizmi açısından Ardahan mutfağının önemi. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, (32), 307-315.
• Çirak, K. (2020). Yerel halkın gastronomi imajı ve yenilik korkusu algılarının etnik yiyecek ve destinasyonda yerel yiyecek tüketim niyetine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Dağ, T., & Keskin, E. (2021). Geleneksel Peynirlerin Gastronomi Turizmi Açısından Değerlendirilmesi: İzmir Örneği. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(4), 2630-2652.
• Dağdelen, Ş., & Pamukçu, H. (2021). UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağı Gastro-Turist Profilinin Belirlenmesi: Gaziantep ve. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 9(1), 341-365.
• De Jong, A., Palladino, M., Puig, R. G., Romeo, G., Fava, N., Cafiero, C., ... & Sjölander-Lindqvist, A. (2018). Gastronomy tourism: An interdisciplinary literature review of research areas, disciplines, and dynamics. Journal of Gastronomy and Tourism, 3(2), 131-146.
• Deveci, B., Türkmen, S., & Avcıkurt, C. (2013). Kırsal turizm ile gastronomi turizmi ilişkisi: Bigadiç örneği. International Journal of Social and Economic Sciences, 3(2), 29-34.
• Diker, O., & Deniz, T. (2017). Kars kültürel ve gastonomik kimliğinde kaz. Doğu Coğrafya Dergisi, 22(38), 189-204.
• Ekerim, F., & Tanrısever, C. (2020). Türkiye Gastronomi Festivalleri ve Haritalandırılması (Gastronomy Festivals and Their. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 8(3), 2277-2297.
• Erbil, K. (2019). Kültürel kimlik bağlamında Sakarya mutfağı: Abhaz mutfağı incelemesi. Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Erşahin, E., & Kızılırmak, İ. (2019). Gastronomi turlarına katılan turistlerin memnuniyet faktörlerinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7(4), 2466-2480.
• Ertürk, Y. E., Geçer, M. K., Gülsoy, E., & Yalçin, S. (2015). Antepfıstığı üretimi ve pazarlaması. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(2), 43-62.
• Filiz, N. (2010). Sosyal bilgiler öğretiminde müze kullanımı. Yüksek Lisans Tezi, Eğitim Bilimler Enstitüsü, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Gaziantep Güneş, (2018) Büyükşehir, dünyanın ilk ve tek fıstık müzesi'ni açıyor. https://www.gaziantepgunes.com/haber/7162046/buyuksehir-dunyanin-ilk-ve-tek-fistik-muzesini-aciyor
• Gaziantep Ticaret Odası, (2013a). Yeşil Altın (Antep Fıstığı Tanıtım Derneği Filmi Bölüm: 1). https://www.youtube.com/watch?v=pTjDTpVTCPg
• Gaziantep Ticaret Odası, (2013b). Yeşil Altın (Antep Fıstığı Tanıtım Derneği Filmi Bölüm: 2). https://www.youtube.com/watch?v=BcCju00xeNQ
• Gaziantep Ticaret Odası, (2013c). Yeşil Altın (Antep Fıstığı Tanıtım Derneği Filmi Bölüm:3). https://www.youtube.com/watch?v=kSLy2XrICzo
• Gaziantep Ticaret Odası, (2013d). Yeşil Altın (Antep Fıstığı Tanıtım Derneği Filmi Bölüm: 4). https://www.youtube.com/watch?v=tXJHqH9qPf4
• Gaziantep Ticaret Odası, (2022). Kurumsal Kimlik. https://www.gto.org.tr/tr/genel-sayfa/kurumsal/kurumsal-kimlik-27.html
• Gürsoy, Y. (2017). Giresun Merkez Yöresinde Gastronomi Turizmi Üzerine Genel Bir Değerlendirme. Journal of International Social Research, 10(51).
• Haber Üsküdar, (2021) Şehirlerde simge heykel modası. https://haberuskudar.com/sehirlerde-simge-heykel-modasi
• Haberturk, (2018). Dünyanın ilk ve tek fıstık müzesi Gaziantep'te açıldı. https://www.haberturk.com/dunyanin-ilk-ve-tek-fistik-muzesi-gaziantep-te-acildi-2151526-ekonomi
• Harrington, R. J. (2005). Defining gastronomic identity: The impact of environment and culture on prevailing components, texture and flavors in wine and food. Journal of culinary science & technology, 4(2-3), 129-152.
• Hjalager, A. M., & Richards, G. (Eds.). (2002). Tourism and gastronomy (Vol. 11). London: Routledge.
• Kargiglioğlu, Ş. (2015). Gaziantepte gastronomi turizmi: Gaziantepi gastronomi turizmi kapsamında ziyaret eden yerli turistlerin görüşleri üzerine bir araştırma (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Kent Platform, (2022) Yöresel Temalı Nizip Şehir Anıtı. https://www.kentform.com/yoresel-temali-nizip-kent-aniti.html
• Keskin, E. (2021). Gastronomi Festivalleri. Özgür Yayla, Hakan Çetiner (Ed.), Turizm Alanında Güncel Konular ve Yaklaşımlar içinde (ss. 29-40). Konya, Çizgi Kitabevi Yayınları.
• Keskin, E., & Dağ, T. (2020). Identity of cheese: a research on the cheeses of the Aegean Region in Turkey. Journal of Ethnic Foods, 7(1), 1-9.
• Kiliçhan, R., & Köşker, H. (2015). Destinasyon markalaşmasında gastronominin önemi: Van kahvaltısı örneği. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 3(3), 102-115.
• Köşker, H., Albuz, N., Ercan F., (2019). Türkiye’de Turistik Talebin En Fazla Olduğu 10 Kentin Marka Kimlikleri Üzerine Bir Değerlendirme, Gaziantep University Journal of Social Sciences, 18 (1), 348-365
• Köşker, H., Ercan, F., & Albuz, N. (2018). Osmanlı Çileği’nin gastronomik kimlik unsuru olarak değerlendirilmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (30), 1236-1269.
• Mankan, E. (2017). Destinasyon Pazarlamasında Çekici Bir Faktör Olarak Türkiye’ki Gastronomi Müzeleri Örneği. Electronic Turkish Studies, 12(4).
• Nebioğlu, O. (2017). Yerel gastronomik ürünlerin turizmde kullanılmasını etkileyen faktörler. Doktora Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Okuyucu, A. (2020). Bilecik Şehrinde Kültürel Turizmin Gelişmesinde Etkili Olacak Fırsatlar ve Güçlükler Hakkında Yerel Halkın Görüşleri. Ege Coğrafya Dergisi, 29(1), 73-86.
• Ören, T. Ş., Arman, A., & Erdem, Ö. (2021). Anadolu Mutfak Kültüründe Gastronomik Kimlik Unsuru Olarak Bulgur ve Bulgur Yemekleri. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(3), 1961-1981.
• Özbay, G. (2020). Ulusal ve Uluslararası Platformda Gastronomik Kimlik Unsuru Olarak Simit (Simit as. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 8(1), 670-683.
• Özbay, G., Semint, C., & Semint, S. (2020). Ardahan Gastronomik Yapısı İçinde Bir Kış Lezzeti: Ardahan Kazı. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(2), 675-684.
• Özkan, F. (2019). Coğrafi işaretli ürünlerin gastronomik kimlik oluşturmada etkisi: Afyonkarahisar örneği (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Özkaya, F. D., & Kaya, Ü. C. (2021). Gastronomi Turizmi Tanıtım Modeli Açısından Türk Mutfağı Tanıtım Faaliyetleri. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, Özel Sayı: 5, 250-260
• Özmen, N., & Eren, M. (2020). Safranbolu’da Gastronomi Turizminin Geliştirilmesine Yönelik Bir Araştırma. Econder International Academic Journal, 4(1), 142-168.
• Öztekin, H. (2015). Yeni Medyada Nefret Söylemi: Ekşi Sözlük Örneği. Journal of International Social Research, 8(38).
• Paslı, M. M. (2021). Coğrafi İşaretli Gastronomi Ürünleri Üzerine Bir Araştırma: Giresun İli Örneği. Tourism and Recreation, 3(1), 93-99.
• Saçılık, M. Y., Çevik, S., & Toptaş, A. (2018). Geçmişin Mutfağından Gelecekteki Sofralara: Bandırma-Erdek Yöresinin Gastronomik Mirası. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(1), 300-319.
• Seyitoğlu, F., & Alphan, E. (2021). Gastronomy tourism through tea and coffee: travellers’ museum experience. International Journal of Culture, Tourism and Hospitality Research.
• Sezgin, A. C. (2018). Sürdürülebilir Turizm Kapsamında Gastronomi Müzelerinin Değerlendirilmesi. İnsan, Toplum ve spor Bilimleri Araştırma Örnekleri, 215.
• Suna, B., & Alverez, M. D. (2019). Gastronomic identity of Gaziantep: Perceptions of tourists and residents. Advances in Hospitality and Tourism Research (AHTR), 7(2), 167-187.
• Şen N., Ş., & Silahşör, Y. E. N. E. R. (2018). Gastronomi turizmi kapsamında Erzincan ili yiyecek içecek işletmelerinde sunulan yöresel yemekler üzerine bir araştırma. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(Ek1), 414-429.
• T.C. Kültür Bakanlığı, (2022) Gastronomi, Gaziantep İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. https://gaziantep.ktb.gov.tr/TR-149194/gastronomi.html
• TRT Haber, (2020). Dünyanın ilk ve tek fıstık müzesi Gaziantep'te. https://www.trthaber.com/haber/turkiye/dunyanin-ilk-ve-tek-fistik-muzesi-gaziantepte-534202.html
• Turan, N. (2015). Cumhuriyet döneminde Gaziantep ekonomisinin Türkiye ve Ortadoğu açısından önemi. Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu ve İslam Ülkeleri Araştırmaları Enstitüsü, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Tüfekci, Ö. K., Kalkan, G., & Tüfekci, N. (2016) Eğirdir Destinasyonunun Marka Kimlik Unsurlarının İncelenmesi: Gastronomi.
• Türk Patent Enstitüsü, (2022) Gaziantep Coğrafi İşaretli Ürünler. Erişim Linki: https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/liste?il=27 (Erişim Tarihi: 16.03.2022).
• UNESCO, (2015) Creative Cities Network, Gaziantep, Gastronomy. https://en.unesco.org/creative-cities/gaziantep
• Yariş, A. (2014). Mardinde gastronomi turizmi: Turist görüşlerine ilişkin bir uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mardin Artuklu Üniversitesi, Mardin
• Yavuz, C. (2019). Festivallerin, destinasyon pazarlamasına olan yararları: 10. uluslararası Antep fıstığı kültür ve sanat festivali örneği. Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.
• Yeşilyurt, H., & Arıca, R. (2018). Mutfak müzesi ziyaretçilerinin deneyimlerinin incelenmesi: Emine Göğüş Mutfak Müzesi örneği. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(1), 60-70.
• Yurtman, S. (2021). Belediyelerin Turizm Hizmetlerine Yönelik Yerel Halkın Memnuniyet Düzeyi: Gaziantep Büyükşehir Belediyesi Örneği. Journal of Applied Tourism Research, 2(1), 33-40.
• Zengin, B., Uyar, H., & Erkol, G. (2015). Gastronomi turizmi üzerine kavramsal bir inceleme. Ulusal Turizm Kongresi, 511, 524.